Ἀπό τό προπασχάλιο δεῖπνο στό ἐσχατολογικό
συμπόσιο τῆς βασιλείας τοῦ Θεοῦ
(ΜΕΓΑΛΗ ΠΕΜΠΤΗ 28 Ἀπριλίου 2016 )
Τοῦ Μητροπολίτου Καισαριανῆς, Βύρωνος καί Ὑμηττοῦ Δανιήλ
1. Τήν Μεγάλη Τρίτη στό Ναό τῶν Ἱεροσολύμων ἔκλεισε ἡ περίοδος τῆς Παλαιᾶς Διαθήκης μέ τούς λόγους τοῦ Κυρίου μας Ἰησοῦ Χριστοῦ :
«῾Ιερουσαλὴμ ῾Ιερουσαλήμ, ἡ ἀποκτέννουσα τοὺς προφήτας καὶ λιθοβολοῦσα τοὺς ἀπεσταλμένους πρὸς αὐτήν! ποσάκις ἠθέλησα ἐπισυναγαγεῖν τὰ τέκνα σου ὃν τρόπον ἐπισυνάγει ὄρνις τὰ νοσσία ἑαυτῆς ὑπὸ τὰς πτέρυγας, καὶ οὐκ ἠθελήσατε. Ἰδοὺ ἀφίεται ὑμῖν ὁ οἶκος ὑμῶν ἔρημος. λέγω γὰρ ὑμῖν, οὐ μή με ἴδητε ἀπ᾿ ἄρτι ἕως ἂν εἴπητε, εὐλογημένος ὁ ἐρχόμενος ἐν ὀνόματι Κυρίου» (Ματθαίου κγ΄ 37-38)
Στό ὑπερῶο τῆς Ἱερουσαλήμ τήν νύκτα πού προηγεῖτο τῆς ἡμέρας τοῦ θανάτου τοῦ Κυρίου μας Ἰησοῦ Χριστοῦ τῆς Πέμπτης πρός τήν Παρασκευή, ὅταν συνέφαγε μέ τούς 12 Μαθητές καί Ἀποστόλους Του τό ἀποχαιρετιστήριο δεῖπνο ἐγκαινίασε τήν Καινή Διαθήκη τελώντας γιά πρώτη φορά τό μυστήριο τῆς θείας Εὐχαριστίας μεταδίδοντας μέ τά πανάγια χέρια Του τό ἅγιο Σῶμα Του καί τό τίμιο Αἷμα Του στά εὐλογημένα ἀπό τόν Ἴδιο εἴδη τοῦ Ἄρτου καί τοῦ Οἴνου.
Οὕτως ἡ Καινή Διαθήκη ὑπογράφηκε μέ τό αἷμα τῆς θυσίας τοῦ Κυρίου Ἰησοῦ Χριστοῦ, ὅπως ὁ Ἴδιος εἶπε :
« Τοῦτο γάρ ἐστι τὸ αἷμά μου τὸ τῆς καινῆς διαθήκης τὸ περὶ πολλῶν ἐκχυνόμενον εἰς ἄφεσιν ἁμαρτιῶν » (Ματθαίου κστ΄ 28)
* * * * *
2. Οἱ ὅροι τῆς Καινῆς Διαθήκης.
Ἡ Καινή Διαθήκη εἶναι ἡ νέα καί τελευταία συμφωνία μεταξύ τοῦ Θεοῦ καί τῶν ἀνθρώπων. Προηγήθηκαν οἱ συμφωνίες μέ τόν Νῶε (Γενέσεως θ΄ 1-17), τόν Ἀβραάμ (Γενέσεως ιε΄ 1-21) καί τόν Μωϋσῆ (Ἐξόδου κγ΄ 20-κδ΄ 18).
Μέ τή νέα συμφωνία πού ἐγκαινιάσθηκε μέ τήν θυσία τοῦ Κυρίου μας Ἰησοῦ Χριστοῦ καί θά ἰσχύει γιά πάντα ἄνθρωπο ἕως τῆς συντελείας τοῦ αἰῶνος, πού ἐλεύθερα ἀποφασίζει νά ἐνταχθεῖ, νά συμπεριληφθεῖ σ’ αὐτή, τά δύο μέρη ὁ Θεός ἀφ’ ἑνός καί ὁ ἄνθρωπος ἀφ’ ἑτέρου ἀναλαμβάνουν τά ἑξῆς:
α΄. Ὁ Θεός ὑπόσχεται: ὅτι
θά συγχωρήσει ὅλα τά ἁμαρτήματα σύμπαντος τοῦ ἀνθρωπίνου γένους, ὅσων ἔζησαν καί θά ζήσουν ἀπό Ἀδάμ ὥς τῆς συνετελείας τοῦ αἰῶνος καί θά ἐπικαλεσθοῦν τήν δύναμη τῶν ὅρων τῆς συμφωνίας,
θά συμφιλιωθεῖ μέ τούς παραβάτες τῶν ἐντολῶν Του καί τοῦ ἁγίου θελήματός Του μέ τήν θυσία τοῦ Κυρίου Ἰησοῦ Χριστοῦ·
θά ἄρει τίς συνέπειες διπλοῦ θανάτου σωματικοῦ καί πνευματικοῦ κατά τήν προειδοποίησή Του «θανάτῳ ἀποθανεῖσθε» (Γενέσεως β΄ 17) πού ἐπέφερε διπλό χωρισμό τῆς ψυχῆς ἀπό τόν Θεό καί ἀπό τό σῶμα καί τοῦ «γῆ εἶ καί εἰς γῆν ἀπελεύσῃ» δηλαδή διαλύσεως καί ἀποσυνθέσεως τοῦ ὑλικοῦ σώματος στά ἐξ ὧν συνετέθη συστατικά στοιχεῖα (Γενέσεως γ΄ 19) μέ τήν ἀνάσταση καί τήν ἄνοδο στόν οὐρανό
θά ἐξυψώσει στήν θέση τῶν υἱῶν καί θυγατέρων Του ὅσους τηρήσουν ἀπό τήν δική τους πλευρά τούς ὅρους τῆς συμφωνίας.
θά δεχθεῖ σέ κοινωνία μαζί Του, ἡ ὁποία διακόπηκε μέ τήν παράβαση τῶν Πρωτοπλάστων, τούς πιστούς καί ἐνάρετους ἀνθρώπους γιά νά ζήσουν αἰώνια μαζί Του στήν βασιλεία Του μετέχοντες στά ἀγαθά Της ὡς κληρονόμοι Του·
β΄. Οἱ ἄνθρωποι ὀφείλουν:
νά μετανοήσουν καί νά ζητήσουν συγγνώμη γιά τήν παράβαση τῶν ἐντολῶν Του, ὅρος ἐκ τῶν ὧν οὐκ ἄνευ χωρίς μετάνοια, ταπείνωση καί ὁμολογία ὁ δρόμος πρός τήν βασιλεία τῶν οὐρανῶν εἶναι κλειστός
νά πιστέψουν στόν ἀληθινό Θεό καί νά Τόν ἐμπιστευθοῦν παρατιθέμενοι ἑαυτούς καί ἀλλήλους στήν ἀγαθή πρόνοιά Του·
νά ἀποδεχθοῦν τόν Κύριο Ἰησοῦ Χριστό ὡς Κύριό τους, Λυτρωτή καί Σωτῆρα τους καί ὅλο τό μυστήριο τῆς θείας οἰκονομίας στό ὁποῖο ἐκδηλώθηκε ἡ πολυποίκιλος σοφία τοῦ Θεοῦ, ἡ φιλανιθρωπία Του, ἡ δικαιοσύνη Του καί ἡ δύναμή Του·
νά βαπτισθοῦν καί νά συμμετάσχουν στά μυστήρια τῆς Ἐκκλησίας· νά ζήσουν ζωή σύμφωνη μέ τήν διδασκαλία τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ.
* * * * *
3. Τό «μυστηριακό Δεῖπνο»
Ὁ Κύριος ὁλοκληρώνοντας τό μυστήριο στό ὑπερῶο παράγγειλε νά ἐπαναλαμβάνουν τό πασχάλιο δεῖπνο οἱ Μαθητές Του πού ἔλαβε πλέον «μυστηριακό» χαρακτήρα μέ τήν ἐντολή : «Τοῦτο ποιεῖτε εἰς τήν ἐμήν ἀνάμνησιν» (Λουκᾶ κβ΄ 19) συνιστώντας τό «μυστηριακό δεῖπνο», στό ὁποῖο καλοῦνται νά προσέλθουν ὅλοι οἱ μαθητές Του κατά τήν παραβολή τοῦ μεγάλου Δείπνου:
«Ἀκούσας δέ τις τῶν συνανακειμένων ταῦτα εἶπεν αὐτῷ· μακάριος ὃς φάγεται ἄριστον ἐν τῇ βασιλείᾳ τοῦ Θεοῦ. ὁ δὲ εἶπεν αὐτῷ· ἄνθρωπός τις ἐποίησε δεῖπνον μέγα καὶ ἐκάλεσε πολλούς· καὶ ἀπέστειλε τὸν δοῦλον αὐτοῦ τῇ ὥρᾳ τοῦ δείπνου εἰπεῖν τοῖς κεκλημένοις· ἔρχεσθε, ὅτι ἤδη ἕτοιμά ἐστι πάντα. καὶ ἤρξαντο ἀπὸ μιᾶς παραιτεῖσθαι πάντες. ὁ πρῶτος εἶπεν αὐτῷ· ἀγρὸν ἠγόρασα, καὶ ἔχω ἀνάγκην ἐξελθεῖν καὶ ἰδεῖν αὐτόν· ἐρωτῶ σε, ἔχε με παρῃτημένον. καὶ ἕτερος εἶπε· ζεύγη βοῶν ἠγόρασα πέντε, καὶ πορεύομαι δοκιμάσαι αὐτά· ἐρωτῶ σε, ἔχε με παρῃτημένον. καὶ ἕτερος εἶπε· γυναῖκα ἔγημα, καὶ διὰ τοῦτο οὐ δύναμαι ἐλθεῖν. καὶ παραγενόμενος ὁ δοῦλος ἐκεῖνος ἀπήγγειλε τῷ κυρίῳ αὐτοῦ ταῦτα. τότε ὀργισθεὶς ὁ οἰκοδεσπότης εἶπε τῷ δούλῳ αὐτοῦ· ἔξελθε ταχέως εἰς τὰς πλατείας καὶ ρύμας τῆς πόλεως, καὶ τοὺς πτωχοὺς καὶ ἀναπήρους καὶ χωλοὺς καὶ τυφλοὺς εἰσάγαγε ὧδε. καὶ εἶπεν ὁ δοῦλος· κύριε, γέγονεν ὡς ἐπέταξας, καὶ ἔτι τόπος ἐστί. καὶ εἶπεν ὁ κύριος πρὸς τὸν δοῦλον· ἔξελθε εἰς τὰς ὁδοὺς καὶ φραγμοὺς καὶ ἀνάγκασον εἰσελθεῖν, ἵνα γεμισθῇ ὁ οἶκος μου. λέγω γὰρ ὑμῖν ὅτι οὐδεὶς τῶν ἀνδρῶν ἐκείνων τῶν κεκλημένων γεύσεταί μου τοῦ δείπνου» (Λουκᾶ ιδ΄ 16-24)
Σέ ὅσους συμμετέχουν σ’ αὐτό τό «μυστηριακό δεῖπνο» δηλαδή τό μυστήριο τῆς θείας Εὐχαριστίας θά ἐπιτραπεῖ νά συμμετάσχουν καί στό ἐσχατολογικό συμπόσιο. Τό εὐχαριστιακό δεῖπνο εἶναι ἀρραβώνας καί προδώρημα τοῦ ἐσχατολογικοῦ δείπνου.
* * * * *
4. Ὁ Κύριος ἐπεσήμανε στούς Μαθητές Του ὅτι τό μυστήριο τῆς θείας Εὐχαριστίας θά πληρωθεῖ στό αἰώνιο συμπόσιο τῆς βασιλείας τοῦ Θεοῦ, ὅπου ὁ Ἴδιος ὁ Κύριος θά καλέσει τούς μαθητές Του νά παρακαθήσουν στήν οὐράνια τράπεζα στήν ἑορτή τῆς βασιλείας τοῦ Θεοῦ πού προαναγγέλεται μέ πανηγυρικό τρόπο ὅτι εἶναι ἑορτή ἑορτῶν καί ἡ πανήγυρις τῶν πανηγύρεων καί ὅτι :
«Αὕτη ἡ ἡμέρα, ἣν ἐποίησεν ὁ Κύριος· ἀγαλλιασώμεθα καὶ εὐφρανθῶμεν ἐν αὐτῇ» (Ψαλμός ριζ΄ (117), 24)
« Λέγω δὲ ὑμῖν ὅτι οὐ μὴ πίω ἀπ᾿ ἄρτι ἐκ τούτου τοῦ γενήματος τῆς ἀμπέλου ἕως τῆς ἡμέρας ἐκείνης ὅταν αὐτὸ πίνω μεθ᾿ ὑμῶν καινὸν ἐν τῇ βασιλείᾳ τοῦ πατρός μου» (Ματθαίου κστ΄ 29)
« Κἀγὼ διατίθεμαι ὑμῖν καθὼς διέθετό μοι ὁ πατήρ μου βασιλείαν, ἵνα ἐσθίητε καὶ πίνητε ἐπὶ τῆς τραπέζης μου ἐν τῇ βασιλείᾳ μου, καὶ καθίσεσθε ἐπὶ θρόνων κρίνοντες τὰς δώδεκα φυλὰς τοῦ ᾿Ισραήλ» (Λουκᾶ κβ΄ 29-30)
Τήν εὐτυχία καί μακαριότητα ὅσων ἄγρυπνοι θά ἀναμένουν τόν Κύριον πού σημαίνει δέν θά κυριευθοῦν ἀπό τήν νάρκη τῆς ἁμαρτίας καί τῶν ἡδονῶν προεφήτευσε ὁ Κύριός μας μέ τούς λόγους Του:
«Μακάριοι οἱ δοῦλοι ἐκεῖνοι, οὓς ἐλθὼν ὁ κύριος εὑρήσει γρηγοροῦντας. ἀμὴν λέγω ὑμῖν ὅτι περιζώσεται καὶ ἀνακλινεῖ αὐτούς, καὶ παρελθὼν διακονήσει αὐτοῖς» (Λουκᾶ ιβ΄ 37)
Γι’ αὐτό καί κάποιος πού Τόν ἄκουσε νά ὁμιλεῖ γιά αὐτό τό συμπόσιο τῆς βασιλείας ἀναφώνησε :
«Μακάριος ὃς φάγεται ἄριστον ἐν τῇ βασιλείᾳ τοῦ Θεοῦ τοῦ Θεοῦ » (Λουκᾶ ιδ΄ 15).
5. Προϋποθέσεις συμμετοχῆς
Ὁ ἄνθρωπος πού ἐπιθυμεῖ νά συμμετάσχει στό «ἐσχατολογικό συμπόσιο» στό «μέγα δεῖπνο τῆς βασιλείας» πρέπει νά πληροῖ τίς ἐν συνεχείᾳ προϋποθέσεις:
Μετάνοια: Ἡ μετάνοια, ἡ ταπείνωση καί ἡ ὁμολογία τῆς ἁμαρτωλότητός του ἐπιτρέπει στόν ἄνθρωπο νά προσέρχεται μετά παρρησίας, στόν θρόνο τῆς χάριτος, ὅτι δέν θά ἀπορριφθεῖ καί δέν θά ἀποπεμφθεῖ ὅπως οἱ Πρωτόπλαστοι κατά τήν διδασκαλία τοῦ Ἀποστόλου Παύλου :
«Προσερχώμεθα οὖν μετὰ παρρησίας τῷ θρόνῳ τῆς χάριτος, ἵνα λάβωμεν ἔλεον καὶ χάριν εὕρωμεν εἰς εὔκαιρον βοήθειαν» (Πρός Ἑβραίους δ΄ 16)
«Τοὺς μὲν οὖν χρόνους τῆς ἀγνοίας ὑπεριδὼν ὁ Θεὸς τανῦν παραγγέλλει τοῖς ἀνθρώποις πᾶσι πανταχοῦ μετανοεῖν, διότι ἔστησεν ἡμέραν ἐν ᾗ μέλλει κρίνειν τὴν οἰκουμένην ἐν δικαιοσύνῃ, ἐν ἀνδρὶ ᾧ ὥρισε, πίστιν παρασχὼν πᾶσιν ἀναστήσας αὐτὸν ἐκ νεκρῶν» (Πράξεων ιζ΄ 30-31)
Πίστη : Μέ τήν πίστη του ὁ ἄνθρωπος οἰκειοποιεῖται τήν χάρη τοῦ Θεοῦ καί σώζεται, ἀπαλλάσεται ἀπό τήν τιμωρία γιά τήν παράβαση τῶν ἐντολῶν Του, ἀφοῦ οἱ ἁμαρτίες του ἐξαλείφονται, ἐξαφανίζονται ὡς οὐδέποτε διαπραχθεῖσες καί ὁ ἄνθρωπος ἀποκαθίσταται στό «ἀρχέγονο κάλλος» στήν προπτωτική κατάσταση καί δοξάζεται ἑνωμένος μέ τόν Υἱό τοῦ Θεοῦ Κύριο μας Ἰησοῦ Χριστό:
« Ἐὰν ὁμολογήσῃς ἐν τῷ στόματί σου Κύριον ᾿Ιησοῦν, καὶ πιστεύσῃς ἐν τῇ καρδίᾳ σου ὅτι ὁ Θεὸς αὐτὸν ἤγειρεν ἐκ νεκρῶν, σωθήσῃ» (Πρός Ρωμαίους ι΄ 9)
«Προϊδοῦσα δὲ ἡ γραφὴ ὅτι ἐκ πίστεως δικαιοῖ τὰ ἔθνη ὁ Θεός, προευηγγελίσατο τῷ ᾿Αβραὰμ ὅτι ἐνευλογηθήσονται ἐν σοὶ πάντα τὰ ἔθνη... ὥστε ὁ νόμος παιδαγωγὸς ἡμῶν γέγονεν εἰς Χριστόν, ἵνα ἐκ πίστεως δικαιωθῶμεν » (Πρός Γαλάτας γ΄ 8, 24)
«Τῇ γὰρ χάριτί ἐστε σεσωσμένοι διὰ τῆς πίστεως· καὶ τοῦτο οὐκ ἐξ ὑμῶν, Θεοῦ τὸ δῶρον» (Πρός Ἐφεσίους β΄ 8)
Ὁ Κύριος ὅταν ἐπιτελοῦσε τίς διάφορες θεραπεῖες ἔλεγε :
«Ἡ πίστις σου σέσωκέ σε» (Ματθαίου θ΄ 22. Πρβλ. Μάρκου ε΄ 34, ι΄ 52)
Βάπτισμα: Μέ τό Βάπτισμα ὁ ἄνθρωπος ἐντάσσεται στό Σῶμα τοῦ Χριστοῦ πού εἶναι ἡ Ἐκκλησία καί ἀποκτᾶ τά ἰδιώματα τοῦ προσώπου τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ ἐκ τῶν ὁποίων κορυφαῖα εἶναι ἡ ἁγιότητα καί ἡ ἀθανασία.
Ὁ Κύριος ἀπέστειλε τούς Μαθητές Του νά κηρύξουν τήν μετάνοια καί τήν πίστη καί νά βαπτίσουν τούς ἀνθρώπους μέ τούς λόγους
«Πορευθέντες μαθητεύσατε πάντα τὰ ἔθνη, βαπτίζοντες αὐτοὺς εἰς τὸ ὄνομα τοῦ Πατρὸς καὶ τοῦ Υἱοῦ καὶ τοῦ ῾Αγίου Πνεύματος» (Ματθαίου κη΄ 19)
«Ὁ πιστεύσας καὶ βαπτισθεὶς σωθήσεται, ὁ δὲ ἀπιστήσας κατακριθήσεται» (Μάρκου ιστ΄ 16)
Ἀγάπη: Μέ τήν ἀγάπη οἱ πιστοί βιώνουν τήν θεία ζωή, ἑνώνονται μέ τόν Θεό καί μέ τούς ἀδελφούς τους.
«Οὐ περὶ τούτων δὲ ἐρωτῶ μόνον, ἀλλὰ καὶ περὶ τῶν πιστευσόντων διὰ τοῦ λόγου αὐτῶν εἰς ἐμέ, ἵνα πάντες ἓν ὦσι, καθὼς σύ, πάτερ, ἐν ἐμοὶ κἀγὼ ἐν σοί, ἵνα καὶ αὐτοὶ ἐν ἡμῖν ἓν ὦσιν, ἵνα ὁ κόσμος πιστεύσῃ ὅτι σύ με ἀπέστειλας» (Ἰωάννου ιζ΄ 20-21)
«Ὅτι εἷς ἄρτος, ἓν σῶμα οἱ πολλοί ἐσμεν· οἱ γὰρ πάντες ἐκ τοῦ ἑνὸς ἄρτου μετέχομεν» (Πρός Κορινθίους Α΄ ι΄ 17)
Γαμήλιο ἔνδυμα : Ὡς γαμήλιο ἔνδυμα θεωρεῖται ἡ καθαρότητα τῆς ψυχῆς, τῆς συνειδήσεως καί τοῦ νοῦ κατά τίς ἐντολές:
«Διὸ ἐξέλθατε ἐκ μέσου αὐτῶν καὶ ἀφορίσθητε, λέγει Κύριος, καὶ ἀκαθάρτου μὴ ἅπτεσθε, κἀγὼ εἰσδέξομαι ὑμᾶς» (Πρός Κορινθίους Β΄ στ΄ 17)
«Ταύτας οὖν ἔχοντες τὰς ἐπαγγελίας, ἀγαπητοί, καθαρίσωμεν ἑαυτοὺς ἀπὸ παντὸς μολυσμοῦ σαρκὸς καὶ πνεύματος, ἐπιτελοῦντες ἁγιωσύνην ἐν φόβῳ Θεοῦ» (Πρός Κορινθίους Β΄ ζ΄ 1)
«Εἰσελθὼν δὲ ὁ βασιλεὺς θεάσασθαι τοὺς ἀνακειμένους εἶδεν ἐκεῖ ἄνθρωπον οὐκ ἐνδεδυμένον ἔνδυμα γάμου, καὶ λέγει αὐτῷ· ἑταῖρε, πῶς εἰσῆλθες ὧδε μὴ ἔχων ἔνδυμα γάμου; ὁ δὲ ἐφιμώθη. τότε εἶπεν ὁ βασιλεὺς τοῖς διακόνοις· δήσαντες αὐτοῦ πόδας καὶ χεῖρας ἄρατε αὐτὸν καὶ ἐκβάλετε εἰς τὸ σκότος τὸ ἐξώτερον· ἐκεῖ ἔσται ὁ κλαυθμὸς καὶ ὁ βρυγμὸς τῶν ὀδόντων. πολλοὶ γάρ εἰσι κλητοί, ὀλίγοι δὲ ἐκλεκτοί» (Ματθαίου κβ΄ 11-14)
Aὐτές οἱ προϋποθέσεις ὅλες ἀναφέρονται στό β΄ τμῆμα τῆς θείας Λειτουργίας αὐτό πού λέγεται «λειτουργία τῶν πιστῶν» πού ἀρχίζει μέ τόν Χερουβικό Ὕμνο καί συνοπτικῶς συμπεριλαμβάνονται στήν πρόσκληση «μετά φόβου Θεοῦ πίστεως καί ἀγάπης προσέλθετε» .
