Twitter

Προοίμιο-Προκήρυξη-Ἐκπλήρωση

στήν ἑορτή τῶν Εἰσοδίων τῆς Παρθένου Μαρίας στό Ναό

τοῦ Μητροπολίτου Καισαριανῆς, Βύρωνος καί Ὑμηττοῦ Δανιήλ

 «Σήμερον τῆς εὐδοκίας Θεοῦ τὸ προοίμιον, καὶ τῆς τῶν ἀνθρώπων σωτηρίας ἡ προκήρυξις ἐν Ναῷ τοῦ Θεοῦ, τρανῶς ἡ Παρθένος δείκνυται, καὶ τὸν Χριστὸν τοῖς πᾶσι προκαταγγέλλεται. Αὐτῇ καὶ ἡμεῖς μεγαλοφώνως βοήσωμεν, Χαῖρε τῆς οἰκονομίας τοῦ Κτίστου ἡ ἐκπλήρωσις» (Ἀπολυτίκιο τῆς ἑορτῆς τῶν Εἰσοδίων τῆς Θεοτόκου)

          Στόν κύκλο τῶν Θεομητορικῶν ἑορτῶν περιλαμβάνεται καί ἡ ἑορτή τῶν Εἰσοδίων τῆς Θεοτόκου στόν Ναό.

          1. Ἡ ὑπόθεση τῆς ἑορτῆς ἀναφέρεται ἀπό τό λεγόμενο Πρωτευαγγέλιο τοῦ Ἰακώβου μέ τίς πληροφορίες τοῦ ὁποίου καταβάλλεται προσπάθεια νά καλυφθοῦν ὡρισμένα κενά τῶν κανονικῶν Εὐαγγελίων.

          Στό Πρωτευαγγέλιο γράφεται, ὅτι οἱ εὐσεβεῖς γονεῖς τῆς Θεοτόκου Ἰωακείμ καί Ἄννα ἔπειτα ἀπό εἰκοσαετῆ ἔγγαμο βίο ἦσαν ἄτεκνοι καί παρακαλοῦσαν μέ θέρμη τόν Θεό νά χαρίσει σ’ αὐτούς τέκνο. Ὁ Ἄγγελος Κυρίου ἀνήγγειλε στήν Ἄννα καί τόν Ἰωακείμ ὅτι θά ἐκπληρωθεῖ ἡ ἐπιθυμία τους. Ἡ Ἄννα πλήρης χαρᾶς ὑποσχέθηκε νά ἀφιερώσει τό τέκνο, τό ὁποῖο θά ἀποκτοῦσε, στό Θεό.

          Μετά τήν συμπλήρωση ἐννέα μηνῶν ἡ Ἄννα ἀπέκτησε κόρη τήν Μαρία, τήν ὁποία ἀνέθρεψε μετά μεγίστης προσοχῆς «ἐν παιδείᾳ καί νουθεσίᾳ Κυρίου» μέχρι τῆς ἡλικίας τῶν τριῶν ἐτῶν, ὁπότε μετά τοῦ Ἰωακείμ καί συνοδείας λαμπαδηφόρων κορασίων μετέβησαν στόν Ναό καί τήν παρέδωσαν στόν Ἱερέα γιά νά ἐκπληρώσουν τήν ὑπόσχεση πού εἶχαν δώσει οἱ γονεῖς της στόν Θεό.

Ἡ Παρθένος Μαρία παραμένουσα στό Ναό μελετοῦσε τήν Ἁγία Γραφή, προσευχόταν καί ἠσχολεῖτο μέ διάφορα ἐργόχειρα, τρεφόμενη ἀπό Ἄγγελο. Ὅταν ἔφθασε σέ ἡλικία δώδεκα ἐτῶν παρεδόθη ἀπό τούς Ἱερεῖς τοῦ Ναοῦ κατόπιν σημείων στόν Ἰωσήφ «πρός τήρησιν» δηλαδή πρός φύλαξη καί ὄχι γιά νά γίνει γυναίκα του.

Ὁ Ἰωσήφ ὁ δίκαιος γιά νά ἀποφύγει τά σχόλια τῆς ἰουδαϊκῆς κοινωνίας καί γιά νά τήν προστατεύσει τήν ὀνόμασε μνηστή του (Constantinus Tischendorf Evangelia Apocrypha, Lipsiae Avenarius et Mendelssohn, MDCCCLIII (1853) §V- X, σελ. 10-20)[1].

Ἡ διήγηση αὐτή τοῦ Πρωτευαγγελίου δέν εἶναι πρωτότυπη, ἀφοῦ στήν Παλαιά καί στήν Καινή Διαθήκη συναντᾶμε κι ἄλλες παρόμοιες πρός αὐτή.

* * * * *

2. Ἡ ἑορτή τῶν Εἰσοδίων τῆς Παρθένου Μαρίας στόν Ναό μέ τόν χαρμόσυνο χαρακτήρα της προετοιμάζει πνευματικά τούς πιστούς γιά τήν ἑορτή τῶν Χριστουγέννων. Καλοῦνται ὁ οὐρανός, ἡ γῆ, οἱ ἄγγελοι καί οἱ ἄνθρωποι νά μετάσχουν στήν οἰκουμενική αὐτή χαρά. Ἡ ἑορτή ἔχει παγκόσμιο καί οὐράνιο χαρακτήρα, διότι μέ τήν εἴσοδο τῆς Παρθένου Μαρίας στόν Ναό ἀρχίζει ἡ πραγματοποίηση τῶν προαιωνίων βουλῶν τοῦ Θεοῦ γιά τήν σωτηρία τῶν ἀνθρώπων.

Ἡ Ὑμνολογία τῆς Ἐκκλησίας μας στό ἀπολυτίκιο τῆς ἑορτῆς πού ψάλλεται στίς Ἱερές Ἀκολουθίες ἀναφέρει τίς αἰτίες τῆς πνευματικῆς χαρᾶς μας,  διότι ἡ ἑορτή ἀποτελεῖ :

α΄. Τό προοίμιο τῆς εὐδοκίας τοῦ Θεοῦ

Μέ τήν Παρθένο Μαρία ἀρχίζει νά ἐκδηλώνεται ἡ εὐδοκία δηλαδή ἡ εὐμενής διάθεση, ἡ εὔνοια, ἡ ἀγαθή προαίρεση τοῦ Θεοῦ  γιά τούς ἀνθρώπους. Αὐτή ἡ εὐμένεια τοῦ Θεοῦ πρός τό ἀνιθρώπινο γένος διακηρύχθηκε ἀπό τούς Ἀγγέλους πού τήν νύχτα τῆς κατά σάρκα γεννήσεως τοῦ Κυρίου Ἰησοῦ Χριστοῦ ἔψαλαν τό « δόξα ἐν ὑψίστοις Θεῷ καὶ ἐπὶ γῆς εἰρήνη, ἐν ἀνθρώποις εὐδοκία» (Λουκᾶ β΄, 14).

Τοῦ θαυμαστοῦ αὐτοῦ ἔργου προοίμιο ἀποτελεῖ ἡ εἴσοδος τῆς Παρθένου Μαρίας στό Ναό.

          Αὐτή ἡ εὐδοκία ὀφείλεται στήν ἀγαθότητα καί τήν φιλανθρωπία τοῦ Θεοῦ. Ἀπευθύνεται σέ συγκεκριμένο πρόσωπο τόν Κύριό μας Ἰησοῦ Χριστό ὁ Ὁποῖος ὅπως διεκήρυξε ὁ Θεός Πατέρας εἶναι ὁ Υἱός τῆς εὐδοκίας κατά τήν δήλωσή Του ἐξ οὐρανοῦ ὅταν βαπτίσθηκε στόν Ἰορδάνη καί ὅταν μεταμορφώθηκε στό ὄρος «ἐν ᾧ ηὐδόκησα» (Ματθαίου 17, 5). Ὡς Υἱός εὐδοκίας συμφιλίωσε μέ τήν σταυρική θυσία Του κάθε ἄνθρωπο μέ τόν Ἐπουράνιο Θεό ἐφ’ ὅσον πιστεύει καί μετανοήσει. Τότε καί ὁ Θεός Πατέρας χορηγεῖ τό Ἅγιο Πνεῦμα πού ἀποτελεῖ τήν σφραγίδα τήν ἐπιβεβαίωση τῆς δωρεᾶς τοῦ Θεοῦ. 

* * * * *

β΄. Ἡ προκήρυξη τῆς σωτηρίας τῶν ἀνθρώπων.

          Ἡ θεολογία τῆς Ἐκκλησίας μας θεωρεῖ ὅτι μέ τήν ἑορτή τῶν Εἰσοδίων τῆς Παρθένου Μαρίας προκηρύσσεται ἡ σωτηρία τῶν ἀνθρώπων πού πραγματοποιήθηκε μέ τήν σάρκωση τοῦ Υἱοῦ τοῦ Θεοῦ.

          Ἡ πανανθρώπινη ἱστορία δονεῖται ἀπό τόν πόθο τῆς λυτρώσεως τοῦ ἀνθρώπου. Αὐτός ὁ ἀγωνιώδης πόθος συναντᾶται κυρίως στήν ἱστορία τοῦ Ἰσραηλιτικοῦ λαοῦ στόν ὁποῖο ὁ Θεός ἀνέθεσε εἰδική ἀποστολή καί ρόλο ἀλλά καί στήν παράδοση ἄλλων εἰδωλολατρικῶν λαῶν. Στόν ἀρχαιοελληνικό κόσμο συναντᾶμε ὄχι μόνο ἔντονα, καί διαυγέστατα τήν προσδοκία τῆς λυτρώσεως στά ἔργα τῶν Ἑλλήνων φιλοσόφων καί συγγραφέων.

          Ὅταν ὁ ἄγγελος Κυρίου πού πληροφόρησε τόν Ἰωσήφ τόν Μνήστορα
ὅτι ἡ Παρθένος Μαρία συνέλαβε καί κυοφορεῖ τόν Λυτρωτή τοῦ ἀνθρωπίνου γένους λέγοντάς της ὡς Σωτήρα καί Λυτρωτή τοῦ λαοῦ Του τόν ἐχαρακτήρισε : «αὐτός γάρ σώσει τόν λαόν αὐτοῦ ἀπό τῶν ἁμαρτιῶν αὐτῶν» (Ματθαίου α΄, 21). Ὁμοίως καί ὁ Ἄγγελος στούς Ποιμένες ἀνήγγειλε τήν γέννηση τοῦ Σωτήρα τους  εἶπε : «ἰδοὺ γὰρ εὐαγγελίζομαι ὑμῖν χαρὰν μεγάλην, ἥτις ἔσται παντὶ τῷ λαῷ, ὅτι ἐτέχθη ὑμῖν σήμερον σωτήρ, ὅς ἐστι Χριστὸς Κύριος, ἐν πόλει Δαυΐδ» (Λουκᾶ β, 10-11).

          Αὐτή ἡ σωτηρία προαναγγέλλεται μέ τήν εἴσοδο τῆς Παρθένου Μαρίας στό Ναό.

* * * * *

γ΄. Ἡ ἐκπλήρωση τῆς οἰκονομίας τοῦ Κτίστου.

          Ὁ Ἅγιος Μάξιμος ὁ Ὁμολογητής (580-662) διεκήρυξε ὅτι ἡ ἐνσάρκωση τοῦ Υἱοῦ τοῦ Θεοῦ πρέπει νά θεωρηθεῖ σάν ἀπόλυτος καί πρωταρχικός σκοπός τοῦ Θεοῦ στήν πράξη τῆς Δημιουργίας. Ἡ φύση τῆς ἐναθρωπίσεως, τῆς ἑνώσεως δηλαδή τῆς θείας μεγαλωσύνης μέ τήν ἀνθρώπινη ἀδυναμία, εἶναι ὁπωσδήποτε ἕνα ἀνεξιχνίαστο μυστήριο, ἀλλά τοὐλάχιστο μποροῦμε νά συλλάβουμε ὅτι ὁ λόγος καί ὁ σκοπός αὐτοῦ τοῦ ὑπερτάτου μυστηρίου ἦταν κατά τόν Ἅγιο Μάξιμο, αὐτή ἡ ἴδια ἡ ἐνσάρκωση, καί μαζί μ’ αὐτή ἡ δική μας ἐνσωμάτωση στό Σῶμα τοῦ Ἐνανθρωπήσαντος. Ἡ φρασεολογία τοῦ Ἁγίου Μαξίμου εἶναι σαφής καί καθαρή. Ἡ «ξ΄ ἐρώτηση πρός Θαλάσσιον» εἶναι ἕνα σχόλιο στό χωρίο Α΄Πέτρου Α΄, 19-20 : «ὡς ἀμνοῦ ἀμώμου καί ἀσπίλου Χριστοῦ, προεγνωσμένου μέν ἀπό καταβολῆς κόσμου». Ἀκολουθεῖ ἡ ἐρώτηση, κι’ ὁ Ἅγιος Μάξιμος, πρῶτα συνοψίζει τήν ἀληθινή διδασκαλία περί τοῦ Προσώπου τοῦ Χριστοῦ, καί συνεχίζει :

«Τοῦτό ἐστι τὸ μέγα καὶ ἀπόκρυφον μυστήριον. Τοῦτό ἐστι τὸ μακάριον, δι' ὃ τὰ πάντα  συνέστησαν, τέλος. Τοῦτό ἐστιν ὁ τῆς ἀρχῆς τῶν ὄντων  προεπινοούμενος θεῖος σκοπός, ὃν ὁρίζοντες εἶναί φαμεν  προεπινοούμενον τέλος, οὗ ἕνεκα μὲν τὰ πάντα, αὐτὸ δὲ οὐδενὸς ἕνεκεν· πρὸς τοῦτο τὸ τέλος ἀφορῶν τὰς τῶν ὄντων ὁ θεὸς παρήγαγεν οὐσίας. Τοῦτο κυρίως ἐστὶ τὸ τῆς  προνοίας καὶ τῶν προνοουμένων πέρας, καθ' ὃ εἰς τὸν θεὸν  ἡ τῶν ὑπ' αὐτοῦ πεποιημένων ἐστὶν ἀνακεφαλαίωσις. Τοῦτό  ἐστι τὸ πάντας περιγράφον τοὺς αἰῶνας καὶ τὴν ὑπεράπειρον καὶ ἀπειράκις ἀπείρως προϋπάρχουσαν τῶν αἰώνων  μεγάλην τοῦ θεοῦ βουλὴν ἐκφαῖνον μυστήριον, ἧς γέγονεν  ἄγγελος αὐτὸς ὁ κατ' οὐσίαν τοῦ θεοῦ λόγος, γενόμενος  ἄνθρωπος καὶ αὐτόν, εἰ θέμις εἰπεῖν, τὸν ἐνδότατον πυθμένα τῆς πατρικῆς ἀγαθότητος φανερὸν καταστήσας καὶ τὸ  τέλος ἐν ἑαυτῷ δείξας, δι' ὃ τὴν πρὸς τὸ εἶναι σαφῶς  ἀρχὴν ἔλαβον τὰ πεποιημένα. Διὰ γὰρ τὸν Χριστόν, ἤγουν τὸ κατὰ Χριστὸν μυστήριον,  πάντες οἱ αἰῶνες καὶ τὰ ἐν αὐτοῖς τοῖς αἰῶσιν ἐν Χριστῷ  τὴν ἀρχὴν τοῦ εἶναι καὶ τὸ τέλος εἰλήφασιν. Ἕνωσις γὰρ προεπενοήθη τῶν αἰώνων ὅρου καὶ ἀοριστίας, καὶ μέ- τρου καὶ ἀμετρίας, καὶ πέρατος καὶ ἀπειρίας, καὶ κτίστου  καὶ κτίσεως, καὶ στάσεως καὶ κινήσεως· ἥτις ἐν Χριστῷ  ἐπ' ἐσχάτων τῶν χρόνων φανερωθεῖσα γέγονεν»

Μέ τήν ἑορτή ἀρχίζει νά ἐκπληρώνεται τό σχέδιο τοῦ Κτίστου καί Δημιουργοῦ Θεοῦ.

Ἡ ἐνανθρώπηση τοῦ Υἱοῦ τοῦ Θεοῦ ἦτο μία ἀπόρρητη προαιώνια ἀπόφαση τοῦ Δημιουργοῦ Θεοῦ πού ὁ Ἴδιος φανέρωνε σταδιακά μέ τίς ἐνέργειές Του.  Μέ τήν δημιουργία τοῦ κόσμου ἄρχισε ὁ Θεός νά θέτει σέ ἐφαρμογή αὐτό τό προαιώνιο σχέδιο Του πού στήν γλῶσσα τῆς θεολογίας ἀποκαλεῖται μυστήριον τῆς Θείας Οἰκονομίας καί πρόκειται γιά τήν ἐνανθρώπιση τοῦ Υἱοῦ Του, ὅπως διδάσκει ὁ ἀπόστολος Παῦλος «Ὅτι τὰ πάντα δι’ αὐτοῦ καὶ εἰς αὐτὸν ἔκτισται» (Πρός Κολοσσαεῖς α΄, 16)

«γνωρίσας ἡμῖν τὸ μυστήριον τοῦ θελήματος αὐτοῦ κατὰ τὴν εὐδοκίαν αὐτοῦ, ἣν προέθετο ἐν αὐτῷ,...καὶ φωτίσαι πάντας τίς ἡ οἰκονομία τοῦ μυστηρίου τοῦ ἀποκεκρυμμένου ἀπὸ τῶν αἰώνων ἐν τῷ Θεῷ, τῷ τὰ πάντα κτίσαντι διὰ ᾿Ιησοῦ Χριστοῦ» (Πρός Ἐφεσίους α΄, 9, γ΄, 9)

* * * * *

3. Παραθέτουμε ἕνα ἀπόσπασμα ἀπό τόν πανηγυρικό λόγο τοῦ Γεωργίου Νικομηδείας[2] στήν ἑορτή :

«Σήμερον τῷ ναῷ προάγεται ὁ ναὸς ὁ ἔμψυχος· ὁ τῶν οὐρανῶν ὑψηλότερος, καὶ πάσης τῆς κτίσεως εὐρυχωρότερος. Σήμερον τῷ ναῷ ἐνοικίζεται ἡ τὴν ἀποικίαν τοῦ ἀνθρωπείου γένους πρὸς τὴν ἰδίαν ἐστίαν διὰ τοῦ τόκου ἀναγαγοῦσα. Σήμερον ἡ νοητὴ σκηνὴ τῇ νομικῇ τάξει τῆς χάριτος εὐαγγελίζεται, καὶ τῷ γράμματι ὑποχωρεῖν τῷ πνεύματι διακελεύεται. Σήμερον ἡ ἄσπιλος ἀμνὰς, ὡς δεκτὸν ἱερεῖον τῷ ναῷ προσφέρεται, ἐξ ἧς ὁ τοῦ Θεοῦ ἀμνὸς προελθὼν, τήν ἁμαρτίαν τοῦ κόσμου ἀφείλετο. Σήμερον ἡ ἄμωμος περιστερὰ ἐν τοῖς τοῦ ναοῦ ἀδύτοις περιιπταμένη, τὴν τῆς κακίας ἰξευτὴν (ὀρνιθοθήρα, κολλώδης οὐσία, πτηνοπαγίδα, κοινῶς ξόβεργα) ἐξέκλινεν, ὑψηλοτέρα γενομένη τῶν μηχανημάτων αὐτοῦ. Σήμερον τὸ δοχεῖον τοῦ  Πνεύματος ἐν τῷ ναῷ ἀποτεθὲν, πρὸς ὑποδοχὴν τοῦ Λόγου ἐξευτρεπίζεται. Οὐδὲ γὰρ ἔδει τοῖς ῥύποις τοῦ κόσμου τὸ καθαρότατον συνδιαιτᾶσθαι σκήνωμα, ἀλλὰ πρὸς τὸν ἄμεμπτον μεταθληθὲν χῶρον, ἐκεῖ τὰ τῆς χαρᾶς ὑποδέξασθαι προοίμια· ἐκεῖ τὸν ἀῤῥαβῶνα τῆς εὐλογίας ἀποκληρώσασθαι· ἐκεῖ σύμβολον τοῦ μυστηρίου, τὴν ὑπʼ ἀγγέλου κομιζομένην τροφὴν ἑστιάσασθαι. Ἔδει ἀμιγὲς τῶν ἀνθρωπίνων ἠθῶν τὸ ἀκηλίδωτον φυλαχθῆναι θησαύρισμα. Ἔδει ἀκοινώνητον τῆς ἁμαρτίας, τὸ διαυγὲς τηρηθῆναι ἁγίασμα. Ἔδει ἀνεπίβατα λόγοις ἀπατηλοῖς τὰ ἱερὰ ὦτα σωθῆναι, ἐν οἷς ἔμελλεν ἡ τοῦ ἀρχαγγέλου φωνὴ τὴν χαρὰν ἐνηχήσασα, τὸ σκυθρωπὸν τῆς λύπης ἐκ τῶν τῆς Εὔας ἀκοῶν ἀπελάσαι. Οὕτως τῷ ναῷ τὸ ἱερώτατον ἀνετέθη καλλιέρημα (θυσία εὐπρόσδεκτος). Οὕτως ἡ πανάσπιλος ἀμνὰς παρεπέκεινα πάσης θυσίας ὁλοκαυτωθῆναι τῷ Κτίστῃ προσάγεται. οὐ δι’ αἵματος χύσεως, ἀλλὰ δι’ ὑπερβάλλουσαν καθαρότητα. ᾟ συνελθεῖν καὶ ἡμεῖς ἐπειγώμεθα, ἄξια τῆς εἰσόδου ἐπιφέροντες ἔργα, καὶ ἀντὶ στολῆς τὸ τῶν ἀρετῶν ποικίλον περικείμενοι, ἔνδον σὺν ταύτῃ χωρήσωμεν, ἵνʼ ἀκωλύτως τῆς εἰσόδου τυχόντες, τῶν ταύτης ἀποῤῥήτων μυστικῶς κατατρυφήσωμεν· ἐν Χριστῷ Ἰησοῦ, τῷ Κυρίῳ ἡμῶν, μεθʼ οὗ πρέπει δόξα, κράτος, τιμὴ καὶ προσκύνησις τῷ Πατρὶ, καὶ τῷ ἁγίῳ Πνεύματι, εἰς τοὺς αἰῶνας τῶν αἰώνων. Ἀμήν.»