«Ἀνέστη Χριστός ἐκ νεκρῶν, λύσας θανάτου τά δεσμά· εὐαγγελίζου γῆ χαράν μεγάλην· αἰνεῖτε οὐρανοί Θεοῦ τήν δόξαν».
Πανηγυρίζει μεγαλοπρεπῶς καί μέ πνευματικήν εὐφροσύνην ἡ Ἐκκλησία τοῦ Θεοῦ τήν ἀνάστασιν τοῦ Κυρίου Ἰησοῦ Χριστοῦ, διότι μέ τήν ἐκ νεκρῶν τριήμερον ἐξανάστασίν Του ἔλυσε τά δεσμά τοῦ θανάτου καί ἀπελευθέρωσε τούς ἀνθρώπους ἀπό τήν τυραννία του «ὁδοποιήσας πάσῃ σαρκί τήν ἐκ νεκρῶν ἀνάστασιν». Ἡ ἐκ νεκρῶν ἀνάστασις τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ ἀποτελεῖ προανάκρουσμα τῆς ἰδικῆς μας ἀναστάσεως. Ὁ Χριστός μᾶς ἐλευθέρωσε ἀπό τήν αἰχμαλωσίαν τοῦ θανάτου γενόμενος «ἐν νεκροῖς ἐλεύθερος» δηλαδή ὁ Χριστός ἐνῷ ἦταν ἐλεύθερος ἀπό τήν ἐξουσία τοῦ θανάτου, ὁ θάνατος δέν εἶχε τήν δύναμιν νά τόν κυριεύσῃ, ἐν τούτοις ἀπέθανε καί ἐνεκρώθη προκειμένου νά ἐλευθερωθοῦμε ἐμεῖς ἀπό τήν ἐξουσία τοῦ θανάτου καί νά ἔχουμε ἐλπίδα ἀναστάσεως. Ὁ δέ ἅγιος Ἰωάννης ὁ Δαμασκηνός ἀναφερόμενος σ᾿ αὐτή τήν ὑπερφυᾶ εὐεργεσία τοῦ φιλανθρώπου Κυρίου μας λέγει χαρακτηριστικῶς ὅτι, ὁ Χριστός «δέν ἀρνήθηκε τήν γεῦσιν τοῦ θανάτου. Πέθανε σωματικά καί μέ τόν θάνατό Του καταργεῖ τόν θάνατο, στή φθορά χαρίζει τήν ἀφθαρσία καί κάνει τήν νέκρωσι πηγή τῆς ἀναστάσεως».
Αὐτή ἡ θεμελιώδης χριστολογική διδασκαλία μέ τίς ἀνθρωπολογικές διαστάσεις ἀποτελεῖ τήν αἰτία τῆς ἀνεκφράστου χαρᾶς καί ἀγαλλιάσεως τῶν πιστῶν. Καί γιά νά ἔχωμεν τήν χαράν αὐτήν πεπληρωμένην καί ὁλοκληρωμένην στήν καρδία μας θά ἐμβαθύνωμεν στό ψαλμικό λόγιο «ἐν νεκροῖς ἐλεύθερος» (Ψαλμ. 88, 5).
Ὁ λόγος αὐτός λέγεται ἀπό τόν Χριστό καί σημαίνει:
1.-. Ἄν καί ἐνεκρώθην ἤμουν ἐλεύθερος, εὑρισκόμενος στόν τάφο, ἀπό τήν διαφθορά καί διάλυσιν τοῦ σώματός μου. Γι᾿ αὐτό καί τό σῶμα Του δέν διελύθη στόν τάφο, οὔτε ἐσάπισε, οὔτε ἀνέδιδε δυσωδίαν κατά τήν ἁγίαν Γραφήν (Πράξεων 2, 31).
2.-. Ἐγώ μόνος κατέβην θεληματικῶς στόν Ἅδη καί δέν ὁδηγήθηκα ἀπό ἄλλους ἐκεῖ. Ὁ ἅγιος Κύριλλος σχολιάζων τό χωρίον τοῦτο λέγει: «Ἐνῷ ὅλοι σπουδαῖοι καί φαῦλοι ὁδηγοῦνται στόν Ἅδη ἀπό κάποιους, ὅπως ὁ Λάζαρος ἀπό τούς Ἀγγέλους, ὅπως ὁ ἄφρων πλούσιος ἀπό τούς ἀπαιτοῦντες τήν ψυχήν αὐτοῦ, ἐγώ θέτω αὐτήν ἀπό μόνος μου· διότι μόνος ἀπέθανεν ὁ Ἰησοῦς γιά τίς ἁμαρτίες τοῦ λαοῦ ὁδηγούμενος στόν θάνατο, κατά τήν φωνήν τοῦ Ἡσαΐου, καί ἐνῷ ἦταν νεκρός ἦταν ὁ μόνος ἐλεύθερος μεταξύ τῶν νεκρῶν, διότι δέν εἶχε ἁμαρτίαν, ἡ ὁποία νά τόν ἐξουσίαζε, γι᾿ αὐτό καί ἔλεγε: « Ἐγώ θυσιάζω τήν ζωή μου, ὥστε νά τήν ξαναπάρω πίσω. Κανείς δέν μοῦ τήν παίρνει· ἐγώ μόνος μου τήν προσφέρω. Ἀπό μένα ἐξαρτᾶται νά τήν προσφέρω κι ἀπό μένα ἐξαρτᾶται νά τήν ξαναπάρω πίσω». (Ἰωάν. 10, 17-18).
Ὅλοι οἱ ἄνθρωποι ἔχουν αἰτίαν θανάτου τήν ἁμαρτίαν, ἐπειδή καί ἐπιτίμιον καί τιμωρία τῆς ἁμαρτίας εἶναι ὁ θάνατος, μόνος δέ ὁ Χριστός ἦτο ἀναίτιος θανάτου ἐπειδή ἦταν ἀναμάρτητος.
3.-. Εἶμαι ἐλεύθερος, διότι ὅλοι οἱ ἄνθρωποι ἀποθνήσκουν στανικῶς, χωρίς νά τό θέλουν, γι᾿ αὐτό καί εἶναι ὑποδουλωμένοι στό θάνατο καί στό φόβο τοῦ θανάτου. Γι᾿ αὐτό τό θέμα ὁ Ἀπόστολος Παῦλος γράφει στήν πρός Ἑβραίους ἐπιστολή ὅτι, «μ᾿ αὐτόν τόν τρόπο ἀπελευθέρωσε ὅσους ὁ φόβος τοῦ θανάτου τούς εἶχε καταδικάσει νά εἶναι δοῦλοι σ᾿ ὅλη τους τήν ζωή» (2, 15).
4.-. Ὁ Χριστός δέν ἐκρατήθη ἀπό τά δεσμά τοῦ Ἅδου, ἀλλ᾿ ἐλευθέρως καί ἐξουσιαστικῶς ἀνεστράφη σ᾿ αὐτόν καί μᾶλλον ἔλυσε τά δεσμά τῶν ἄλλων ἀνθρώπων. Ἡ ὑμνολογία τῆς Ἐκκλησίας μας τήν θριαμβευτικήν καί ἔνδοξον κάθοδον τοῦ Κυρίου στόν Ἅδη ἐξυμνοῦσα συνέθεσε τόν θρῆνον τοῦ προσωποποιηθέντος Ἅδη εἰς ἕνα ἐκφραστικώτατον ἑσπέριον στιχηρόν τοῦ Μεγάλου Σαββάτου: «Σήμερον ὁ Ἅδης στένων βοᾷ· Κατελύθη μου ἡ ἐξουσία ἐδεξάμην θνητόν, ὥσπερ ἕνα τῶν θανέντων· τοῦτον δέ κατέχειν ὅλως οὐκ ἰσχύω, ἀλλ᾿ ἀπολῶ μετά τούτου, ὧν ἐβασίλευον· ἐγώ εἶχον τούς νεκρούς ἀπ᾿ αἰῶνος, ἀλλά οὗτος ἰδού πάντας ἐγείρει.»
Οἱ πιστοί ζοῦμε στήν Ἐκκλησία μέ τήν ἐλπίδα, ὅτι ὁ ἀναστημένος Χριστός θά ἐλευθερώσει κι ἐμᾶς ἀπό τά δεσμά τοῦ Ἅδη καί τοῦ θανάτου. Ὁ λόγος τοῦ Θεοῦ μᾶς ἐγγυᾶται, ὥστε νά ἔχωμεν βεβαίαν καί ἰσχυράν πεποίθησιν, ὅτι ὁ Χριστός εἶναι ἡ ἀρχή τῆς ἀναστάσεως ὅλων μας.
Πράγματι δέ τά μέλη τῆς Ἐκκλησίας ἐπειδή εἶναι «Υἱοί τῆς ἀναστάσεως» εἶναι ἐλεύθερα ἀπό τήν ἐξουσίαν τοῦ θανάτου. Οἱ μέν ψυχές εὑρίσκονται «ἐν ἀναπαύσει» μέχρι τῆς κοινῆς ἀναστάσεως, ὁπότε θά ἑνωθοῦν μέ τά ἀναστημένα σώματά των διά νά ζήσουν αἰωνίως. «Δικαίων ψυχαί ἐν χειρί Θεοῦ, καί οὐ μή ἅψηται αὐτῶν βάσανος». (Σοφ. Σολομ. 3, 1) Προανάκρουσμα τῆς ὑπαρξιακῆς μας ἐλευθερίας εἶναι καί αὐτοί οἱ λόγοι: «Οἱ δίκαιοι ὅμως ζοῦν αἰώνια. Ὁ Κύριος θά τούς ἀμείψει, ὁ Ὕψιστος γι᾿ αὐτούς φροντίζει. Γι᾿ αὐτό θά λάβουν ἀπό τό χέρι τοῦ Κυρίου τό στέμμα τό λαμπρό, γιά νά βασιλεύσουν δοξασμένοι. Ὁ Κύριος θά τούς προστατέψει μέ τήν δύναμι του τήν ἀκαταμάχητη, μέ τόν βραχίονά του θά τούς ὑπερασπισθεῖ». (Σοφ. Σολομ. 5, 15-16). Ὁμοίως καί τά σώματα μετέχουν αὐτῆς τῆς ἐλευθερίας, ἀφοῦ θά ἀναστηθοῦν ἔνδοξα κατά τήν ἐσχάτην ἡμέραν. Ἀπόδειξιν τῆς ἐλευθερίας τῶν σωμάτων ἀπό τήν δύναμιν τοῦ θανάτου εἶναι τό ὅτι πολλά σώματα ἁγίων μένουν ἀδιάφθορα στόν τάφο, εὐωδιάζουν ἄρρητη εὐωδία καί θαυματουργοῦν καταλύοντα τήν δύναμιν τοῦ θανάτου.
Γιά νά συμμετέχουμε σ᾿ αὐτό τό θρίαμβο καί τήν νίκη τοῦ Κυρίου κατά τοῦ Ἅδου καί τοῦ θανάτου σύμφωνα μέ τήν διδασκαλία τῆς ἁγίας Γραφῆς θά πρέπει νά γνωρίζουμε ὅτι ἀπαιτοῦνται δύο ἀπαραίτητες προϋποθέσεις. Ἡ πρώτη εἶναι ἡ συμμετοχή μας στά Μυστήρια τῆς Ἐκκλησίας μας. Τό Βάπτισμα, τό Χρῖσμα, τήν Ἱεράν Ἐξομολόγησιν καί τήν Θείαν Κοινωνίαν. Χωρίς αὐτά ὁ ἄνθρωπος παραμένει στήν πρό Χριστοῦ ἐποχή καί κατάστασι. Συμμετέχων σ᾿ αὐτά, γίνεται μέλος τοῦ Σώματος τοῦ Χριστοῦ καί συμμετέχει τῆς «πιότητος τῆς ρίζης». (Ρωμ. 11, 17). Τρέφεται δηλαδή ἀπό τήν πλούσια καί παχειά ρίζα τῆς θείας ζωῆς, πού εἶναι ὁ Χριστός. Χωρίς νά ἑνωθεῖ μέ τόν Χριστό ὁ ἄνθρωπος δέν εἶναι ἐλεύθερος ἀπό τόν Ἅδη καί τόν θάνατο. Ἡ δεύτερη προϋπόθεση εἶναι ἡ, μέ τόν προσωπικό πνευματικό ἀγῶνα, μας νέκρωσις μέσα μας τῆς δυνάμεως τῆς ἁμαρτίας. Εἶναι πυκνές οἱ προτροπές τῶν Ἀποστόλων γι᾿ αὐτή τήν ζωοποιό νέκρωσι. «Ὅσοι ἀνήκουν στόν Χριστόν ἔχουν σταυρώσει (νεκρώσει) τόν ἁμαρτωλό ἑαυτό τους μαζί μέ τά πάθη καί τίς ἐπιθυμίες τους» (Γαλ. 5. 24).
Ἀγωνιζόμενοι τόν καλόν ἀγῶνα γιά νά ἐπιτύχουμε τήν ζωοποιό νέκρωσι τῆς δυνάμεως τῆς ἁμαρτίας μέσα μας καί ἑνωμένοι μέ τόν ἔνδοξο, ἀναστημένο καί νικητή τοῦ Ἅδου Κύριό μας Ἰησοῦ Χριστό σ᾿ ἕνα Σῶμα, τήν Ἁγία Ἐκκλησία ψάλλομεν:
«Τοῖς ἐν Ἅδη καταβάς Χριστός εὐηγγελίσατο· θαρσεῖτε λέγων, νῦν νενίκηκα. Ἐγώ εἰμί ἡ Ἀνάστασις, ἐγώ ὑμᾶς ἀνάξω, λύσας θανάτου τάς πύλας». Καί τοῦτο: «Ὁ τήν Ἀνάστασιν διδούς τῷ γένει τῶν ἀνθρώπων ὡς πρόβατον ἐπί σφαγήν ἤχθη. Ἔφριξαν τοῦτον οἱ ἄρχοντες τοῦ ᾋδου, καί ἐπήρθησαν πύλαι ὀδυνηραί. Εἰσελήλυθε γάρ ὁ Βασιλεύς τῆς δόξης Χριστός, λέγων τοῖς ἐν δεσμοῖς, Ἐξέλθετε, καί τοῖς ἐν τῷ σκότει, Ἀνακαλύπτεσθε».
