logo


Θεοφάνους Κεραμέως

Ὁμιλία Ε΄-

Ἐκ τοῦ κατά Λουκᾶν Κυριακῇ πρώτῃ

εἰς τό «Ἑστώς ὁ Ἰησοῦς παρὰ τὴν λίμνην Γενησαρέτ, εἶδε δύο πλοῖα,» καὶ τά λοιπὰ

(J.-P. Migne, Patrologia Graeca t. 132, 204B-218C)

 

πειδήπερ ρχὴν ελήφει σήμερον παναγινώσκεσθαι τ κκλησίᾳ  τὸ  κατ Λουκν Εαγγέλιον  (οτω γρ νωθεν ο Πατέρες πενοήσαντο, ς κφωνεσθαι μν  τὸ  κατ ωάννην π’ ατς τῆς λαμπρς ναστάσεως, μέχρι τς ορτς, καθ’ ν το γίου Πνεύματος ορτάζεται κάθοδος· ὁ δ θεος Ματθαος ξυνέγραψεν κεθεν ρξάμενον  τῷ  τέλει το νιαυτο συγκαταλήγειν ·  τὸ  δ’ ντεθεν μυσταγωγεσθαι τν κκλησίαν  ὑπὸ  το μεγάλου Λουκ, μεθέντος τν νηστειν το καιρο Μάρκω τθεοκήρυκι), φέρε ζητήσωμεν, τί στιν Εαγγέλιον,  καὶ  τίσιν ναλογοῦσι τ τέσσαρα Εαγγέλια, καδιατ εσι τέσσαρα. Ἔστιν οὖν Εαγγέλιον το ξ ναστάσεως βίου προδιατύπωσις δι’ νάρετου πολιτείας πρὸς τν μέλλουσαν ζων καταρτίζον μς. Επωμεν δ κα τίσιν ναλογοῦσιν, πόμενοι τλόγῳ Μαξίμου το τ θεία σοφο.

πειδ  πρὸς  νθρώπους δέδοται τν Εαγγελίων γία τύπωσις, μικρὸς δ κόσμος νθρωπος παρ τε τν θύραθεν, κα τν παρ' μν μολόγηται, ς χων τάτε το ασθητο κόσμου, καί τοῦ νοητο, κολούθως τ Εαγγέλια οχ περβέβηκε τὸν τέταρτον ριθμόν. Τέσσαρα μένουσι τ στοιχεα τ συμπληροντα τόνδε κόσμον τν ασθητόν. Τέσσαρες δ αἱ γενικαὶ ρεταὶ αἱ κοσμοσαι  τὸ  ν μῖν νοερόν.  καὶ   ὅπερ  ὁ αθήρ ν  τῷ  κόσμῳ τ αἰσθητῷ, τοτο ν  τῷ  κόσμῳ τς διανοίας φρόνησις, ξις φωτιστική, κα τν φ’ κάστῳ τν ὄντων πνευματικν λόγων ποδεικτική. Αἰθέρος ον,  καὶ φρονήσεως μυστικὸν λόγον πέχει  τὸ  κατ ωάννην ερὸν Εαγγέλιον, ς πάντων νώτατον, κα πλῆν μυστικς τν περὶ Θεο πίστιν εσάγον, κα ννοιαν. Κα  ὅπερ   ήρ, τοτο νδρεία, ς ξις κινητική,  καὶ  τς μφύτου κατ πνεμα ζως συνεκτική. έρος  οὖν, κα νδρείας  τὸ  κατ Λουκν, ς περιοδικώτερον,  καὶ  πλείοσιν στορίαις κοσμούμενον.  Καὶ   ὅπερ  ν τος ασθητοῖς  τὸ  δωρ, τοτο ν ρεταῖς σωφροσύνη, ξις τς ν πνεύματι γονιμότητος ποιητική. δατος δ καί σωφροσύνης λόγον πέχει  τὸ  κατ Μάρκον Εαγγέλιον, ς πὸ τοῦ βαπτίσματος ωάννου, κα τς κηρυττομένης π' ατοῦ μετανοίας ρχόμενον, καθ' ν σωφροσύνη συνέστηκε.  Καὶ  περ γ, τοτο δικαιοσύνη, ἕξις τς ν  τῷ  καλῷ βάσεως μετακίνητος, καὶ ἀμετάθετος ἵδρυσις. Γς οὖν  καὶ  δικαιοσύνης  τὸ κατ Ματθαον, ς φυσικώτερον  τὸν λόγον ποιούμενον. Τούτων οτω σαφηνισθέντων μῖν, γε δ καὶ  τῶν ναγνωσθέντων λόγων ψώμεθα.

Τ καιρῷ κείνῳ,  « Ἑστώς ησος παρ τν λίμνην Γενησαρτ εδε δύο πλοα στῶτα παρ τν λίμνην.» πὸ τς Γαλιλαίας ρξατο συναγείρειν τος μαθητάς · κεθεν γρ γεται Πέτρον, κα νδρέαν,  καὶ  Φίλιππον , κα τος Ζεβεδαίου υούς. Τάχα μν τν θρεψαμένην τιμν, τάχα δ  καὶ σημεον τοτο τιθεὶς, ς κ τς στάτου ταύτης ζως, κα κατακυλιστς τν πραγμάτων φθορς τούς ποστόλους συνέλεξεν. Γαλιλαία γρ κατακυλιστὴ ἑρμηνεύεται.  Καὶ  μν κα  τὸ  ν τῇ λίμνῃ τούτους ἰδεν, κακεῖθεν ζωγρσαι ατούς, ες ταύτην φέρει τν ννοιαν, τν ῥέουσαν το βίου,  καὶ ταραχώδη ζάλην το λόγου σημαίνοντος. ρ οὖν δύο πλοιάρια παρ τν λίμνην στῶτα. Ο γρ κατέρων τν πλοίων προϊστάμενοι λιες δι’  ὅλης τς νυκτὸς κοπιάσαντες, ὡς οδν γρευσαν, φέντες τ πλοα σύχαζον πλύνοντες τ δίκτυα, ὡς μηδν λιευσαντα. ρχεται οὖν ὁ Δεσπότης, κα « Εσεισιν ν  τῷ πλοίῳ  τοῦ  Σίμωνος,  καὶ ρώτησεν ατὸν παναγαγεν λίγον, κα καθίσας δίδασκεν κ το πλοίου τος χλους.» Τί βουλόμενος  ἀπὸ  το πλοίου ατοῖς διαλέγεται ; πειδ πολ πλθος ν συνέλευσις ς ν μ κύκλῳ περιθεόντων τν ὄχλων, νήκοος ἡ διδασκαλία γένηται τος πολλος, ες  τὸ  πλοιριον εσελθών κατ πρόσωπον στησιν παντας. Παυσάμενος δ το λαλεν, ες βάθος πανάγειν κελεύει τος περὶ Σίμωνα, κα χαλάσαι  πρὸς  γραν τὸ  δίκτυον. Ο δέ, < Δι’ λης, φασί, νυκτὸ ς κοπισαντες, οδν λάβομεν, ἐπὶ δ  τῷ  ῥήματί σου χαλάσωμεν τὸ  δίκτυον ·  καὶ  τοτο ποιήσαντες συνέκλεισαν πλθος χθύων πολύ.

Τοτο μν οὖν  τὸ  τς στορίας παράδοξον. μεῖς δ  τὸ  γραφικὸν διάραντες καταπέτασμα τ θεωρίᾳ τὸν νον προσερείσωμεν. Προτρέπει γρ κα μς ὁ λόγος παναγαγεῖν τν στορίαν ἐπὶ  τὸ  βάθος τν νοημάτων, κα χαλάσαι το λόγου  τὸ  δίκτυον ες γραν τς θεωρίας. Τί οὖν γρεύει  τὸ  σθενς  ἡμῶν δίκτυον; Λίμνη Γενησαρτ ταραχώδης τν νθρώπων στὶ βιοτή,  τὸ  προάστειον τοῦ ρχοντος το κόσμου τούτου. Γενησαρτ γρ κῆπος ρχόντων ρμηνεύεται · πειδ ο το κόσμου κατάρξαντες δαίμονες, ς διον κτμα τοτον αυτοῖς ᾠκειώσαντο. Ἐν ταύτῃ οὖν τ βιωτικ λίμνῃ τὰ δύο πλοα ἦσαν διανηχόμενα, ξ θνν λαὸς, καξ ουδαίων. Προΐστατο δ τος μν ξ θνν νόμος φυσικός, τοὶς δ ξ σραλ ὁ γραπτός. Ἀλλ' μφότεροι παραβάντες κάτερον,  καὶ  μηδν κατορθώσαντες, πρακτεν τος νόμους παρεσκευάσαντο.  Καὶ  ο μν νομοθέται πέπλυναν τ δίκτυα, ς μηδν γρεῦσαι ἰσχύσαντα. νετείλατο γρ τος μαθητας  καὶ  Σωτρ ποτινάξαι  τὸν κονιορτὸν κ τν ποδν τῆς μ δεξαμενς  τὸ  κήρυγμα πόλεως.  Τὸ  δέ, «Δι’ ὅλης νυκτὸς κοπιάσαντες οδν λάβομεν,» οτω νοητέον. Νξ ν γνοίας Θεο παρ’ ὅλον  τὸν πρὸ τς οκονομίας καιρόν, καθ’ ὅν οἱ προφται πολλ κοπιάσαντες οδένα ἔπειθον εσελθεῖν εἴσω τν δικτύων τς το Θεο πιγνώσεως. τι δ νξ ν πρὸ τῆς παρουσίας Χριστο, ὁ Παλος βοᾷ· « Ἡ νξ προέκοψεν, δ μέρα γγικεν.» πηνίκα οὖν τς δικαιοσύνης νασχών λιος πρωΐαν εργάσατο, τότε δή, τότε  τὸ  ποστολικδν χαλασθν δίκτυον,  τὸ  Εαγγελικὸν λέγω κήρυγμα, τν λογικν γραν συνήγαγεν. Ἀλλὰ πς ο ν  τῷ  τέρῳ πλοίῳ συνελάβοντο, στε μ διασχισθναι  τὸ  δίκτυον ; «Διεῤῥήγνυτο γάρ, φησί,  τὸ  δίκτυον ; » στε μ δύνασθαι ναγαγεν ατὸ, <καὶ  κατένευσαν τος μετόχοις τος ἐν  τῷ  τέρῳ πλοίῳ το λθόντας συλλαβέσθαι ατοῖς.». Τί οὖν τοτο ανίττεται; Πολλο διαῤῥξαι  τὸ  εαγγελικὸν πεχείρησαν δίκτυον, οος ν ὁ δυσσεβέστατος ρειος, ὁ διαῤῥήξας  τὸν χιτώνα  τοῦ  Μονογενος,κατ τν γενομένην τῷ  λεξανδρείας προέδρῳ μφάνειαν· Ὁ τολμήσας ναίδην διελεῖν ατὸν τῆς πατρικς οσίας, κα συναριθμσαι τος κτίσμασιν. Οος μετ' κενον Ενόμιος γέγονε, Μακεδόνιος τε κα πολλινάριος, κα ὁ λοιπὸς τν αρεσιαρχν κατάλογος, φ’ ν διαῤῥήγνυσθαι  τὸ  τς διδασκαλίας δίκτυον κινδύνευεν. λλ' κασιν ρωγοὶ ο κ τοῦ ἑτέρου πλοίου, οἱ ἐκ τν θνῶν δηλαδή, ο τούς λήρους τν αρετικν, κα τς ατν πιθανολογίας σοφίᾳ λόγων λέγξαντες. ποῖος ν πολς Διονύσιος, ὁ σοφὸς ερόθεος, ουστῖνος  καὶ  Κλήμης,  καὶ  ο κατ’ κείνους ἐκλάμψαντες, ο συναντελάβοντο το κηρύγματος,  καὶ τν κκλησίαν πλήρωσαν. Ἀλλ' εἰ δοκεῖ  τὸν τς στορίας λόγον αθις παναλάβωμεν.

«Ἰδών δ Σίμων Πέτρος, προσέπεσε τος γόνασιν ησο λέγων · Ἔξελθε π’ ἐμοῦ,  ὅτι νήρ μαρτωλς εμί, Κύριε, «Θάμβος γρ περιέσχεν ατόν. μν δ Πέτρος τν τοσαύτην γραν τν ἰχθύων δών, περιδες γεγονώς,  ὑπὸ  πολλς ελάβειας ξελθεῖν ντιβολεῖ το πλοίου  τὸν Κύριον. ντακούει δ · «Μ φοβο,  ἀπὸ  το νν νθρώπους σῃ ζωγρν.». λλ' νταῦθα γενόμενος  τὸ  λληνικὸν ντεθύμημαι παραλήρημα. Οἱ γρ κατά τῆς κκλησίας λυπήσαντες, κα διαῤῥξαι  τὸ  ερὸν τοτο δίκτυον πιχειρήσαντες,  πρὸς  τας λλαις δυσφημίαις, ἅς κ τς δυσώδους ατν ψυχς πηρεύξαντο, καὶ τοτο προσέθηκαν. Εἰ ζωγρεν, φασίν, ο μαθητα τος νθρώπους καθ' μοιότητα τν χθύων τετάχαται, σπερ νταῦθα, «σῃ ζωγρν,»  καὶ  λλαχο · «Δετε πίσω μου, καποιήσω μᾶς λιες νθρώπων,» ο δ λιες ἐκ τς ζως τος χθύας ες θάνατον γουσι · ζω μν γρ τος νύδροις  τὸ  δωρ, θάνατος δ ήρ, σπερ τος χερσαίοις  τὸ  μπαλιν · ε δ τοτο στιν ληθές, ο μαθηταῖ ρα το ησο τος νθρώπους γρεύοντες δι το κηρύγματος, τ πωλείᾳ,  καὶ  τῷ  θανάτῳ, ς τος χθύας, παραδιδόασι. Τατα μν φησιν το παραβάτου ουλιανο γλῶττα μιαρά, καὶ  προπετής,  καὶ  φαυλίστρια, οὖ ἰὸς σπίδων ὑπὸ τ χείλη, κα ο δόντες ὅπλα  καὶ  βέλη, ς φησιν ὁ Ψαλμός. Ἔστι κομιδ κυνν λυττόντων λακή τὰ τοιαῦτα σοφίσματα καί ὄφεων ἰοβόλων τά τοιαῦτα συρίσματα παραλογισμος βελτέροις τν λήθειαν τεμαχίζοντα. χρῆν γρ συνιδεν  τὸν π τ διαλεκτικβρενθυόμενον, ς τ γαθά, στιν ὅτε ἐν ὁμοίοις τν φαύλων τύποις  καὶ ὀνόμασι τάττεται, ο μν  τὸν ὅμοιον τρόπον τς πράξεως ναδέχεται. Ὅ τε γρ λοτρίας κοίτης κλοπεύς,  καὶ ὁ συνών νομίμως κηδεύμασιν, μφω τν ατν μιλίαν ργάζετον, ο μν ἡ κατ νόμους συνοίκησις, σπερ τς μοιχείας πεύθυνος. Κτείνει δ  καὶ  λωποδύτης ὁδίτην,  καὶ  ὁ δικαστς τὸν ληστήν, κα φόνον ἑκατέρῳ πεπράχατον · λλ' σον θάτερος δικος, τοσοῦτον ὁ το δικαστο δικαιοσύνης ξέχεται. Οτω γον  καὶ τὸ «νθρώπους ση ζωγρν,» κα τὸ «Ποιήσω μς λιεῖς νθρώπων,» μέχρι μέν τῆς ἁλίας κοινωνεῖ τοῦ ὀνοματος, μετά δέ τήν ἁλίαν διαλλάτει τῷ πράγματι. Τῶν μέν γάρ νεπόδων ἡ γρα ες θάνατον τελευτ, νθρώπων δ ες τὴν ζωήν. Εἰ δ βούλει, μηδ παραλλάξωμεν τὸ πόδειγμα, ἀλλ’ σπερ ν τ τν χθύων λίᾳ θνήσκει μν  τὸ ὀψάριον κενο τὸ λογον, τρέφεται δ δι’ ατοῦ ἡ λογικ φύσις τν νθρώπων· οτως εαγγελικὴ ἄγρα θνήσκειν νομοθετε τς ν μῖν λογους ρμς, ζωογονεσθαι δ τὸν λόγον τ νεκρώσει τοῦ γηΐνου φρονήματος. Ὡς νεργεῖσθαι κατ’ μφω, καὶ  θάνατον, καὶ  ζων. Κα τάχα τοῦτο στιν  τὸ ἐν τῷ  Δευτερονομίῳ ῥηθέν κ προσώπου το Θεο. «Ἐγώ ποκτεν κα ζωοποιήσω» ποκτεν  τὸ παλαιὸν τς μαρτίας κατάλυμα, κα ζωογονήσω  τὸ νέον της εσέβειας γαλμα. λλά κα τις προφῆτις γυνή Ἑβραία· «Κύριος, φησί, θανατοῖ, κα ζωογονε,» Γένοιτο δ  καὶ μς ποκτεναι  τὸν ν μῖν νόμον τς σαρκὸς, τὸν ντιστρατευόμενον τῷ νμῳ τοῦ πνεύματος, καὶ ζωογονεσθαι τ κατ Θεὸν πολιτείᾳ τς μετέρας ψυχάς ἐν Χριστῷ  τ Θεῷ, ᾧ πρέπει πᾶσα δόξα ες τος αἰῶνας. μήν.