ΟΙ Πρωτοκορυφαῖοι Ἀπόστολοι
Πέτρος καί Παῦλος
Τοῦ Μητροπολίτου Καισαριανῆς, Βύρωνος καί Ὑμηττοῦ Δανιήλ
Πέτρος
Πέτρος καί Συριστί Κηφᾶς. Πέτρα τῶν δώδεκα μαθητῶν τοῦ Κυρίου ἡμῶν, καί τῶν τριῶν μᾶλλον παρ’ αὐτοῦ ἀγαπωμένων· πρός δέ ὁ τολμηρότερος πάντων τῶν ἄλλων καί δεινότερος ἔν τε τοῖς ἔργοις καί τό λέγειν. Ἤν υἱός τοῦ ἐκ Βηθσαϊδά τῆς Γαλιλαίας Ἰωνᾶ (Ἰωάννου κα’, 15)· ἀδέλφός τοῦ Ἀνδρέα, ἁλιεύς τήν τέχνην, καί κατοικῶν ἐν Καπερναούμ μετά τῆς συζύγου καί τῆς πενθερᾶς αὐτοῦ, νοσησάσης καί ἰαθείσης ὑπό τοῦ Κυρίου ἡμῶν (Ματθαίου η΄, 14, 15. Μάρκου α΄, 23-31. Λουκᾶ δ΄, 38. ε΄, 3- 10). Τό πρό τῆς κλήσεως ὄνομα αὐτοῦ ἦταν Σίμων ἤ Συµεών. Ἐκάλεσε δ’ αὐτόν ὁ Ἰησοῦς Χριστός Πέτρον, ἀμέσως ὅταν προσῆλθε πρός Αὐτόν. Οὗτος τό πλεῖστον μέρος τῆς περιουσίας αὐτοῦ θυσιάσας, καί ἀκολουθήσας τῷ Χριστῷ μετά πεποιθήσεως καί ἀφοσιώσεως ἀνεδείχθη ὁ περιφανέστερος πάντων τῶν ἄλλων μαθητῶν Του, καί παρρησίᾳ ἐνώπιον τους πρῶτος ἀνωμολόγησε τήν θεότητα τοῦ Κυρίου (Ἰωάννου ς΄, 69). Αὐτός τόν ὁποῖον ὁ Χριστός ὠνόμασε Πέτρον, καλεῖται καί ἡ ἀδιάσειστος πέτρα τῆς Χριστιανικῆς Ἐκκλησίας (Ματθαίου ις΄, 18). Ἐκάλεσε δ’ αὐτόν οὕτως ὁ Κύριος ἡμῶν προφητικῶς, ἐπειδή ἡ κατάθεσις τῶν πρώτων τῆς Χριστιανικῆς Ἐκκλησίας θεμελίων αὐτῷ ἐναπέκειτο· πράγματι δέ, καί πρῶτος κατέθηκε τά θεμέλια ταῦτα, ἐν μέν τοῖς Ἰουδαίοις δημοσίᾳ κηρύξας τόν Χριστόν τήν Πεντηκοστήν (Πράξεων β΄), ἐν δέ τοῖς ἐθνικοῖς τόν Κορνήλιον ἐκχριστιανίσας (Πράξεων ι΄) πρός δέ, ἔν τε τοῖς εὐαγγελίοις καί ταῖς Πράξεσι παρίσταται ἀντί τῶν λοιπῶν Ἀποστόλων καί ἐν ὀνόματι αὐτῶν ἐνεργῶν. Ἦταν δέ ζωηρός, τολμηρός, ἐλεύθερος, ἰσχυρός καί ἀκάματος ἐν πᾶσι τοῖς ἔργοις αὐτοῦ, ταῖς τάσεσι, καί ταῖς διαθέσεσιν· ἑνί λόγῳ ὁ Ἀπόστολος Πέτρος προώριστο, ὡς ἀρχηγός τοῦ μεγάλου ἔργου τοῦ, Χριστοῦ ἐν τοῖς Ἑβραίοις, διό καί ἐκλήθη «Περιτομῆς Ἀπόστολος». Ἀλλά καί πρῶτος ἠρνήσατο αὐτόν, καί πρῶτος μετεμελήθη, καί πρῶτος ἔλαβε τῶν ἁµαρτιῶν τήν ἄφεσιν, πρῶτος, καί αὐτός καί μόνος ἐτόλμησεν, ἵνα ἀναβῇ καί περιπατήσῃ ἐπί τῶν ὑδάτων τῆς θαλάσσης (Ματθαίου ιδ΄, 29). Καίτοι ἐκ προλήψεων ἀγόμενος παρενόησε τόν σκοπόν τῆς ἐνσαρκώσεως τοῦ Κυρίου ἡμῶν, ὅμως ἦν ὅλως ἀφωσιωμένος πρός αὐτόν ψυχῇ τέ καί σώματι, διό καί οὐδέ τῆς ζωῆς αὐτοῦ ἐφείσατο, ἀλλ’ ἰδών αὐτόν συληφθέντα καί ἀπαγόμενον, ἀπέσπασε τήν μάχαιραν καί ἀπέκοψε τό οὖς Μάλχου τοῦ δούλου τοῦ Ἀρχιερέως (Ματθαίου ις΄, 22, 23. Ἰωάννου ς΄, 67, 69. ιη΄, 10), ὁ δέ εὐμετάβολος αὐτοῦ χαρακτήρ ἔκ τε τῆς μετά τοῦ Χριστοῦ συμβιώσεως καί τῆς θαυμαστῆς αὐτοῦ Ἀναστάσεως τοσούτῳ ἐπαγιώθη ἔν τε τῇ σταθερότητι καί τῇ πίστει, ὥστε πρῶτος πάντων τῶν λοιπῶν ἐξῆλθεν εἰς τό κήρυγμα, ἐπί βάσεων ἀκραδάντων στηριζόμενος. ᾿Επὶ δέ τῇ ἄκρᾳ αὐτοῦ πεποιθήσει ταύτῃ οὐ μόνον ἤλεγχε κηρύττων τούς Ἰουδαίους, ἀλλά καὶ τήν διδασκαλίαν αὐτοῦ ἐπὶ θαυμάτων ἐστήριζεν οἵα ἡ ἴασις χωλοῦ τινος, καθημένου ἐπὶ τῆς θύρας τοῦ Ναοῦ τῶν Ἱεροσολύμων, καὶ ἐπαιτοῦντος, καί ἄλλα. Φυλακισθεὶς δέ, παρρησίᾳ ἐνώπιον τοῦ Συνεδρίου ὡμωλόγησε τὸν Χριστὸν, οὐδένα φοβηθείς (Πράξεων δ', 8-21), ψευσαμένον δέ καταλαβών κατὰ τοῦ ἁγίου Πνεύματος τόν τε ᾽Ανανίαν καὶ τὴν Σαπφείραν, οὐ μόνον ἐπετίμησεν, ἀλλὰ καὶ ἀνήγγειλεν αὐτοῖς τήν ἕνεκα τούτου τιμωρίαν τοῦ Θεοῦ (Πράξεων ιε΄, 1-11). Ὡσαύτως δέ λίαν αὐστηρῶς ἐν Σαμάρειᾳ ἤλεγξε Σίμωνα τόν μάγον καταλαβών αὐτόν καταπονηρευόμενον, (Πράξεων η΄, 5-24), ἐθεράπευσε τόν Αἰνέαν, ἤγειρεν ἀπό τοῦ θανάτου τήν Δορκάδα ἤ Ταβιθᾶ, (Πράξεων θ΄, 32-43), καί ἐπείσθη δι’ ἐνυπνίου ὅτι καί τά ἔθνη εὐαγγελισθήσονται, ἐφ’ ᾧ καί εὐηγγελίσατο τόν Ἑκατόνταρχον Κορνήλιον (Πράξεων ι΄), ἠλευθερώθη δ’ ὑπό τοῦ Ἀγγέλου φυλακισθείς ὑπό τοῦ Ἀγρίππα (Πράξεων ιβ΄, 3-19). Τέλος μέχρι τοῖς ἐν Ἱεροσολύμοις πρώτης Ἀποστολικῆς Συνόδου, ἧς καί μέλος ἦν, ὁ Ἀπόστολος Πέτρος παρίσταται ὁ πρωτουργός καί ὁ πρῶτος καί ἀκάματος δράστης τῆς τοῦ κηρύγματος διακονίας.
Ὁ Παῦλος, ὁ τῶν «Ἐθνῶν ἀπόστολος» κληθείς, ἀνωμολογεῖ, ὅτι ὁ Ἰάκωβος, ὁ Κηφᾶς (Πέτρος), καί ὁ Ἰωάννης, ἦσαν οἱ στύλοι τῆς Ἐκκλησίας (Πρός Γαλάτας β΄, 9) καίτοι δέ χάριν τοῦ ἄκρου αὐτοῦ πρός τόν Ἰουδαϊσμόν σεβασμοῦ ἠλέγθη ὑπό τοῦ Ἀποστόλου Παύλου, ὅμως οὐδέ ἐπαύσατο τό παράπαν εὐαγγελιζόμενος μετά τοῦ αὐτοῦ διακαοῦς ζήλου τόν Χριστόν, καί πρός τοῦτο μακράς ποιῶν ὁδοιπορίας, ὅθεν κατά τό ἕβδομον καί πεντηκοστόν ἀπό Χριστοῦ ἔτος εὑρίσκομεν αὐτόν ἐν Κορίνθῳ κηρύττοντα (Πρός Κορινθίους θ΄, 5), οὐ μήν δέ, καί ἐν Βαβυλῶνι (τῆς Αἰγύπτου) καθ’ ἅ αὐτός ἀναγράφει (Α΄, Πέτρου ε’, 13).
Πρώτιστος δέ σκοπός τῶν περιοδειῶν αὐτοῦ τούτων ἦν τό εὐαγγελικόν κήρυγμα πρός πάντας μέν τούς λαούς, ἰδίᾳ δέ πρός τούς ἁπανταχοῦ διεσπαρμένους Ἰουδαίους, πρός οὕς καί ἐπιστάς ἔγραψεν ἰδίως (Α’ Πέτρου α΄, 1). Ἐκ τῶν συγγραφῶν τοῦ Ἀποστόλου Παύλου φαίνεται, ὅτι, ζῶντος τοὐλάχιστον τοῦ Παύλου, ὁ Πέτρος οὐδέποτε ἐπεσκέψατο τήν Ῥώμην, οὐδαμοῦ δέ τῶν ἐπιστολῶν τοῦ Παύλου, οὐδ’ ἐν αὐτῇ τῇ πρός Ῥωμαίους, οὐδέ τό ὄνομα οὐδ’ ἀσπασμός, οὐδ’ ἄλλη τις μνεία τοῦ Πέτρου φέρεται, ὡς ἐν Ῥώμη ὄντος' ἀδύνατον δέ τοῦτο, ἐν Ῥώμῃ τοῦ Πέτρου μένοντος, καί πρός Ρωμαίους τοῦ Παύλου γράφοντος. Ἐν τούτοις πολλαί χριστιανῶν μαρτυρίαι φέρονται, ὅ, τι ὁ Πέτρος κατά τόν ἐπί Νέρωνος διωγμόν ἦν ἐν Ῥώμῃ, ὑπό πασῶν δέ τῶν μαρτυριῶν τούτων παραλείπεται ὁ χρόνος τῆς ἐν αὐτῇ διαμονῆς. εἰ δ’ ἀληθεύει τοῦτο, ἐγένετο ἀναμφιβόλως μετά τόν θάνατον τοῦ Παύλου, οὐδέν περί αὐτοῦ ἀναφέροντος καί κατά τήν φυλάκισιν αὑτοῦ τό πρῶτον καί ἑξηκοστόν ἀπό Χριστοῦ ἔτος ἐγένετο δῆλον ὅτι περί τό
Ο ΠΕΤΡΟΣ ΑΡΝΕΙΤΑΙ ΤΟΝ ΚΥΡΙΟΝ ΤΡΙΣ
ΜΑΤΘΑΙΟΣ ΜΑΡΚΟΣ ΛΟΥΚΑΣ ΙΩΑΝΝΗΣ
Α’ Ἄρνησις κστ΄, 69,70 ιδ΄, 66,68 κβ΄, 56,57 ιη΄, 17
Β’ Ἄρνησις κστ΄, 71,72 ιδ΄, 69,70 κβ΄, 58 ιη΄, 25,26
Γ’ Ἄρνησις κστ΄, 73,74 ιδ΄, 70,71 κβ΄, 59,60 ιη΄, 26,27
Ἀλεκτροφωνία κστ΄, 75 ιδ΄, 72 κβ΄, 61 ιη΄, 27
Κατά μέν τόν Ματθαῖον (κεφ-κστ΄, 69), ὁ Πέτρος «ἔξω ἐκάθητο ἐν τῇ αὐλῇ», κατά δε τόν Μᾶρκον (κεφ. ιδ΄, 66) «ἐν τῇ αὐλῇ κάτω» κατ’ ἀμφοτέρους δέ μετά τῶν ὑπηρετῶν παρά τῇ πυρᾷ ἐν τῇ αὐλῇ Αἱ οἰκίαι ἦσαν ὠκοδομημέναι ὡς αἱ τῆς Ἀνατολῆς σήμερον ἐν αἷς ἡ αὐλή κατέχει τό κέντρον τῆς οἰκοδομῆς καί πάντες οἱ ἐξῶσται βλέπουσι πρός τήν αὐλήν, ὁ Ἰησοῦς ἐδικάζετο ἐπί τινος τῶν ἐξωστῶν τοῦ μεγάρου, ὁ Πέτρος ἐκάθητο ἐν τῇ αὐλῇ κάτω ὡς καί ἔξω τοῦ ἐξώστου, ἀλλ’ ἐντός τῆς οἰκοδομῆς ἐν τῇ αὐλῇ ἐνταῦθα μία παιδίσκη, ἡ θυρωρός, ὡς ὁ Ἰωάννης ἀναφέρει (κεφάλαιον ιη΄, 17), ἠρώτησεν αὐτόν «καί σύ ἦσθα μετά Ἰησοῦ τοῦ Γαλιλαίου ; Ὁ δέ ἠρνήσατο» (Ματθαίου κστ’, 69).
Α΄. Ἄρνησις (Ματθαίου κστ΄, 70).
Ἠρνήσατο πρῶτον, ὅτι ἦν μαθητής τοῦ Χριστοῦ, δεύτερον, ὅτι ἐγνώριζε τόν Χριστόν, καί τρίτον ὅτι ἐννόει τάς ἐρωτήσεις αὐτῶν. Καθ’ ὅλα ταῦτα ὁ Πέτρος ἐψεύσατο : «Ὤ καινῶν καί παραδόξων πραγμάτων ! Ὅτε μέν κατεχόμενον εἶδε τόν διδάσκαλον μόνον, οὕτως ἔζεεν, ὡς καί τήν μάχαιραν σπάσασθαι, καί ἐκκόψαι τό ὠτίον ὅτε δέ μᾶλλον ἀγανακτῆσαι εἰκός ἦν, καί πυρωθῆναι, καί ἐκκαυθῆναι, λοιδοριῶν τοιούτων ἀκούοντα, τότε ἔξαρνος γίνεται ! τίνα γάρ οὐκ ἄν ἐξῆψεν εἰς μανίαν τά τότε γινόμενα; Ἀλλ’ ὅμως ὁ μαθητής, ὑπό τοῦ δέους καταγωνισθείς, οὐ μόνον οὐκ ἐνδείκνυται ἀγανάκτησιν, ἀλλά καί ἀρνεῖται, καί κορασίου ταλαιπώρου καί εὐτελοῦς ἀπειλήν οὐ φέρει, καί οὐδέ ἅπαξ μόνον, ἀλλά καί δεύτερον καί τρίτον ἀρνεῖται, καί ἐν χρόνῳ βραχεῖ, καί οὐδέ ἐπί δικαστῶν, (ἔξω γάρ ἦν ἐξελθόντα γάρ αὐτόν εἰς τόν πυλώνα ἠρώτησαν) καί οὐδέ ἤσθετο ταχέως τοῦ πτώματος. Καί τοῦτο ὁ Λουκᾶς φησιν, ὅτι ἐνέβλεψεν εἰς αὐτόν ὁ Χριστός, δεικνύς ὅτι οὐ μόνόον ἠρνήσατο, ἀλλ’ οὐδέ ἀνεμνήσθη οἴκοθεν, καί ταῦτα τοῦ ἀλεκτρυόνος φωνήσαντος', ἀλλ’ ἐδεήθη τῆς τοῦ διδασκάλου πάλιν ὑπομνήσεως, καί τό βλέμμα αὐτῶ γέγονεν ἀντί φωνῆς, οὕτω περιδεής ἦν (Λουκᾶς κβ΄, 61). Ὁ δέ Μᾶρκος φησίν, ὅτι, ὅτε μέν ἅπαξ ἠρνήσατο, τότε πρῶτον ἐφώνησεν ὁ ἀλεκτρυών ὅτε δέ τρίτον, τότε δεύτερον (Μάρκου ιδ΄, 68-72), ἀκριβέστερον ἐξηγούμενο τοῦ μαθητοῦ τήν ἀσθένειαν, καί τό σφόδρα αὐτόν ἀποτεθνηκέναι τῷ δέει. καί ταῦτα παρ’ αὐτοῦ τοῦ διδασκάλου μαθών καί γάρ φοιτητής ἦν Πέτρου. Ὅθεν μάλιστα ἄν τις αὐτόν ἐκπλαγείη, ὅτι οὐ μόνον οὐκ ἔκρυψε τό ἐλάττωμα τοῦ διδασκάλου, ἀλλά καί τῶν ἄλλων σαφέστερον ἀπήγγειλεν, αὐτῶ τούτῳ τῷ μαθητής εἶναι» (Ἰωάννου Χρυσοστόμου, Ὑπόμνημα εἰς τόν ἅγιον Ματθαῖον τόν Εὐαγγελιστήν, Ὁμιλία ΠΕ΄ (85) Migne PG 58, 758§α’).
Ὁ δυστυχής Πέτρος, ἐνοχλούμενος ὑπό διαφόρων παρατηρήσεων ὑπεχώρησεν ἐκ τῆς πυρᾶς κρύφα, καταφεύγων εἰς τόν μεταξύ τῆς αὐλῆς καί τῆς θύρας σκοτεινόν διάδρομον, ἀλλ' αὕτη ἡ ὑποχώρησις διήγειρε τήν ὑποψίαν καί ἄλλων κατ’ αὐτοῦ' ὥστε καί πάλιν ἠρωτήθη ὑφ’ ἑτέρας παιδίσκης, κατά δέ τόν Μᾶρκον, ὑπό τῆς αὐτῆς, καί κατά τόν Λουκᾶν, ὑπό τινός τῶν παρεστώτων. Καί ὄντως πάντα ταῦτα συνέβησαν ἀλλ’ ὁ μέν ἀναφέρει τόν μέν, ὁ δέ τόν δέ, ὡς εἴρηται.
Β΄. Ἄρνησις (Ματθαίου κστ΄, 72)
Ἠρνήσατο μεθ' ὅρκου. Ὁ Πέτρος, βλέπων ὅτι αἱ ἐρωτήσεις ἐπληθύνοντο, καί πρός ὑποστήριξιν τοῦ πρώτου ψεύδους, ἵνα φανῇ συνεπής, ἐπιέσθῃ καί ἠρνήσατο τό δεύτερον μεθ’ ὅρκου τόν Κύριον. Κατά τόν Μᾶρκον, ὁ ἀλέκτωρ ἔκραξεν, ὅτε ὁ Πέτρος ὑπεχώρησεν εἰς τόν πυλῶνα περί τό μεσονύκτιον δεύτερον μεθ’ ὅρκου τόν Κύριον καί αὕτη ἦν ἡ πρώτη ἀλεκτοροφωνία. Μετά μικρόν δέ, λέγει ὁ Ματθαῖος ἀντί τοῦ μετά μίαν ὥραν τοῦ Λουκᾶ, ὅτε ὁ Πέτρος καί αὖθις προσῆλθε πρός τήν πυράν ἵνα θερμανθῆ (Ἰωάννου ιη΄, 25), ἐγένοντο δέ αὐτῶ περί τῆς πρός τόν Ἰησοῦν σχέσεως αὐτοῦ πολλαί ἐρωτήσεις, ἐν αἷς προσετέθη καί ἡ μαρτυρία τοῦ συγγενοῦς τοῦ Μάλχου, εἰπόντος «οὐκ ἐγώ σέ εἶδον ἐν τῷ κήπῳ μετ’ αὐτοῦ ;» (Ἰωάννης ιη΄, 26).
Γ΄. Ἄρνησις (Ματθαίου κστ΄, 74).
Τότε ἤρξατο ἀναναθεµατίζειν. Ἐκ τῶν μαρτυριῶν τούτων, ὅ τε Πέτρος φαίνεται, ὅτι ἠρεθίσθη τά μέγιστα, δι’ ὅ καί κατηρᾶτο ἑαυτοῦ. Ἡ ἀλήθεια ἄν μή ὁδηγῇ τόν ἄνθρωπον εἰς μετάνοιαν, σκληρύνει αὐτόν. Ὅπως φανῇ ὁ Πέτρος συνεπής, ἤρξατο ὑποστηρίζων τά προηγούμενα αὐτοῦ ψεύδη, ἀρνούμενος τόν Χριστόν, καταναθεματίζων ἑαυτόν καί κατομνύων καί ταῦτα πάντα συνέβαινον πλησίον καί ἐνώπιον τοῦ Σωτῆρος, ὅστις καί ἔβλεπε καί ἤκουε τούς ὅρκους καί τά ἀναθεματίσματα. Ὁ Κύριος ἡμῶν, καίπερ βεβαρημένος ὑπό τῶν προσβολῶν τῆς μοχθηρίας καί κακίας τοῦ Συνεδρίου, στραφείς ἐνέβλεψεν εἰς τόν ταλαίπωρον Πέτρον, ὅτε καί ὁ ἀλέκτωρ ἐφώνησε (Λουκᾶς κβ΄,60-61 ). Τότε δέ ὁ Πέτρος, αἰθανόμενος τοῦ μεγέθους τῆς ἁμαρτίας, «ἐξελθών ἔξω, ἔκλαυσε πικρῶς».
Σημειωτέον δέ, ὅτι ἡ τοῦ Πέτρου μεταμέλεια ἦν ἡ κατά Θεόν μετάνοια (Πρός Κορινθίους ζ΄, 9, 10), ἥτις ἑλκύει τόν ἁμαρτωλόν πρός τόν Χριστόν, τοὐναντίον δέ, ἡ τοῦ Ἰούδα (Ματθαίου κζ’, 4, 5), ἦν ἡ κατά τόν κόσμον, ἥτις ὠθεῖ τόν ἀσεβῆ εἰς τήν ἀπώλειαν. Ἐκ τῆς ἀξιοθρηνήτου ταύτης πτώσεως τοῦ Πέτρου παρατηροῦμεν. Πρῶτον, ὅτι ὁ ἄνθρωπος μάτην καυχᾶται, βασιζόμενος ἐπί τῶν γυμνῶν αὐτοῦ δυνάμεων διότι διά μόνης τῆς βοηθείας τοῦ ἁγίου Πνεύματος δύναται ὅπως νικήσῃ τούς κατ’ αὐτοῦ ἐπιτιθεμένους ἰσχυρούς ἐχθρούς, ἡ δέ συνδρομή δίδοται τοῖς πᾶσι δωρεάν διά τοῦ Υἱοῦ, ἀρκεῖ μόνον εἰλικρινῶς καί κατά τούς ὅρους τοῦ Εὐαγγελίου, ἵνα ζητῶμεν αὐτήν. Δεύτερον, καίτοι τό πρῶτον ὁ βαθμός τῆς ἁμαρτίας ἐστίν ἐλάχιστος, χρησιμεύει ὅμως ὡς βαθμίς εἰς τό δεύτερον, τό καί μεῖζον, ἵνα καλυφθῇ τό πρῶτον, καί οὕτω βαίνομεν ἐκ τοῦ ἑνός ψεύδους εἰς ἕτερον, καί ἐκ τοῦ ψεύδους εἰς τήν ὀργήν ἐκ τῆς ὀργῆς εἰς τό μῖσος, τόν φθόνον καί τέλος τόν θάνατον. Ἡ ἁπλή ἄρνησις τοῦ Πέτρου προήγαγε τόν ὅρκον,ὁ δέ ὅρκος, τόν καταναθεματισμόν. Τρίτον, πικρά μέν ἐστιν ἡ μετάνοια, ἀλλ’ ὁ Θεός ἐστι πρόθυμος, ὅπως συγχωρῇ δι’ αὐτῆς καί τόν ἔσχατον τῶν ἁμαρτωλῶν. Τέταρτον, πολλάκις ὁ Θεός ἐπιτρέπει ἤ μᾶλλον ἀποσύρεῖ ἐπ’ ὀλίγον τήν προστασίαν αὑτοῦ, ἵνα ὁ ἄνθρωπος συναισθανθῇ ὅτι τά πάντα ὀφείλει τῷ Θεῶ. Καί τέλος, ἡ ἔκθεσις τῶν σφαλμάτων τοῦ Πέτρου δείκνυσι τήν εἰλικρίνειαν τῶν Ἀποστόλων ἐν τῇ συγγραφῇ τοῦ εὐαγγελίου.
Πέτρου Ἐπιστολαί
Αἱ τοῦ Πέτρου ἐπιστολαί ἀνάγονται εἰς τά τελευταῖα τῆς ζωῆς αὐτοῦ ἔτη, καί ἀναφέοονται πρός τάς κατά τήν Μικράν Ἀσίαν ὑπό τοῦ ἀποστόλου Παύλου ἱδρυθείσας Ἐκκλησίας. Ἡ δ’ ἐν αὐταῖς ἐμπεριεχομένη διδασκαλία πληρέστατα συμφωνεῖ τῇ τοῦ Παύλου (Α΄ Πέτρου, ε΄12. Β . Πέτρου γ΄ , 15). Γενικώτατοι χαρακτῆρες τῶν ἐπιστολῶν τοῦ Πέτρου, διήκοντες δι’ ἁπάσης τῆς ὑφῆς τοῦ, λόγου αὐτοῦ, εἰσίν ἡ γλυκύτης τῶν πλείστων ἐκφράσεων, ἡ μετριοφροσύνη καί ἡ τοῦ πνεύματος αὐτοῦ ἀνεξικακία.
ΠΕΤΡΟΥ ΠΡΩΤΗ ΕΠΙΣΤΟΛΗ
Αὕτη ἐγράφη ἐν Βαβυλῶνι (Α΄, Πέτρου ε΄, 13). Ἡ Βαβυλών ὅμως αὕτη ἀμφισβητεῖται παρά τοῖς ἑρµηνευταῖς. Τούτων δέ τινές ἀποδέχονται, ὅτι ἡ Βαβυλών αὕτη ἐστίν ἡ μεγάλη Βαβυλών, ἡ ἐν Ἀσίᾳ ἥτις καί καί μετά τήν καταστροφήν ἐπί πολλάς ἑκατονταετηρίδας, οὐ μόνον ὑπό πολλῶν κατωκεῖτο Ἰουδαίων, ἀλλά καί πρωτεύουσα τῆς Βαβυλωνιακῆς παιδείας ἦν. Ἄλλοι δέ, ὅτι αὕτη ἐστίν ἡ ἐν Αἰγύπτῳ Βαβυλών, ἡ νῦν «ἀρχαῖον Κάϊρον» καλουμένη. Τέλος ἄλλοι ἀποδέχονται, ὅτι αὕτη ἐστιν ἡ Ρώμη, οὕτω καλουμένη καί ἐν τῇ Ἀποκαλύψει (ιη΄ 2 καί ἑξῆς). Οἱ τελευταῖοι δέ οὗτοί εἰσι πρό πάντων οἱ ἀποδεχόμενοι, ὅτι ὁ Πέτρος ἐπεσκέψατο τήν Ρώμην, ἄν δέ ὁ τελευταῖος οὗτος ἰσχυρισμός ἀληθεύῃ, κατ’ ἀνάγκην ἡ ἐπιστολή ἐγράφη κατά τόν ἐπί Νέρωνος διωγμόν, ἤτοι κατά τό τέταρτον καί
ἑξηκοστόν ἀπό Χριστοῦ ἔτος, ἤ μικρόν τί μετά ταῦτα, ἄλλως δέ, οὐδόλως ὁ Πέτρος ἐδικαιοῦτο Βαβυλῶνα καλέσαι τήν Ρώµην. Καθ’
ἡμᾶς δέ ἡ δευτέρα ἐστιν ἡ πειθανωτέρα ὑπόθεσις. Ἐστάλη δέ ἡ ἐπιστολή αὕτη διά Σιλουανοῦ τοῦ µαθητοῦ καί βοηθοῦ τοῦ Παύλου. Τοῦτον ἡ ἐπιστολή ἀποκαλεῖ «πιστόν ἀδελφόν». Κατά τάς ἀποστολικάς περιοδείας ὁ Πέτρος σχεδόν πάντοτε ἠκολουθεῖτο ὑπό τοῦ εὐαγγελιστοῦ Μάρκου (Α΄ Πέτρου ε΄, 12-13).
ΠΕΤΡΟΥ ΔΕΥΤΕΡΑ ΕΠΙΣΤΟΛΗ.
Ἡ ἐπιστολή αὕτη ἐγράφη μικρόν πρό τοῦ θανάτου τοῦ Πέτρου διά δέ τοῦτο καί «ἀποδημητήριος ἀσπασμός» ἐστιν, ἀποβλέπει δέ εἰς τήν αἵρεσιν τῶν Ἀντινομιανῶν, τότε ἀναφυεῖσαν, καί διαιροῦσαν τήν Ἐκκλησίαν τοῦ Χριστοῦ.
Αἱ ἐξωτερικαί ἀποδείξεις τῆς ἐπιστολῆς ταύτης εἰσίν ἐλάσσονες τῶν τῆς πρώτης· τουναντίον δέ αἱ ἐσωτερικαί εἰσι πλεῖσται ὅσαι. Κυριώταται δέ τούτων εἰσι πρῶτα μέν ἡ μαρτυρία, ὅτι ὁ Πέτρος ἦν αὐτόπτης τῆς ἐν τῷ ὄρει Μεταμορφώσεως τοῦ Σωτῆρος Χριστοῦ δεύτερον ἡ περί τῆς ἀποστολῆς τοῦ Κυρίου, τρίτον ἡ ἐπιβεβαίωσις τῆς ἑνότητος τῆς Ἀποστολικῆς διδασκαλίας καί πρός τούτοις τά περί τῆς διά τοῦ πυρός καταστροφῆς τῆς παρούσης ὕλης τῆς γῆς καί τῆς διά νέας ἐναλλαγῆς αὐτῆς, ἐν οἷς προστίθεται ὅτι ἔσται τότε «νέος οὐρανός καί νέα γῆς» εἰς κατοικίαν τῶν δικαίων. Καταλήγει δέ ἡ ἐπιστολή ἐν συμβουλαῖς οὕτω «αὐξάνετε δέ ἐν χάριτι καί γνώσει τοῦ Κυρίου ἡμῶν καί Σωτῆρος Ἰησοῦ Χριστοῦ, αὐτῷ ἡ δόξα καί νῦν καί εἰς ἡμέραν αἰῶνος. Ἀμήν»
Παῦλος
Ὁ διακεκριμένος τῶν Ἐθνῶν ἱεραπόστολος, ὁ καί Σαούλ ἤ Σαῦλος καλούμενος. Ἐγεννήθη ἐν Ταρσῷ τῆς Κιλικίας, καί ἦν τό µέν γένος Ἑβραῖος, τήν δέ ὑπηκοότητα Ρωμαῖος. Κατήγετο δέ ἐκ τῆς φυλῆς Βενιαμίν, ὡς αὐτός ὁ ἴδιος ἀνωμολόγει (Πρός Φιλιππισίους γ΄, 5). Λίαν δέ τότε προηγμένης τῆς Ταρσοῦ ἐπί τά γράμματα καί τήν λοιπήν σοφίαν, ὁ Παῦλος, καλῆς τυχών παιδείας, ἐξεπαιδεύθη καί κατέστη ἐγκρατής τῆς σοφίας τῶν ἀρχαίων, ὡς ὁ Μωϋσῆς τῆς τῶν Αἰγυπτίων. Ὁ Παῦλος ἀποπερατώσας τάς σπουδάς αὐτοῦ ἐν Ταρσῷ, ἀπεστάλη δεκαπενταετής πρός αὔξησιν αὐτῶν καί πρός τούς ἐν Ἱεροσολύμοις διαµένοντας ἐπιφανεστάτους τῶν Ραββίνων, ἰδίως δέ τόν Γαμαλιήλ, ἐν τή σχολῇ τοῦ ὁποίου κατέμαθε πάντα τόν Νόμον καί τήν λοιπήν Ἑβραϊκήν σοφίαν. Μετά δέ τήν ἀποπεράτωσιν πάντων τούτων ὁ Παυλος εὑρέθη κάτοχος καί τῆς σκηνοποιητικῆς τέχνης ἦν δῆλα δή οὐ μόνον σοφός, ἀλλά καί ἄριστος σκηνοποιός (Πράξεων ιη΄, 3, κ΄, 34. Πρός Θεσσαλονικεῖς Β΄, γ΄, 8). Τοῦτο δέ προσεκτήσατο ὁ Παῦλος ἐν τῷ μεταξύ κατά τί ἐξαίρετον καί σοφώτατον Ἰουδαϊκόν ἔθιμον, οὐ μόνον ἀπαράβατον παρά τοῖς τότε Ἰουδαίοις, ἀλλά καί ὑπό τοῦ σοφοῦ τούτου λογίου ὑποστηριζόμενον ὅτι «ὁ μή διδάσκων τόν υἱόν αὐτοῦ τέχνην τινά, κλέπτειν καί ἀδικεῖν διδάσκει τοῦτον».
Ἐπί πᾶσι δέ τοῖς διδάγμασι τούτοις προκόψας ὁ Παῦλος, ἀπήλαυε κατά τό τριακοστόν ἔτος τῆς ἡλικίας αὐτοῦ τῆς ἐμπιστοσύνης καί τῆς κοινῆς εὐνοίας τῶν, ἐν Ἱεροσολύμοις ἡγετῶν τοῦ Ἑβραϊκοῦ ἔθνους. Εἰδικός δέ Νομομαθής καταστάς ὁ Παῦλος, ἐν τῇ αὐστηροτάτῃ μερίδι τῶν ὑπερηφάνων Φαρισαίων ταχθείς, καί ὑπό ἄκρου πρός τόν Ἰουδαϊσμόν ζήλου ἀγόμενος, ἀνεδείχθη ὁ ἀσπονδότερος ἐχθρός τοῦ Χριστιανισμοῦ (Πράξεων η΄, 3. κς’, 9-11). Μεταστραφείς δέ μετ’ οὐ πολύ εἰς Χριστόν ἦν οὐ μόνον ὁ θερμότερος αὐτοῦ ὑπερασπιστής, ἀλλά καί ὑπέρ πάντα ἄλλον ὁ πανταχοῦ προκινδυνεύσας, καί πάντα κίνδυνον ἐκποδών ποιησάμενος περιφρονήσας ὑπέρ τῆς ἁπανταχοῦ σχεδόν διαδόσεως τῆς διδασκαλίας καί τῶν ἀρχῶν τοῦ Χριστοῦ (Πράξεων θ΄. κβ΄. κς΄). Καθ’ ἅ δέ ὁ ἴδιος ἀνωμολόγει, προσεκλήθη εἰς τόν Χριστιανισμόν ὑπ αὐτοῦ τοῦ Χριστοῦ, φανερωθέντος ἐνώπιον αὐτοῦ, εἰς Δαμασκόν πορευομένου πρός καταδίωξιν τῶν ἐκεῖ Χριστιανῶν (Πράξεων κς΄, 15. Πρός Κορινθίους Α΄, ιε΄, 8). Ἔκτοτε δέ ψυχῇ τέ καί σώματι ἀφιερώθη ἀφ’ ἑαυτοῦ καί προσεκολλήθη Ἰησοῦ Χριστῷ καί τοῖς θελήμασιν αὐτοῦ, ἰδίᾳ δέ διεδίδου καί ἐξήπλου τόν Χριστιανισμόν ἐν τοῖς ἔθνεσιν. Ὑπό ὑγειῶν δέ καί ἰσχυρῶν πεποιθήσεων καί βάσεων τοῦ Χριστιανισμοῦ ἀγόμενος, σχεδόν πάντοτε ἦν ὑπό τέ τήν ἔχθραν καί τό ἀδιάλλακτον πολλάκις μῖσος τῶν Ἰουδαίων, ἐπί δέ τούτοις πολλάκις κατηγορηθείς ὑπό τῶν Ἰουδαίων, πολλάκις καί ἐκινδύνευσεν δύο ἔτη φυλακισθείς ἐν Καισαρείᾳ, ἀπεστάλη εἰς Ρώμην, ὅπως δικασθῇ ἐνώπιον τοῦ Καίσαρος, ἀπολυθείς δέ μετά δύο ἔτη (61-63 μ.Χ.), καθ’ ἅ ἐκ τῶν συγγραφῶν αὐτοῦ εἰκάζεται, ἀπῆλθεν ἐκεῖθεν, καί ἐδίδαξεν ἀλλαχοῦ, ἀλλ’ ἐπιστρέψας καί πάλιν εἰς Ρώμην, συνελήφθη, καί ἐκ δευτέρου φυλακισθείς ἐθανατώθη ὑπό τοῦ Νέρωνος κατά τίνας μέν περί τό τέταρτον καί ἑξηκοστόν (64 μ.Χ.), κατ’ ἄλλους δέ, περί τό ἕβδομον καί ἑξηκοστόν (67μ.Χ.) ἀπό Χριστοῦ ἔτος.
Ὁ Παῦλος ἦν κάτοχος, οὐ μόνόν τῆς Ἑβραϊκῆς φιλολογίας, ἀλλά καί τῆς Ἑλληνικῆς, πρός δέ καί τῶν ἀρχαίων Ἑλλήνων συγγραμμάτων καί συγγραφέων. καταφαίνεται δέ τό τελευταῖον τοῦτο ἐκ τέ τῶν ἐν Ἀθήναις καί ἀλλαχοῦ συζητήσεων αὐτοῦ μετά τῶν Ἑλλήνων φιλοσόφων, καί ἀπό τῶν ἐν ταῖς διαφόροις ἀγορεύσιν αὐτοῦ καί τοῖς συγγράμμασιν ἀπαντωσῶν περικοπῶν καί φράσεων οἷον « Ἀράτου» (Πράξεων ιζ΄, 18), «Μενάνδρου» (Πρός Κορινθίους Α΄, ιε΄, 33), « Ἐπιμενίδου» (Πράξεων ιζ΄, 28·Πρός Τίτον α΄, 12)
Σπουδαιότατοι δέ χαρακτῆρες τοῦ ἀποστόλου Παύλου ἦσαν πρῶτον µέν τό ἀτρόμητον καί ἡ γενναιότης τῆ ς καρδίας αὐτοῦ, δι' ὧν πάντα περιεφρόνει κίνδυνον, δεύτερον δέ, ἡ εὐρεία ὁξύνοια καί μεγαλοφυΐα, δι’ὧν οὐ μόνον κατενόησε καί διεξήγαγε τό βάθος τῆς πνευματικότητος καί τῶν ἀληθῶν τοῦ Χριστιανισµοῦ βάσεων, ἀλλά καί ἦρχεν ἐφ’ ἁπάντων τῶν πνευμάτων, τῶν καρδιῶν καί παντός τοῦ βίου παντός Χριστιανοῦ, καί τρίτον ἡ πρός τόν Σωτῆρα ἄδολος αὐτοῦ ἀγάπη
«Τίς ἡμᾶς χωρίσει ἀπὸ τῆς ἀγάπης τοῦ Χριστοῦ; θλῖψις ἢ στενοχωρία ἢ διωγμὸς ἢ λιμὸς ἢ γυμνότης ἢ κίνδυνος ἢ μάχαιρα; καθὼς γέγραπται ὅτι ἕνεκά σου θανατούμεθα ὅλην τὴν ἡμέραν· ἐλογίσθημεν ὡς πρόβατα σφαγῆς. ἀλλ᾿ ἐν τούτοις πᾶσιν ὑπερνικῶμεν διὰ τοῦ ἀγαπήσαντος ἡμᾶς. πέπεισμαι γὰρ ὅτι οὔτε θάνατος οὔτε ζωὴ οὔτε ἄγγελοι οὔτε ἀρχαὶ οὔτε δυνάμεις οὔτε ἐνεστῶτα οὔτε μέλλοντα οὔτε ὕψωμα οὔτε βάθος οὔτε τις κτίσις ἑτέρα δυνήσεται ἡμᾶς χωρίσαι ἀπὸ τῆς ἀγάπης τοῦ Θεοῦ τῆς ἐν Χριστῷ ᾿Ιησοῦ τῷ Κυρίῳ ἡμῶν» (Πρός Ρωμαίους η΄, 35-39)
Ἀπ’ αὐτοῦ τοῦ Σωτῆρος Χριστοῦ παραλαβών ὁ Ἀπόστολος τῶν Ἐθνῶν Παῦλος τό πνεῦμα τῆς καθολικῆς ἀγάπης, πάραυτα κατενόησεν ἐν τῇ μεγαλοφυεῖ αὐτοῦ ὀξυνοίᾳ, ὅτι ἡ χριστιανική σωτηρία ἐκτείνεται ἐφ’ ἁπάσης τῆς ἀνθρωπότητος, καί οὐδόλως ἐν στενοῖς περιορίζεται ὁρίοις, καί πρός ἐπιτυχίαν τούτου ἀπαιτοῦνται πολλαί ἐλευθερίαι (Πρός Γαλάτες α', 12).
Τοῦτο τοῦ Χριστιανισμοῦ τό βάθος τῶν Ἀποστόλων καί ἱεροδιδασκάλων τινές μή κατανοήσαντες, ἐνέµενον πιστεύοντες καί ἀποδεχόμενοι, ὅτι ὁ Χριστιανισµός ὀφείλει ἵνα ἐγκεντρισθῇ ἐπί τῆς ἀρχαίας θρησκείας καί τοῦ Ἰουδαϊσμοῦ, στέλεχος καί κορμόν τῆς νέας θρησκείας θεωροῦντες ταῦτα. διό καί οὐδένα σχεδόν τῶν δεσμῶν τούτων ἀπέρριπτον, οἷα, οἱ τύποι. τῶν τελετῶν καί τῶν θυσιῶν, τά δόγματα τοῦ Ἰουδαϊσμοῦ, τό ἔγκυρον τοῦ Σαββάτου πρό τῆς Κυριακῆς, ἡ περιτομή πρό τοῦ βαπτίσματος καί τά τοιαῦτα. Ἀλλ᾿ ὁ ἀπόστολος Παῦλος ὑπεράνω τῶν στενῶν τούτων ἀρθείς ἰδεῶν, κατασυνέτριψε τό μεσότοιχον καί τόν φραγμόν τοῦτον, διδάσκων τήν ματαιότητα τῶν τύπων καί τῶν τελετῶν, καί μετά θάρρους καί πειστικότητος κηρύττων τήν τέ κατάργησίν τῆς σκιᾶς τοῦ νόμου, τήν σχέσιν αὐτῆς πρός τό ἐπελθόν ἤδη φῶς, καί τό ἀληθές τοῦ φωτός τούτου, ἤτοι τῆς θρησκείας τοῦ Χριστοῦ, βάθος, εἰς πᾶσαν ἀφορῶν τήν ἀνθρωπότητα καί τήν ἐν Χριστῷ ἕνωσιν αὐτῆς, καί οὐχί μέρος μόνον ταύτης, οὐδέ τήν κατατομήν καί τήν διαίρεσιν διά τοιούτων ἐπουσιωδῶν διακρίσεων, ὡς ἡ σκιά ταύτης καί προκάτοχος, ἡ τοῦ Νόμου. διά δέ τῶν
«οὐκ ἔνι ᾿Ιουδαῖος οὐδὲ ῞Ελλην, οὐκ ἔνι δοῦλος οὐδὲ ἐλεύθερος, οὐκ ἔνι ἄρσεν καὶ θῆλυ· πάντες γὰρ ὑμεῖς εἷς ἐστε ἐν Χριστῷ ᾿Ιησοῦ» (Πρός Γαλάτας γ΄, 28)
«ὅπου οὐκ ἔνι ῞Ελλην καὶ ᾿Ιουδαῖος, περιτομὴ καὶ ἀκροβυστία, βάρβαρος, Σκύθης, δοῦλος, ἐλεύθερος, ἀλλὰ τὰ πάντα καὶ ἐν πᾶσι Χριστός» (Πρός Κολοσσαεῖς γ΄, 11)
ἐλέγχων τήν σφαλεράν ἀντίληψιν ὅτι ὁ Θεός εἶναι ἀποκλειστικῶς Θεός τῶν Ἰουδαίων καί ὅτι εἰς μόνους αὐτούς προσφέρει τήν σωτηρία διερωτᾶται : «ἢ ᾿Ιουδαίων ὁ Θεὸς μόνον; οὐχὶ δὲ καὶ ἔθνῶν; Καί ἀπαντᾶ ναὶ καὶ ἐθνῶν,
«ἐπείπερ εἷς ὁ Θεὸς ὃς δικαιώσει περιτομὴν ἐκ πίστεως (δηλαδή τούς Ἰουδαίους) καὶ διὰ τῆς πίστεως ἀκροβυστίαν (δηλαδή τούς ἀπερίτμητους εἰδωλολάτρες), νόμον οὖν καταργοῦμεν διὰ τῆς πίστεως; μὴ γένοιτο, ἀλλὰ νόμον ἱστῶμεν». (Πρός Ρωμαίους γ΄, 29-31)
Ὁ ἀγαπῶν τόν Χριστόν ἐν πίστει καί μετανοίᾳ Θεοῦ ἐστι τέκνον καί τῶν τοιούτων, τοσοῦτον ἡπλούστευσε τήν σώτειραν τοῦ Χριστοῦ θρησκείαν, ὥστε κατέστησεν αὕτην προσιτήν τοῖς πᾶσι καί παγκόσμιον. Αἱ δέ σταθεραί αὐτοῦ καί ἀκράδαντοι ἄκρως πεποιθήσεις ἐπί τῆς τοιαύτης τοῦ Χριστιανισμοῦ ἐννοίας καί ὁ ἄκρας πρός αὐτόν καί διακαής ζῆλος αὐτοῦ, καθίστησαν αὐτόν πολλάκις καί ἑαυτοῦ ἀνώτερον. Ἔβλεπε δέ ἀπέναντι τῆς ἐπιτυχίας τοῦ ὑψίστου τούτου Χριστιανικοῦ σκοποῦ καί ἐπ’ οὐδέν ἕτερον. Διό καί οὐδ’ αὐτοῦ ἐφείσατο Πέτρου τοῦ ἀποστόλου, Ἰουδαΐζοντα κατακρίνας τοῦτον.
Τό κείμενο πού ἀκολουθεῖ εἶναι ἀπόσπασμα ἀπό τό ἔργο τοῦ J. Holzner «ΠΑΥΛΟΣ» §65 σελ. 479-481:
«Ἕνα πρωΐ, ὁ γέρο-Ἀπόστολος, μέ τήν συνοδεία μιᾶς ὁμάδος ραβδούχων, πέρασε τὴν «Porta Trigemina», δίπλα στὴν πυραμίδα τοῦ Gestius. ᾽΄Εστριψαν μέσα στὴν Via Ostiensis στὴν ὁδὸ τῆς ᾿΄Οστιας. Στὴ θέσι τοῦ σημερινοῦ ναοῦ τοῦ ἁγίου Παύλου, τότε, πήγαινε κανείς, ἀριστερά, μέσα σ’ ἕνα παλαιὸ λιΒάδι. Κάποια ρωμαϊκὴ παράδοσις παρουσιάζει τὴν τυφλὴ Πετρονίλλα (σὰν κάτι παράλληλο πρὸς τὴν Βερενίκη), νὰ δίνη στὸν ᾿Απόστολο τὸν πέπλο της, γιὰ νὰ δέση μ’ αὐτὸν τὰ μάτια του. Ρίχνοντας ἀπὸ δῶ μιὰ τελευταία ματιά, ἀγκαλιάζει ὁ Παῦλος ὁλόκληρη τὴ θέα, τὴν κοιλάδα τοῦ Τιβέρεως δεξιά, κι’ ἀριστερὰ τὴν ’Αππία ὁδό, ἀπ’ ὅπου, πρὶν ἀπὸ ἕξι χρόνια, ἔφθασε στὴ Ρώμη. Περνώντας τὴν Via Laurentiana, φθάνουν σὲ μισὴ ὥρα στὴν κοιλάδα, σ᾽ ἕνα ὑγρὸ βαθούλωμα, στὰ Σάλbια «Aqua Salviae» στό τρίτο μίλι, ὅπου σήμερα, ἀνάμεσα στοὺς εὐκαλύπτους, ἀγρυπνοῦν μέσα στὸ μοναστήρι τους, τὸ « Tre Fontane», οἱ σιωπηλοὶ τραππισταί. «Ἄν δὲν ὑπῆρχε πολὺ δυνατὴ ἀνάμνησις τοῦ γεγονότος, κανένας ἄνθρωπος δὲ θὰ σκεπτόταν νὰ πῆ, ὅτι ὁ θάνατος τοῦ Ἀποστόλου ἔγινε σ’ ἕνα τόσο ἐρημικὸ μέρος». Ὁ ἀποκεφαλισμὸς ὅμως ἔξω ἀπ’ τὴν πόλι ἦταν σύμφωνος μὲ τὰ ρωμαϊκὰ ἔθιμα ( Tacitus. Hist., 4, 11). Μὲ πολλὴ λεπτότητα μᾶς μεταδίδει ἡ παράδοσις τὴν εἰκόνα τοῦ Παύλου, πού, μὲ δεμένα τὰ χέρια, γυρισμένος κατὰ τὴν ἀνατολή, ἀπευθύνει μεγαλόφωνα πρὸς τὸν Θεὸ τὴν τελευταία του προσευχή, στὴν ἱερὴ γλώσσα ποὺ μεταχειρίσθηκε ἀπ’ τὸν οὐρανὸ ὁ ’Αναστάς, ὅταν καλοῦσε τὸν πλανεμένο στὴν ὑπηρεσία Του. Σ’ αὐτὸ ἐκεῖ τὸ μέρος, τὸ κεφάλι του ἔπεσε καταγῆς, τὸ στόμα του, ποὺ οὔτε μιὰ λέξι δὲν εἶπε ποτὲ χωρὶς ν’ ἀποπνέη τὴν εὐωδία τοῦ Χριστοῦ, σώπασε γιὰ πάντα. Ἡ παλαιά παράδοσις, ποὺ ἔχει διασώσει καὶ τὸν τόπο, ὅπου οἱ δύο κορυφαῖοι Ἀπόστολοι ἀποχαιρέτησαν ὁ ἕνας τὸν ἄλλον πηγαίνοντας πρὸς τὸ μαρτύριο, ἐκφράζει συμβολικὰ τὸ γεγονός, ὅτι ὁ κοινὸς μαρτυρικός τους θάνατος γιάτρεψε τὸ σχίσμα, ποὺ ὑπῆρχε ἀνάμεσα στοὺς ἑβραιοχριστιανοὺς καὶ τοὺς ὑπόλοιπους, τοὺς ἐξ ἐθνῶν χριστιανούς, ποὺ εἶχαν προέλθη ἀπ’ τὴν εἰδωλολατρεία, καὶ ὡδήγησε τὴν Ἐκκλησία πρὸς τὴν ἑνότητα, κάτω ἀπ’ τὴν καθοδήγησι τοῦ Λίνου.
Κάποια χριστιανικὰ χέρια ἔθαψαν τὸν Παῦλο δυὸ μίλια πέρ’ ἀπὸ τὸν τόπο τῆς ἐκτελέσεως, στὸ ἀγρόκτημα τῆς ρωμαίας ματρώνας Λ ο υ κ ί ν η ς, στὴ θέσι ποὺ βρίσκεται σήμερα ἡ βασιλικὴ San Paolo fuori le Mura, σ’ ἕνα καθαρὰ εἰδωλολατρικὸ περιbάλλον! Πουθενά σ’ ὁλόκληρη τὴν περιοχὴ δὲν βρέθηκαν χριστιανικὰ κοιμητήρια,-μόνο εἰδωλολατρικά. Χαρακτηριστικό κι’ αὐτὸ γιὰ τὸν «᾿Απόστολο τῶν ’Εθνῶν». Οἱ νεώτερες ἔρευνες ἔχουν ἐπικυρώσει λαμπρὰ τὴν ἀρχαία παράδοσι. «Τί θὰ εἶχε παρακινὴσει τὸν ἀρχιτέκτονα, νὰ πάη νὰ κτίση τὸ ναὸ σ’ ἕνα τόσο ἐρημικὸ μέρος, ποὺ ἦταν μακριὰ ἀπ’ τὶς χριστιανικές συνοικίες καὶ ποὺ κάθε τόσο πλημμύριζε ἀπ’ τὰ νερὰ τοῦ Τιβέρεως;». ᾿΄Εθαψαν τὸν Παῦλο μέσα σὲ μιὰ ἁπλὴ κρύπτη (memoria), καὶ τὸ σῶμα ἔμεινε ἐκεῖ ὥς τὴν ἐποχὴ τοῦ διωγμοῦ τοῦ Οὐαλεριανοῦ, στὸν 3ον αἰώνα. Τότε προσπάθησαν νὰ λεηλατήσουν ὅλους τοὺς χριστιανικούς θησαυρούς καὶ νὰ καταστρέψουν τὰ κοιμητήρια. Οἱ χριστιανοὶ ὅμως τῆς Ρώμης πρόλαβαν τὸν κίνδυνο καὶ μετέφεραν τὰ σώματα τῶν δύο ’Αποστόλων, τοῦ Πέτρου καὶ τοῦ Παύλου, στὴν κατακόμβη τοῦ ἁγίου Σεβαστιανοῦ, στὴν ᾽Αππία ὁδό. Τόση εὐγνωμοσύνη αἰσθάνθηκε ἡ Ἐκκλησία γιὰ τὴ διάσωσι τοῦ πολυτίμου αὐτοῦ θησαυροῦ της, ὥστε τὴν ἡμέρα τῆς μετακομιδῆς τῶν λειψάνων τους, τὴν 29 ’Ιουνίου, τὴ διατηρεῖ ἀκόμα ὡς σήμερα, ὡς ἑορτὴ τῶν δύο ᾿Αποστόλων. Ὁ πάπας Σίλβεστρος μετακόμισε πάλι τὰ λείψανα τῶν ’Αποστόλων στὴν ἀρχικὴ τους θέσι, στοὺς ναοὺς ποὺ ἔκτισε ἐκεῖ πάνω ὁ Μέγας Κωνσταντῖνος. Πενήντα χρόνια ἀργότερα, οἱ τρεῖς αὐτοκράτορες, ὁ Οὐαλεντινιανὸς ὁ Β΄, ὁ ’Αρκάδιος κι’ ὁ ᾿Ονώριος, στὴ θέσι τοῦ μικροῦ ναοῦ ποὺ ἔκτισε ὁ Μέγας Κωνσταντῖνος, ἔκτισαν τὴν περίφημη βασιλικὴ τοῦ Ἁγίου Παύλου, ποὺ συμπληρώθηκε τὸ
«ἐμοὶ τὸ ζῆν Χριστὸς
καὶ τὸ ἀποθανεῖν κέρδος» (Φιλ. α΄, 21).
Ἡ λεπτή πνοή τῆς πρώτης ἀγάπης βρισκόταν ἀκόμα μέσα στὴν καρδιὰ τοῦ ᾿Αποστόλου ποὺ πέθανε, ὅπως ὁ τρυφερὸς χυμὸς μέσα στὸν ὥριμο καρπό. Σκληρή τύχη, θλιβερή πείρα δὲν ἄφησαν πικρία μέσα στὴν μεγάλη αὐτὴ ψυχή. Τὸ ἔθνος του τὸν εἶχε ἀποκηρύξει, καὶ μέχρι σήµερα τὸν θεωρεῖ ἄλυτο αἴνιγμα. Ἕνα ρητό, ἀπ’ τὸ πρῶτο ἥμισυ τοῦ 2ου αἰῶνος, μοιάζει μὲ ἐπίσημη καταδίκη καί damnation memoriae τοῦ Ἀποστόλου: «ὅποιος βεβηλώνει τὸ Ναὸ καὶ περιφρονεῖ τὶς ἡμέρες τῶν ἑορτῶν καὶ καταλύει τὸ νόμο τοῦ πατριάρχου μας τοῦ ’Αβραὰμ καὶ ξεγυμνώνει τὸ πρόσωπό του ἀπέναντι τοῦ «Νόμου...» αὐτός, ἀκόμα κι’ ἂν τὸν γνωρίζη τὸ Νόμο, ἀκόμα κι’ ἂν ἔχη καὶ καλὰ ἔργα, δὲν μπορεῖ να κληρονομήση τὴν μέλλουσα ζωή» (Mischna, ᾿Αποφθέγματα τῶν Πατέρων 3, 12).
Ὅποιος φυτεύει κέδρα καὶ δρῦς, πρέπει νὰ ἔχη τὴν παρηγοριά, ὅτι θὰ ρίχνουν τὴν σκιά τους στὸν τάφο του ὁ ἴδιος ὅμως δὲ θὰ δῆ παρὰ μόνο κάτι λεπτὰ δενδράκια». Αὐτὰ λέει μία ὡραία φράσις γιὰ τὸν Παῦλο. Οἱ ἀντίπαλοί του δὲν ἄφησαν πίσω τους τίποτ’ ἄλλο, παρὰ συκοφαντικὰ συγγράμματα ἐναντίον του, ποὺ μαζὶ μὲ τοὺς ἴδιους ἐξαφανίσθηκαν ἀπ’ τὴν Ἱστορία. Ἀπὸ τὸν πλοῦτο ὅμως τῶν ἰδεῶν καὶ ἀπὸ τὴν βαθύτητα τῶν Ἐπιστολῶν του, θέριεψε τὸ δάσος μὲ τὰ κέδρα καὶ τὶς δρῦς τῆς χριστιανικῆς θεολογίας, ρίχνοντας τὶς ρίζες του στὰ γεγονότα τῆς σωτηρίας καί σείοντας τὶς κορφές του στὰ οὐράνια ὕψη. Πάνω ἀπ’ τὸν τάφο του, ὑψώνεται ἕνας ναὸς λουσμένος στὸ φῶς»
ΠΑΥΛΟΥ ΠΡΑΞΕΙΣ
Η
ΠΙΝΑΚΑΣ ΧΡΟΝΟΛΟΓΙΚΟΣ ΟΛΩΝ ΤΩΝ ΠΕΡΙ ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΣΜΟΥ
ΠΡΑΞΕΩΝ ΤΟΥ ΑΠΟΣΤΟΛΟΥ ΠΑΥΛΟΥ
1. Ἐπιστροφή Παύλου, τῷ 21 Τιβερίου ἔτει (Πράξεων θ΄) .......ἔτος μ.Χ. 36
2. Περιοδεία αὐτοῦ εἰς Ἀραβίαν καί Δαμασκόν τριετής,
καί ἐπάνοδος ἐκ Δαμασκοῦ εἰς Ἱεροσόλυμα
(Πρός Γαλάτας α΄, 17 καί Πράξεων θ΄, 23-26) .........ἔτος μ.Χ. 38
3. Μετά πολυετῆ καί πολετῆ καί πολυπαθῆ περιοδείαν
αὐτοῦ εἰς Κιλικίαν καί Συρίαν, ἄφιξις τοῦ Παύλου
μετά τοῦ Βαρνάβα εἰς Ἀντιόχειαν τῆς Συρίας,
ὅπου διαμένουσι κοπιάζοντες ἕν ἔτος
(Πράξεων θ΄, 30, ια΄, 25,26· Πρός Γαλάτας α΄, 21·
Πρός Κορινθίους Α΄, ια΄, 24,26) .........ἔτος μ.Χ. 44
4. Ἀποστολή αὐτοῦ (μετά τοῦ Βαρνάβα) ἐξ Ἀντιοχείας
εἰς Ἱεροσόλυμα (δευτέρα ἐπίσκεψις) πρός κατακόμισιν
συνεισφορῶν ὑπέρ τῶν ἐν Ἱεροσολύμοις πασχόντων ἀδελφῶν
καί ἐπιστροφή (Πράξεων ια΄, 30) .........ἔτος μ.Χ. 45
5. Ἡ πρώτη μεγάλη ἀποστολική διετής περιοδεία
(μετά τοῦ Βαρνάβα) ἐξ Ἀντιοχείας εἰς Κύπρον,
τήν ἐν Πισιδίᾳ Ἀντιόχειαν, Ἱκόνιον, Λύστραν καί Δέρβην
καί ἡ διά τῶν αὐτῶν καί τῆς Ἀτταλείας ἐπιστροφή
εἰς Ἀντιόχειαν (Πράξεων ιγ΄, ιδ΄) ...ἔτος μ.Χ. 48-50
6. Ἡ τρίτη αὐτοῦ (μετά τοῦ Βαρνάβα) ἄφιξις εἰς Ἱεροσόλυμα
πρός ἀποκόμισιν ἐντεῦθεν συμβουλῶν περί τῆς Περιτομῆς
καί ἡ ἐπιστροφή αὐτοῦ εἰς Ἀντιόχειαν
(Πράξεων ιε΄, 2-30) ......ἔτος μ.Χ. 50
7.Ἡ δευτέρα ἀποστολική αὐτοῦ περιοδεία ἐξ Ἀντιοχείας
εἰς Κιλικίαν, Δέρβην, Λύστραν, Φρυγίαν, Γαλατίαν, Τρωάδα,
Νεάπολιν, Φιλίππους, Θεσσαλονίκην, Βέροιαν, Ἀθήνας
καί Κόρινθον ἐν ἧ εὗρε τόν Ἀκύλαν
(Πράξεων ιε΄, 35-ιη΄,1) ......ἔτος μ.Χ. 52
8. Ἡ Τετάρτη αὐτοῦ ἄφιξις εἰς Ἱεροσόλυμα (μετά ὀκτωκαίδεκα)
μηνῶν διαμονήν ἐν Κορίνθῳ) διά Κεγχρεῶν,
Ἐφέσου καί Καισαρείας καί ἡ εἰς Ἀντιόχειαν ἐπάνοδος
(Πράξεων ιη΄, 11-22) .........ἔτος μ.Χ. 54
9. Ἡ τρίτη αὐτοῦ περιοδεία εἰς Ἔφεσον διά Γαλατίας
καί Φρυγίας (Πράξεων ιθ΄, 1) .........ἔτος μ.Χ. 54
10. Ἡ ἐπάνοδος αὐτοῦ εἰς Κόρινθον διά Τρωάδος
καί Μακεδονίας μετά διετῆ διαμονήν ἐν Ἐφέσῳ
(Πράξεων κ΄, 1) .........ἔτος μ.Χ. 57
11. Ἡ πέμπτη αὐτοῦ ἄφιξις εἰς Ἱεροσόλυμα, πορευθέντες
ἀπό Κορίνθου διά Φιλίππων, Τρωάδος, Μιλήτου, Τύρου
Πτολεμαΐδος καί Καισαρείας (Πράξεων κ΄, 3· κα΄, 15) ........ἔτος μ.Χ. 58
12.Ἄφιξις αὐτοῦ εἰς Ρώμην κατά τό ἔαρ μετά τήν διετῆ
φυλάκισιν ἔν τε Ἱεροσολύμοις καί Καισαρείᾳ
ἀπόπλουν ἀπό Σιδῶνος,
διάπλουν εἰς Μύρα, Καλούς Λιμένας καί λοιπά,
καί ναυάγιον περί Μελίτην (Πράξεων κα΄, 17 καί κη΄, 16) ........ἔτος μ.Χ. 61
13. Ἡ διετής αὐτοῦ ἐν Ρώμη φυλάκισις
καί ἡ ἀπελευθέρωσις αὐτοῦ (Πράξεων κη΄, 30) ........ἔτος μ.Χ.63
14. Τέλος τό ἐν Ρώμη μαρτύριον αὐτοῦ μετά πολυετεῖς
ὑπέρ τῆς ἐξαπλώσεως τοῦ χριστιανικοῦ ἀγῶνας ἐν Ἰσπανίᾳ
Ἐφέσῳ, Μακεδονίᾳ, Κρήτῃ, Μικρᾷ Ἀσίᾳ, Νικοπόλει
καί λοιποῖς, καί δευτέραν ἐν Ρώμῃ κάθειρξιν
(Πρός Ρωμαίους ιε΄, 24, 28· Πρός Τιμόθεον Α΄, α΄, 3·
Πρός Τιμόθεον Β΄, α΄, 15, β΄, 9, δ΄, 6-18. ·
Πρός Τῖτον α΄, 5, γ΄, 13 ) ........ἔτος μ.Χ. 68
ΕΠΙΣΤΟΛΕΣ ΑΠΟΣΤΟΛΟΥ ΠΑΥΛΟΥ
15. Αἱ τεσσαρεσκαίδεκα ἐπιστολαί, πᾶσαι καί ἀνέκαθεν αὐτῷ ἀποδιδόμεναι, πλήν τῆς τελευταίας, μικράν τινα ἀμφιβολίαν περιβαλλομένης. Ἐγράφησαν δ’ αὗται ὑπ’ αὐτοῦ ἐν γένει μέν κατά τοῦτον τόν χρόνον, μερικώτερον δέ καί λίαν πιθανῶς ἡ πρός
ΤΙΤΛΟΣ ΤΟΠΟΣ ΧΡΟΝΟΣ ΕΤΟΣ μ.Χ.
Α΄ Θεσσαλονικεῖς Κόρινθος 52μ.Χ.
Β΄ Θεσσαλονικεῖς Κόρινθος 53μ.Χ.
Α΄ Κορινθίους Ἔφεσος ἔαρ 57μ.Χ.
Β΄ Κορινθίους Μακεδονία φθινόπωρον 57μ.Χ.
Γαλάτας Κόρινθος χειμῶνα 57μ.Χ.
Ρωμαίους Κόρινθος ἔαρ 58μ.Χ.
Ἐφεσίους Ρώμη ἔαρ 62μ.Χ.
Κολοσσαεῖς Ρώμη ἔαρ 62μ.Χ.
Φιλήμονα Ρώμη ἔαρ 62μ.Χ.
Φιλιππησίους Ρώμη φθινόπωρον 62μ.Χ.
Α΄ Τιμόθεον Μακεδονία 67μ.Χ.
Τῖτον Ἔφεσος 67μ.Χ.
Β΄ Τιμόθεον Ρώμη 68μ.Χ.
Ἑβραίους πιθ. Ρώμη 68μ.Χ.