logo


Μεγάλου Ἀθανασίου

 

 «Ἐγκώμιον εἰς τόν Ἅγιον Ἀνδρέαν τόν Ἀπόστολον»

 

(Migne, Patrologia Graeca, t. 28, 1101Α-1108D)

 

Α' . ρν τν λαμπρν ταύτην γέλην το Πνεύματος κα ες τ γαληνν ληθς κα κύμαντον πέλαγος, ποστολικν περβεβλημένην σαγήνην, τς δεσποτικς φωνς πομιμνήσκομαι βοώσης, «Δετε πίσω μου, κα ποιήσω μς λιες νθρώπων»(2). φωνς νεργος! ρημάτων δι πραγμάτων γνωριζομένων! τς ληθος ποσχέσεως καθ' μέραν αξανομένης! Τίνος γρ πολυάνθρωπος ατη θήρα; Τς τν περιφαν ταύτην θροίσας πανήγυριν, δλον, ς περιφανς τν ποστόλων νδρέας; πλώσας τς γλώττης κα τς μνήμης τ θήρατρα, να, τν εράν ταύτην μπλήσας λκάδα(3) τος οαξι(4) τς ποστολς, πρς ορανν θύνη(5) τ σκάφος. Κα ποα τ τς γρας πρωτεα; Ποα δ τν καμάτων τ κροθίνια(6); Ο τν τς ερωσύνης περίβολον τας ρετας περιφαιδρύνοντες. Ο πρτοι τς ποστολικς ταύτας περθέντες(7) γκάλας, κα τος ξω πλανωμένους πρς σωτηρίαν γρεύσαντες. λλ' κα τς παρούσης μν πανηγύρεως μέγας οτος νδρέας τς προφάσεις δέδωκεν, λλ' γε πς τν ποστόλων συνεκτιμται χορός. Ος γρ χάρις συνψεν, ο διίστησι τόπος. Κα καθάπερ ε τις τν κ πολυτελείας διηνθισμένων λίθων παινεν θελήσειε στέφανον, του ν τος παίνοις περιδράξηται μέρους, τν λον συνθαυμάζει τος μέρεσι, καθάπερ, χρυσν τινα σειρν ρν τις, πη(8) ν ψαιτο(9), τ πν συνεκίνησεν, οτω κα πρς να τν ποστόλων λόγος βαδίζων δι' ατο συνέχει τος παντας κατ τν το θεσπεσίου Παύλου φωνν, «Ε χαίρει ν μέλος, συγχαίρει πάντα τ μέλη»(10). Ποίαν γρ ν μελν ρμονίαν οτως φύσις ξύφηνεν, ς τν τν ποστόλων χορείαν το Πνεύματος χάρις συνήρμοσε; Μία γρ ντως χάρις, τος ποστόλους τ Δεσπότ στρατολογήσασα.

 

Β' . Δερο ον π τος πάντας, κα δι πάντων τν καθ' να θαυμάσωμεν. νδρέας τς ποστολικς νδρείας πώνυμος, πρτος διδάσκαλον τν Δεσπότην πιγραψάμενος, τς ποστολικς χορείας ρχή, πρς τν δεσποτικν παρουσίαν ξυδερκής, τς ωάννου μαθητείας τν Χριστο διδασκαλίαν νταλλαξάμενος, τν το Βαπτιστο ρημάτων σφραγίς. ν μν γρ τν ωάννου μαθητν δοκιμώτατος, ν λυχνιαί φέγγει ζητν το φωτς τν λήθειαν, σπερ τις ν μυδροτέραις αγας πρς τς Χριστο μαρμαρυγς θιζόμενος. λλ' μν ωάννης τέως τος ορδάνου νάμασιν(11) φεστς(12) τς ουδαίων γέλας βάπτιζε, τος Μωσέως προστάγμασιν ντιφάρμακον ν δασι κατασκευάζων μετάνοιαν, κα Μωσαϊκο ξίφους τν κμν νακόπτων τος ρεύμασιν. Ος γρ το νόμου παράβασις θάνατον τεκε, τούτους προεξαρπάζων Βαπτιστς τ μετανοί προέπεμπεν. πειδ γρ μήπω παρν(13) καταλύων τν θάνατον, τας δι το βαπτίσματος περθέσεσιν(14) θάνατος πραΰνετο, κούσιον φιλανθρωπίαν δι μετανοίας κπαιδευόμενος. τε δ παρν Δεσπότης κρυπτόμενος τ τς οκονομίας σοφί, κα κρύπτων τς ξίας τν στραπν ν περιβολαί θνητ, γνος ωάννης, εθς τν παιδευτν ες δορυφόρον μετέβαλε, κα τν χερα συστείλας κρυξ το παρόντος γένετο, «δε, μνς το Θεο, αρων τν μαρτίαν το κόσμου»(15). Οτος, φησίν, το θανάτου λυτήρ. Οτος τς μαρτίας ναιρέτης. γ δ νυμφαγωγός, ο νυμφίος πέσταλμαι. Δορυφόρος, ο Δεσπότης λήλυθα.


Γ'. Τούτοις τος ρήμασιν τν ποστόλων περιφανέστατος νδρέας νυττόμενος(16), τν παιδευτν καταλείψας πρς τν κηρυττόμενον δραμε, κα δεξάμενος το λόγου τ σύνθημα, γίνεται τς ωάννου γλώσσης ξύτερος, κα τ Δεσπότ προσελθών, δείκνυ τν πόθον τ σχήματι, κοινωνν το δρόμου τν εαγγελιστν ωάννην συναπαγόμενος, κα μφω(17), τν λύχνον φέντες, π τν λιον φέρονται. νδρέας πρώτη τν ποστόλων φυτεία, οτος νεωξε τς Χριστο μαθητείας τς πύλας, πρτος τς προφητικς γεωργίας τος καρπος τρύγησε, κα τς πάντων λπίδας περδραμών(18), πρτος τν παρ πάντων προσδοκώμενον περιπτύσσεται. Πρτος δειξε τ το νόμου προστάγματα προθεσμί μετρούμενα. Πρτος τν Μωσέως στησε(19) γλτταν, μετ Χριστν λαλούσης οκ νασχμενος(20), οχ βριζόμενος, οχ βρίζων τν ουδαίων τν παιδευτν, λλ προτιμν το πεμφθέντος τν πέμψαντα, μλλον δ πρτος φθη τν Μωσέα τιμν, πρτος πέγνω τν π' κείνου προφητευόμενον, «Προφήτην μν ναστήσει Κύριος Θες μν κ τν δελφν μν ς μέ, ατο κούετε»(21). Παραιτεται τν νόμον τ νόμ πειθόμενος. κουσε Μωσέως λαλοΰντος, «Ατο κούετε.» κουσεν ωάννου βοντος. «δε μνς το Θεο», κα γέγονε πρς τν δεξιν ατόμολος. πιγνος δ τν προφητευθέντα προφήτην, χειραγωγε τν δελφν πρς τν ερεσιν. γνοοντι τ Πέτρ τν θησαυρν δείκνυσιν «Ερήκαμεν τν Μεσσίαν»(22) ν ποθομεν. Ο τν παρουσίαν λπίσαμεν, τούτου τν θεωρίαν ρπάσωμεν. Ερήκαμεν ν προφητικα βοσαι σάλπιγγες ναμένειν κέλευον. νεγκεν(23) χρόνος ν χάρις κήρυττεν, ν λπισεν πόθος δεν μμασιν. Ερε γάρ, φησίν, οτος τν δελφον τν διον Σίμωνα, κα μερίζεται πρς ατν τς θεωρίας τν θησαυρόν. Χειραγωγε πρς τν Δεσπότην τν Πέτρον. παραδόξου θαύματος! Οτω μαθητς νδρέας κα καθηγητς νθρώπων καθίσταται. π το διδάσκειν το μανθάνειν πήρξατο, ρπάζει τς ποστολς τν ξίαν. Ερήκαμεν τν Μεσσίαν. πόσας νύκτας ύπνους νύσαντες(24) παρ τος ορδάνου ρείθροις, νν ν ποθομεν ερήκαμεν! Οκ ν βραδς μετ τν φωνν Πέτρος, νδρέου γρ ν δελφός, κα θερμ τ γνώμ τς κος κπετάσας πείγετο.


Δ'. Λαβν τν Πέτρον νδρέας τ Δεσπότ προσάγει τν μεριστήν(25)τς φύσεως, κοινωνν τς μαθητείας περγασάμενος. Τοτο πρτον νδρέου κατόρθωμα. Ηξησε τν ποστόλων τν ριθμν προσήνεγκε Πέτρον, ν' ερη Χριστς τν τν μαθητν κορυφαον. στε κα ν ος στερον εδοκιμν Πέτρος ερίσκεται, παρ νδρέου τς εδοκιμήσεως χει τ σπέρματα. λλ' τν παίνων σόρροπος ξ κατέρων πρς λλήλους ντίδοσις γίνεται. Οκειονται γρ τ λλήλων γαθά, κα τος λλήλων γαθος ναβρύνονται(26). Πόσην γον νεγκε τος πσι χαρν Πέτρος πρς τς δεσποτικς ρωτήσεις ξέως(27) ποκρινόμενος, κα λύσας σιωπν μαθητν ρυθρισαν; «Τίνα με λέγουσιν ο νθρωποι εναι;»(28). Κα ς ατς ν τν ρωτηθέντων γλώττα, ς πάντων ν κείν λαλούντων, μόνος πρ πάντων φθέγγετο, «Σ ε Χριστς Υἱὸς το Θεο το ζντος»(29), μι φων κα τν οκονομοντα, κα τν οκονομίαν ποφθεγξάμενος. συμφωνίας ρημάτων! ος γρ νδρέας τν Πέτρον χειραγώγησε ρήμασι, τούτοις νωθεν Πατρ τν Πέτρον νηχν καθυπέγραφεν. κενος λεγεν «Ερήκαμεν τν Μεσσίαν». Πατρ πέβαλλε λέγων, «Σ ε Υἱὸς το Θεο το ζντος», μόνον οχ τατα πρς τν Πέτρον έγκελευσάμενος(30). Φθέγξαι, Πέτρε, τς νδρέου φωνς ρωτώμενος, φάνηθι το Διδασκάλου πρς πόκρισιν τοιμότερος. Οκ ψεύσατο πρς σ λέγων, «Τν Μεσσίαν ερήκαμεν». Σύ, τν βραΐδα φωνν ες λλάδα μεταστήσας, ναβόησον, «Σ ε Χριστς Υός το Θεοΰ το ζντος». ρς σοις εθς ν προοιμίοις τς μαθητείας νδρέας γκαλλωπίζεται.


Ε'. λλ' πειδ τς πόλεις καταλιμπάνων(31) Σωτρ περιενόστει(32)τν ρημον, συμπεριήει(33) ατ τν νθρώπων τ γένη, μηδ πρς βραχ τν χωρισμν πομένοντα. ν ν ρημί κα τροφς πορία, κα γαστρ οκ σπένδετο(34). δ Σωτήρ, τς ρήμου λαβόμενος, θαμα παλαιν νεζωπύρει" κα τν ν ρήμ ποτ θαυμάτων μάρτυρα πάλιν ποιετο τν ρημον, κα τος μαθητς στιάτορας(35)προύβαλλετο(36), κα πρς ατοσχέδιον εωχίαν(37) τ πλήθη προτρέπεται. Τ τοίνυν(38) τν μαθητν πλθος πρς τν νδειαν ταράττετο, κα πρς λλήλους ρντες, τ δ μέλλον οκ ννοοντες τος νθρωπίνοις λογισμος λυμαίνοντο(39). λλος μν ον λλο τι τν μαθητν φθέγγετο, τν παροσαν πορίαν παγγέλλοντες. νδρέας δέ, τν προσόντων, τν ετέλειαν λέγχων, λαθε(40) διδος τ Σωτήρι τς προφάσεις το θαύματος. Τί γάρ φησιν; Οκ εσίν ε μ πέντε ρτοι, κα λίγα χθύδια. Τί ον Σωτήρ; Φέρετέ μοι ατ δε. Κα γέγονεν τς σπάνεως μολογία τν γαθν περιουσία.


ΣΤ' . λλ γρ Σωτρ δη λοιπόν, τς ν γ διατριβς νύσας, κα τν ατάρκη τος μαθητας συνδιατρίψας χρόνον, πρς ορανος κομίζετο, πόστολοι δέ, τν οκουμένην διαλαβόντες, κα τος σώμασι μερισθέντες, λλος λλαχόσε(41) τ τς χάριτος μετοχετεύων νάματα. νταθα τοίνυν μακάριος οτος νδρέας, λλάδα τε μο κα βάρβαρον μπλήσας τς χάριτος κα δυσωπήσας πρς πίστιν τ θνη τος θαύμασιν, π τ τς πιστίας μαχιμώτατον, τν χαΐαν λέγω, πεστέλλετο. νθα δ πολλος οραν προσγράψας, ες δι τς πίστεως, σταυρ παραδίδοται, κα τρόπω τς τελευτς τν Δεσπότην μιμούμενος, να τ κοινωνί το πάθους δείξ το πόθου τ μέγεθος. Σταυρς ον π μέσ λλάδος πήγνυτο, κα νδρέας κρεμτο, σταυρ τν σταυρωθέντα κηρύσσων, κα τος λοις(42) τος λους πιστούμενος, κα τ πάθει τ πάθος μαρτυρούμενος. Πέρας δ τοτο τς θνητς ζως εράμενος, νεργεστέραν(43) τς διδασκαλίας δι το πάθους τν δύναμιν νδεικνύμενος. Ος γρ οκ πεισε δημηγορν, τούτους ναιρεθες δυσώπησεν(44), κα ος λαλν οχ ελκυσε, παθν σαγήνευσε. Μερισθες γρ οραν κα γ, σώματι μν χων τν γν, ψυχ δ τν ορανόν κληρωθείς, ποπτεύει τς τν νθρώπων γέλας, άμασι κα θαύμασι τος π γς δεξιούμενος. κείνης τς γεωργίας ο παρόντες νεβλάστησαν στάχυες, κ τς κείνου διδασκαλίας ο τς πίστεως νθησαν βότρυες(45). Κα μες ο τς εσεβείας διδάσκαλοι πηντήκατε, ο τς τν ορανν βασιλείας μποροι πρς τν οραν θαυμαζόμενον συνεληλύθατε. Χριστο γρ στι δι το μακαρίου Παύλου φωνή, «Ε πομένομεν, κα συμβασιλεύσομεν»(46). Ατ δόξα ες τος αἰῶνας τν αώνων. μήν.