• 

Γ´ ΜEΡΟΣ

῾Η ἀντιαιρετικὴ δρᾶσις τῆς ἐνορίας.
1. ῾Η πνευματικὴ νομιμοποίησις τῆς ἐνορίας στὸν ἀντιαιρετικὸ ἀγῶνα.

Τὸ πρῶτο θέμα τὸ ὁποῖο πρέπει νὰ θίξουμε στὴν ἑνότητα αὐτὴ τῆς εἰσηγήσεώς μας εἶναι, τὸ ἐὰν ἡ ἐνορία νομιμοποιεῖται νὰ δράση γιὰ τὴν ἀντιμετώπισι τῆς ἀπειλῆς τῶν αἱρέσεων.

῎Εχει δικαίωμα νὰ ὀργανώνη ἀντιαιρετικὴ ἐκστρατεία;

Τὸ θέμα τίθεται ἀπὸ πολλοὺς σήμερα, οἱ ὁποῖοι ἀντιδροῦν στὴ διακονία μας αὐτή. ᾿Ενοχλοῦνται, γιατὶ ἐμποδίζονται νὰ ἀναπτύξουν καὶ νὰ προωθήσουν τὰ σχέδιά τους, τὰ ὁποῖα ἄλλοτε μὲν εἶναι ἐμφανῆ, ἄλλοτε δὲ φυλλάσονται «ἐν μυστηρίῳ καὶ ἀποκρύφοις».

᾿Εμεῖς βεβαίως δεχόμαστε, ὅτι ὡς ποιμένες τῆς Μιᾶς, ῾Αγίας, Καθολικῆς καὶ ᾿Αποστολικῆς ᾿Εκκλησίας, ποὺ ποιμαίνουμε τὸν Λαὸ τοῦ Θεοῦ, ἔχουμε «θείῳ δικαίῳ» αὐτὴ τὴν ἐξουσία καὶ δικαίωμα «ὀρθοτομοῦντες τὸν λόγο τῆς ἀληθείας». Δεχόμαστε ἐπίσης καὶ ὡς πολίτες στὸν κόσμο αὐτὸ , ὅτι νομιμοποιούμαστε νά δράσουμε στὰ πλαίσια τῆς ἑκάστοτε ἰσχύουσας νομοθεσίας γιὰ τὴν ὑπεράσπισι τῶν ἀνθρωπίνων δικαιωμάτων καὶ τῶν ἀγαθῶν, τὰ ὁποῖα ἀπειλοῦνται ἀποδεδειγμένως ἀπὸ τὶς ποικίλες αὐτὲς ὁμάδες καὶ ὀργανώσεις.

Βεβαίως διακρίνουμε τὰ θύματα ἀπὸ τὶς ἡγεσίες τῶν ὁμάδων αὐτῶν καὶ ἀναγνωρίζουμε τὸ δικαίωμα ποὺ ἔχει ὁ καθένας νὰ ἐπιλέγη τὴν πίστι του. ᾿Αρκεῖ αὐτὸ νὰ γίνη ἐλεθέρως καὶ ἐν γνώσει τοῦ ἀνθρώπου. Δυστυχῶς πολλὲς ἡγεσίες ὁμάδων ἀποκρύπτουν τὸ ἀληθινὸ πρόσωπό τους καὶ δροῦν μὲ προσωπεῖο. ᾿Αποκρύπτουν τὶς διδασκαλίες τους, τὴν δομὴ τῆς ὁμάδας.

Θὰ περιορισθοῦμε νὰ ἀναφέρουμε μόνο τὰ ἔσωθεν ἐπιχειρήματα γιὰ τὴν ποιμαντικὴ τῆς ᾿Εκκλησίας καὶ τὴν ἀντιμετώπισι τῶν αἱρέσεων καὶ θὰ μᾶς ἐπιτρέψετε νὰ θυμίσουμε σέ ὅλους, ὅτι δὲν εἶναι δυνατόν νὰ νοηθῆ ᾿Εκκλησία χωρὶς ἀντιαιρετικὴ δρᾶσι καὶ ἀγῶνα ἐναντίον κάθε πλάνης καὶ κάθε ψεύδους.

α. ῾Η κάθαρσις τοῦ ἀμπελῶνος.

῾Ο Εὐαγγελιστὴς Λουκᾶς μᾶς διέσωσε τὸ κήρυγμα τοῦ Προδρόμου καὶ Βαπτιστοῦ ᾿Ιωάννου. ῾Ο Πρόδρομος λοιπὸν τοῦ Κυρίου ἡμῶν ᾿Ιησοῦ Χριστοῦ περιγράφει τὴν προσωπικότητα τοῦ Μεσσία, καθὼς ἐπίσης καὶ τὸ ἔργο Αὐτοῦ λέγων· «οὗ τὸ πτύον ἐν τῇ χειρὶ αὐτοῦ καὶ διακαθαριεῖ τὴν ἅλωνα αὐτοῦ» (Λουκᾶ γ´ 17). ῎Εργο τοῦ Κυρίου ᾿Ιησοῦ Χριστοῦ εἶναι ὁ καθαρισμὸς «τῆς ἅλωνος», δηλ. τοῦ κόσμου, ἀπὸ τὸ ψεῦδος, ἀπὸ τὴν πλάνη καὶ ἀπὸ κάθε διδασκαλία ποὺ προέρχεται καὶ ἐνεργεῖται ἀπὸ τοὺς δαίμονες.

Τὸ ἔργο τοῦ Κυρίου τὸ συνεχίζει ἡ ᾿Εκκλησία, τὸ Σῶμα τοῦ Χριστοῦ, ὁ ῾Οποῖος «μένει μεθ᾿ ἡμῶν πάσας τὰς ἡμέρας ἕως τῆς συντελείας τοῦ αἰῶνος» (Πρβλ. Ματθ. κη´ 20).

῾Ο Κύριος μὲ τὴν ζωή Του καὶ τὸ λυτρωτικὸ ἔργο Του συνεκρούσθη μὲ κάθε ψεῦδος καὶ κάθε πλάνη. «Εἶναι τὸ φῶς τὸ ἀληθινὸν, ὃ φωτίζει πάντα ἄνθρωπον ἐρχόμενον εἰς τὸν κόσμον» (Πρβλ. Ιωάν. α´ 9). Οἱ δυνάμεις τοῦ σκότους, τοῦ ψεύδους καὶ τῆς πλάνης μὲ τὰ ἐπὶ γῆς ὄργανά τους συνεκρούσθησαν μετὰ λυσσώδους μανίας καὶ ἐντόνου σφοδρότητος μίσους μετὰ τοῦ Κ. Η. Ι. Χ., ἐπειδὴ «πᾶς ὁ φαῦλα πράσσων μισεῖ τὸ φῶς καὶ οὐκ ἔρχεται πρὸς τὸ φῶς, ἵνα μὴ ἐλεγχθῇ τὰ ἔργα αὐτοῦ» (᾿Ιωάν. γ´ 20).

β. ῾Η παράδοσις τῶν ᾿Αποστόλων.

Μὲ τὴν ἴδια σφοδρότητα ἐπολέμησαν οἱ ᾿Απόστολοι κάθε πλάνη καὶ κακοδοξία.

῾Ο ᾿Απόστολος Παῦλος στὴν ἀποχαιρετιστήριο ὁμιλία του πρὸς τοὺς πρεσβυτέρους τῆς ᾿Εφέσου λέγει καὶ προφητεύει· «οὐ γὰρ ὑπεστειλάμην τοῦ μὴ ἀναγγεῖλαι ὑμῖν πᾶσαν τὴν βουλὴν τοῦ Θεοῦ. Προσέχετε οὖν ἑαυτοῖς καὶ παντὶ τῷ ποιμνίῳ, ἐν ᾧ ὑμᾶς τὸ Πνεῦμα τὸ ῞Αγιον ἔθετο ἐπισκόπους, ποιμαίνειν τὴν ᾿Εκκλησίαν τοῦ Κυρίου καὶ Θεοῦ, ἣν περιεποιήσατο διὰ τοῦ ἰδίου αἵματος. ᾿Εγὼ γὰρ οἶδα τοῦτο, ὅτι εἰσελεύσονται μετὰ τὴν ἄφιξίν μου λύκοι βαρεῖς εἰς ὑμᾶς μὴ φειδόμενοι τοῦ ποιμνίου· καὶ ἐξ ὑμῶν αὐτῶν ἀναστήσονται ἄνδρες λαλοῦντες διεστραμμένα τοῦ ἀποσπᾶν τοὺς μαθητὰς ὀπίσω αὐτῶν» (Πράξ. κ´ 27-30).

῾Ο ᾿Απόστολος Παῦλος ἐξομολογεῖται, ὅτι δὲν ὑπεχώρησε μπροστὰ σὲ κανένα κίνδυνο, δὲν ἀπέκρυψε τὴν ἀλήθεια καὶ τὴ βουλὴ τοῦ Θεοῦ καὶ τοὺς προειδοποιεῖ γιὰ τὴν ἐμφάνισι τῶν «βαρέων λύκων», οἱ ὁποῖοι θὰ κακοποιήσουν ἀλύπητα τὶς ψυχὲς τοῦ ποιμνίου, τὸ ὁποῖο ἀποτελεῖ περιουσία καὶ κληρονομία τοῦ Θεοῦ.

Οἱ ἐπιστολὲς τοῦ Παύλου γράφτηκαν γιὰ νὰ ἀντιμετωπίσουν ὀξύτατα ποιμαντικὰ προβλήματα ἑτεροδιδασκάλων καὶ ἑτεροδιδασκαλιῶν π. χ.·

Στὴν Α´ πρὸς Κορινθίους ἐπιχειρηματολογεῖ ὑπὲρ τῆς ᾿Αναστάσεως. Στὴν πρὸς Γαλάτας ἀμύνεται ὑπὲρ τῆς πνευματικῆς ἐλευθερίας. ᾿Αντιμετωπίζει μὲ ὀργὴ καὶ θυμὸ τοὺς ταραξίες τῆς Γαλατίας. Στὴν πρὸς Φιλιππησίους «κλαίων» γράφει γιὰ τοὺς «ἐχθροὺς τοῦ Σταυροῦ τοῦ Χριστοῦ» (Φιλιπ. γ´ 18). Στὴν πρὸς Κολοσσαεῖς ἐκθέτει τὴν ὀρθὴ πίστι τῆς ᾿Εκκλησίας, γιὰ νὰ ἀντιμετωπίση τοὺς ἐπικίνδυνους αἱρετικούς ποὺ εἶχαν διεισδύσει στὴν κοινότητα τῶν Κολοσσῶν. Στὴν Β´ πρὸς Θεσσαλονικεῖς ἀναπτύσσει τὴν ἐκκλησιαστικὴ ἐσχατολογία καὶ ἀποτρέπει τὶς ἐνθουσιαστικὲς τάσεις καὶ παρεκτροπὲς τῶν Θεσσαλονικέων. Στὶς ποιμαντικὲς ἐπιστολές του ὑπαγορεύει τὰ καθήκοντα τῶν ποιμένων ἔναντι τῶν ψευδοδιδασκάλων, οἱ ὁποῖοι ὁδηγοῦν στὴν ἀπώλεια.

῾Ομοίως καὶ οἱ λοιποὶ ᾿Απόστολοι, Πέτρος καὶ ᾿Ιωάννης, πράττουν στὶς ἐπιστολές τους.

Νομίζω, ὅτι εἶναι περιττὸν νὰ ἀναφέρουμε τὰ ἔργα τῶν ῾Αγίων, μὲ τὰ ὁποῖα ἐπολέμησαν τὶς αἱρέσεις τὶς παλαιότερες καὶ νεώτερες.

γ. Τὸν ἀγῶνα κατὰ τῶν αἱρέσεων συνέχισαν οἱ Πατέρες τῆς ᾿Εκκλησίας μας.

δ. Αὐτὸ τὸν ἀγῶνα διεξάγουμε κι ἐμεῖς σήμερα μὲ εὐθύνη καὶ ἀγάπη.

Κατὰ τὴν μακραίωνα ἱστορικὴ πορεία τῆς ᾿Εκκλησίας, ἡ Πολιτεία καὶ οἱ ἐξουσίες της ἄλλοτε μὲν συνευδοκοῦσαν καὶ ὑποστήριζαν τὴν ἀλήθεια τῆς ὀρθοδόξου πίστεως καὶ ἐγίνοντο προστάτες καὶ εὐεργέτες της, ἄλλοτε δὲ διῶκτες καὶ ἐχθροί της.

Καὶ στὶς δύο αὐτὲς περιπτώσεις ὑπερέλαμψεν ἡ ἀλήθεια της. Οἱ δὲ «φάσκοντες εἶναι σοφοί» (Ρωμ. α´ 22) ἀπεδείχθησαν ὁδηγοὶ «μωροὶ καὶ τυφλοί» (Ματθ. κγ´ 17) ἀφοῦ «τὰ μωρὰ τοῦ κόσμου ἐξελέξατο ὁ Θεὸς ἵνα τοὺς σοφοὺς καταισχύνῃ καὶ τὰ ἀσθενῆ τοῦ κόσμου ἐξελέξατο ὁ Θεὸς ἵνα καταισχύνῃ τὰ ἰσχυρὰ καὶ τὰ ἀγενῆ τοῦ κόσμου καὶ τὰ ἐξουθενημένα ἐξελέξατο ὁ Θεός, καὶ τὰ μὴ ὄντα, ἵνα τὰ ὄντα καταργήσῃ» (Α´ Κορινθ. α´ 27-28).

Τὸ ἴδιο καθεστὼς παρατηροῦμε, ὅτι ἰσχύει καὶ σήμερα.

῎Αλλοτε καὶ ἀλλοῦ ἡ Πολιτεία καὶ τὰ ὄργανά της στηρίζουν τὴν ἀλήθεια. ῎Αλλοτε δὲ καὶ τὴν πολεμοῦν.

᾿Εμεῖς συνεχίζουμε τὸν ἀγῶνα μας καὶ δὲν ὑποστέλλουμε τὴν σημαία, εἴτε οἱ διαθέσεις τῶν ἔξωθεν εἶναι εὐμενεῖς, εἴτε δυσμενεῖς. Εὐκτέον, νὰ εἶναι εὐμενεῖς καὶ συνήγοροι πίστεως. ᾿Αλλὰ καὶ στὴν ἀντίθετη περίπτωσι, δὲν θὰ ἀδρανήσουμε, ἀλλὰ μὲ σοφία θὰ ἐγείρουμε τὴν μάχαιρα τοῦ λόγου «τὴν μάχαιραν τοῦ πνεύματος, ὃ ἐστὶ ρῆμα Θεοῦ» (᾿Εφεσ. στ´ 17) γιὰ νὰ ἀγωνισθοῦμε ὑπὲρ τῆς ἀληθείας καὶ τῆς ζωῆς.
2. Οἱ ἀντιρρήσεις.

῾Η ᾿Εκκλησία, καὶ συγκεκριμένα ἡ ἐνορία, συναντᾶ ἰσχυρὴ ἐναντίωσι στὴν προσπάθειά της νὰ ἐνημερώση τὸ ποίμνιό της γιὰ τοὺς κινδύνους ἀπὸ τὴν δρᾶσι τῶν ἐπικίνδυνων αὐτῶν ὁμάδων καὶ ὀργανώσεων.

῎Εχοντας ὑπόψιν τὰ δεδομένα τῆς ἑλληνικῆς κοινωνίας μποροῦμε νὰ συνοψίσουμε αὐτὰ τὰ ἐπιχειρήματα τῶν αἱρετικῶν στὰ κάτωθι·

α. ῾Η συνήθης κατηγορία, ἡ ὁποία ἐκτοξεύεται ἐναντίον μας, ἐναντίον τῶν ποιμένων τῆς ᾿Εκκλησίας, οἱ ὁποῖοι ὑποχρεοῦνται ἐκ τῆς φύσεως τῆς ἀποστολῆς τους νὰ δράσουν, εἶναι ὅτι εἴμαστε μισαλλόδοξοι καὶ δὲν ἀνεχόμαστε ἢ δὲν ἀναγνωρίζουμε τὴν ὕπαρξι τῶν ἄλλων στὴν κοινωνία καὶ τὴ ζωή, μετὰ μάλιστα τὶς νέες συνθῆκες ποὺ ἔχουν διαμορφωθεῖ καὶ στὴν πατρίδα μας.

Πολλοὶ σήμερα ἐξετάζουν τὰ θέματα αὐτὰ μὲ τὶς λεγόμενες «προοδευτικὲς» ἀντιλήψεις. Κατ᾿ αὐτὲς δὲν ἐπιτρέπεται νὰ ἀποκλείεται ἡ ἄλλη γνώμη, ἡ διαφορεκὴ ἀντίληψις.

Βεβαίως πολλοὶ σέ αὐτὴ τὴν ἐναντίον μας κατηγορία συνάπτουν καὶ ἄλλες κατηγορίες βαρύτατες καὶ ὑβριστικές, γιὰ νὰ κάμψουν τὴν ἀντίστασί μας καὶ νὰ ἐξουδετερώσουν τὴν ποιμαντικὴ στρατηγικὴ τῆς ᾿Εκκλησίας. ῾Η ᾿Εκκλησία δρᾶ γιὰ τὴν προστασία τοῦ ποιμνίου καὶ τῶν ἀνθρωπίνων δικαιωμάτων, κατὰ τὰ ὁποῖα ὁ πιστὸς πρέπει νὰ ἐπιλέγη τὴν πίστι του ἐλεύθερα καὶ ὄχι ὑπὸ τὸ κράτος μεθοδεύσεων.

β. Παραλλήλως πρὸς τὴν ἀνωτέρω τακτικὴ ἔχει τεθεῖ καὶ τὸ ἕτερο σύνθημα· «σὲ μιὰ μίαν πολυπολιτισμικὴ κοινωνία ὅλοι εἴμαστε ἴσοι - ὅλοι διαφορετικοί». ᾿Ισχύει τὸ «τί ἐμοὶ καὶ σοί». Δηλαδὴ ποιὰ διαφορὰ ὑπάρχει ἀναμέσον ἐμοῦ καὶ σοῦ. Μὲ τὴν ἀντίληψι αὐτή οἱ πάντες τίθενται στὴν αὐτὴ θέσι καὶ ἡ Πολιτεία ἔναντι πάντων κρατεῖ ἴσες ἀποστάσεις.

῾Η ἰσοπεδωτικὴ αὐτὴ νοοτροπία καλλιεργεῖται καὶ ἐπιστρατεύεται γιὰ νὰ μειωθῆ ἡ θέσις, ἡ λάμψις τῆς ᾿Ορθοδόξου ᾿Εκκλησίας ὡς «στύλου καὶ ἑδραιώματος τῆς ἀληθείας» (Α´ Τιμ. γ´ 15).

Τὰ πράγματα ὅμως δὲν εἶναι ἔτσι. ῾Η ᾿Ορθόδοξος ᾿Εκκλησία στὴν ῾Ελλάδα δὲν εἶναι μία ἀπό τὶς πολλὲς «ἐκκλησίες» ἢ «ἰδεολογίες», οἱ ὁποῖες κυκλοφοροῦν στὴν πλουραλιστικὴ κοινωνία μας, ἀλλ᾿ εἶναι ἡ θρησκεία τῆς πλειονότητος τῶν ῾Ελλήνων. Εἶναι ἡ «γεννήσασα καὶ τιθηνήσασα» τὸ γένος τῶν ῾Ελλήνων. ῾Ως ἐκ τούτου ἔχει συναφθεῖ μεταξὺ αὐτῆς καὶ τοῦ ἑλληνικοῦ γένους σχέσις ἰδιαίτερη καὶ μοναδική· μητέρας-τέκνου. Αὐτὴ ἡ σχέσις παράγει συνέπειες, οἱ ὁποῖες κάνουν τὴν ᾿Ορθόδοξο ᾿Εκκλησία νὰ διακρίνεται στὴν ἑλληνικὴ κοινωνία καὶ Πολιτεία. Αὐτὲς οἱ σχέσεις διαπερνοῦν ὅλες τὶς κοινωνικὲς δομὲς καὶ ἐκφάνσεις. ᾿Επιδροῦν καὶ ἐπηρεάζουν τὸ σύγχρονο γίγνεσθαι τοῦ ῾Ελληνισμοῦ.

Βεβαίως δὲν ἀγνοοῦμε, ὅτι πολλοὶ δὲν ἀσπάζονται αὐτὴ τὴν ἄποψι. ᾿Εμεῖς ὅμως μποροῦμε νὰ ἐπιχειρηματολογήσουμε ὑπὲρ αὐτῆς καὶ νὰ ἀποδείξουμε τοῦ λόγου τὸ ἀσφαλές.

Σὲ ἄλλες κοινωνίες τὰ πράγματα ἀσφαλῶς ἤ ἐνδεχομένως νὰ εἶναι διαφορετικά. Σεβόμαστε τὴν παράδοσι καὶ τὴν ἱστορία τοῦ καθενός. Δὲν ἀπεμπολοῦμε ὅμως καὶ τὴν δική μας ἱστορία καὶ παράδοσι. Παραλλήλως διευρινίζουμε, ὅτι δὲν πρέπει νὰ μεταφέρωνται τὰ δεδομένα ἄλλων κοινωνιῶν καὶ ὅσα συμβαίνουν σ᾿ αὐτὲς στὴν ἰδική μας περίπτωσι καὶ μὲ βάσι αὐτὰ νὰ ἐπιχειρῆται νὰ ἐγκαθιδρυθῆ μία νέα σχέσι τῶν ῾Ελλήνων μὲ τὴν ᾿Ορθόδοξο ᾿Εκκλησία. Αὐτὴ τὴ νοοτροπία τὴν εἴδαμε νὰ στηρίζη διάφορες ἀπαιτήσεις, στὴν ἐπελθοῦσα ἀναθεώρησι τοῦ ῾Ελληνικοῦ Συντάγματος, καὶ στὴν ἀπόπειρα μεταβολῆς τῆς μορφῆς καὶ τοῦ χαρακτῆρος τοῦ μαθήματος τῶν θρησκευτικῶν στὰ Γυμνάσια-Λύκεια, ὅπου ἐπιχειρήθηκε τὸ μάθημα νὰ μετατραπῆ ἀπὸ «κατηχητικό» σὲ «θρησκειολογικό».

γ. Στὶς κατὰ τῆς ποιμαντικῆς τῆς ᾿Εκκλησίας μεθοδεύσεις τῶν νεοφανῶν αἱρέσεων ἀνήκουν· ῾Η «ἐκστρατεία μηνύσεων», ἡ κατασυκοφάντησι τῶν ποιμένων, τῶν προσώπων ποὺ ἀσκοῦν τὸν ἀγῶνα ὑπὲρ τῆς ζωῆς καὶ τῆς ἐν Χριστῷ ἐλπίδος, ἡ ἀπειλὴ κατ᾿ αὐτῶν καὶ ἄλλες, ὅπως π. χ. ἡ χλεύη καὶ ὁ διασυρμός.

δ. ῞Ενα ἄλλο σύνθημα κατὰ τῆς ποιμαντικῆς τῆς ᾿Εκκλησίας-ἐνορίας εἶναι· «῎Οχι στὸν ἀποκλεισμό». Οἱ ἡγεσίες τῶν νεοφανῶν αἱρέσεων, οἱ ὁποῖες ἀποκρύπτουν τοὺς ἀληθινοὺς στόχους τους, προκειμένου νὰ στρατολογήσουν ὁπαδοὺς καὶ νὰ δραστηριοποιηθοῦν σὲ κάποιο χῶρο, ἐπικαλοῦνται αὐτὸ τὸ σύνθημα μὲ δόλο καὶ πονηρία. ᾿Ενῶ τὸ σύνθημα χρησιμοποιεῖται καὶ ἀναφέρεται σὲ ἰδεολογικὸ πεδίο, οἱ ἡγεσίες τῶν ὁμάδων αὐτῶν τὸ χρησιμοποιοῦν μὲ τὴν μέθοδο τῆς ἀντίστροφης ἠθικῆς.

Τὸ σύνθημα εἶναι σωστὸ μὲ τὴν μορφή «ὄχι, στὸν ἀποκλεισμό» οὐδεμιᾶς πίστεως, ἐφόσον εἶναι ἀποτέλεσμα ἐλεύθερης ἐπιλογῆς.

«Ναὶ, στὸν ἀποκλεισμὸ» τῶν ἐμπόρων τῶν ἀνθρωπίνων ἐλπίδων καὶ ὁραμάτων.

«Ναὶ, στὸν ἀποκλεισμὸ» τῶν ἀπατεώνων καὶ ἐπικινδύνων.

Αὐτοὶ χρησιμοποιώντας τὸ σύνθημα ἐννοοῦν αὐτὰ, ποὺ ἐμεῖς δὲν ἐννοοῦμε.
3. ῾Ο σκοπός.

῾Ως σκοπὸ τῆς ποιμαντικῆς διακονίας μας, καὶ μάλιστα στὸ συγκεκριμένο τομέα, ἔχουμε τὴν «ἐπιστροφὴ τῶν πεπλανημένων» καὶ τὴν προστασία τῶν λογικῶν προβάτων.

῾Ο ῞Αγιος Γρηγόριος ὁ Θεολόγος στὸν «ἀπολογητικόν του περὶ τῆς εἰς τὸν Πόντον φυγῆς» ἐπικαλεῖται τοὺς λόγους τῆς Γραφῆς, τοῦ Προφήτου ᾿Ιεζεκιήλ, γιὰ τοὺς κακοὺς καὶ ἀνάξιους ποιμένες, οἱ ὁποῖοι «δὲν ἐπαναφέρουν πίσω αὐτὸ τὸ ὁποῖο ἔχει πλανηθεῖ, οὔτε ἀναζητοῦν ἐκεῖνο τὸ ὁποῖο ἔχει χαθεῖ, δὲν διαφυλάσσουν τὸ ἰσχυρόν» (Ε.Π.Ε. τ. 1, σελ. 158, § 1).

῾Ο Κύριος ἡμῶν ᾿Ιησοῦς Χριστὸς στὴν ἀρχιερατικὴ προσευχή Του ἐξομολογεῖται, «οὓς δέδωκάς μοι ἐφύλαξα, καὶ οὐδεὶς ἐξ αὐτῶν ἀπώλετο εἰ μὴ ὁ υἱὸς τῆς ἀπωλείας, ἵνα ἡ γραφὴ πληρωθῇ» (᾿Ιωάν. ιζ´ 12).

Σύμφωνα μὲ τὰ ἀνωτέρω ὁ ποιμὴν ὀφείλει νὰ διαφυλάξη τὶς ψυχὲς τοῦ ποιμνίου του καὶ νὰ τὶς προφυλάξη.

Γι᾿ αὐτὸ, ὁ σκοπὸς τῆς ποιμαντικῆς διακονίας του

ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ·

α) Νὰ ταπεινώση καὶ νὰ ἐξουθενώση τὸν πλανεμένο ἄνθρωπο. Πολὺ περισσότερο νὰ ἐκδικηθῆ καὶ νὰ τιμωρήση.

β) ῾Η καύχησις καὶ ὁ πανηγυρισμός.

Μὲ τὴν στάσι μας ἀποστρεφόμαστε τὴν κακοδοξία, ἀλλὰ συμπαθοῦμε τὸν πλανεμένο.

Προσπαθοῦμε νὰ καταλάβουμε τὶς πραγματικὲς ἀνάγκες τοῦ πλανεμένου, οἱ ὁποῖες οὐσιαστικὰ ἀποτελοῦν τὸ περιεχόμενο τῶν αἰτημάτων του.

῾Ο στῦλος τῆς ᾿Ορθοδοξίας ὁ Μέγας ᾿Αθανάσιος, ἀκολουθώντας αὐτὴ τὴν παράδοσι καὶ ἀπευθυνόμενος πρὸς τὸν αἱρετικὸν ὑπενθυμίζει· «Φιλάνθρωπος γὰρ ἡ ἀλήθεια (οὖσα) κράζει διαπαντός» καὶ καλεῖ σὲ μετάνοια καὶ ἐπιστροφή. (Κατὰ ᾿Αρειανῶν Γ´, § 67, Ε.Π.Ε. τ. 3, σ. 199).

῾Ο ῞Αγιος ᾿Ιωάννης ὁ Χρυσόστομος στὸν «περὶ ᾿Ακαταλήπτου Γ´» λόγο του προσδιορίζει τὸν σκοπό τοῦ πνευματικοῦ κόπου του καὶ ἀγῶνος κατὰ τῶν αἱρετικῶν· «῾Υπὲρ γὰρ αὐτοῦ (δηλ. τοῦ Θεοῦ) καὶ τῆς αὐτοῦ δόξης ἅπας ἡμῖν ὁ πόνος (ὁ κόπος), μᾶλλον δὲ ὑπὲρ τῆς σωτηρίας τῆς ἡμετέρας» (Ε.Π.Ε. τ. 35, § 1, σ. 80).
4. ῾Ο τρόπος - τὰ μέσα τοῦ ἐνοριακοῦ προγράμματος γιὰ τὴν ἀντιμετώπισι τῶν αἱρέσεων.

῾Η ἐνορία «στὴν ὀρθόδοξη πραγματικότητα εἶναι ἡ μικρότερη ἑνότητα ἐκκλησιαστικῆς ζωῆς» (π. Γεωργίου Μεταλληνοῦ· «᾿Ενορία· ῾Ο Χριστὸς ἐν τῷ μέσῳ ἡμῶν”. ᾿Εκδόσεις “᾿Αποστολικῆς Διακονίας” 1990, σελ. 9). «῾Ο πιστός ζεῖ τό μυστήριο τῆς ᾿Εκκλησίας στὴ ζωή καί στήν πράξι τῆς ἐνορίας του, μέσα στήν ὁποία ἁγιαζόμενος, ἑνώνεται μέ τόν Χριστό καί τούς ἐν Χριστῷ ἀδελφούς του πραγματοποιώντας συνεχῶς τήν ἐν Χριστῷ ὕπαρξί του, τήν ἐκκλησιαστικότητά του» (ὅπου ἀνωτέρω).

Στὴν ἐνορία φυλάσσεται καὶ ὑπάρχει τὸ «Μυστήριο τῆς πίστεως» (Α´ Τιμ. γ´ 9). ῾Ο πιστὸς προσέρχεται καὶ τρέφεται ἀπὸ τὴν ῾Αγία Τράπεζα καὶ τὸν ῾Ιερὸ ῎Αμβωνα, γιὰ νὰ αὐξηθῆ ἡ πνευματική του ζωή καὶ νὰ φθάση εἰς «τὴν ἑνότητα τῆς πίστεως, καὶ τῆς ἐπιγνώσεως τοῦ Υἱοῦ τοῦ Θεοῦ, εἰς ἄνδρα τέλειον, εἰς μέτρον ἡλικίας τοῦ πληρώματος τοῦ Χριστοῦ» (᾿Εφεσ. δ´ 13).

῾Η ἐνορία καὶ ἰδιαιτέρως ὁ ὑπεύθυνος ποιμένας θὰ σχεδιάση καὶ θὰ ἐφαρμόση τὸ πρόγραμμα γιὰ τὴν ἀντιμετώπισι τῆς ἀπειλῆς τῶν αἱρέσεων. ῞Ενα τέτοιο πρόγραμμα πρέπει νὰ περιλαμβάνη, σύμφωνα μὲ τὴν ἐμπειρία ποὺ ἔχουμε ἀποκομίσει μέχρι σήμερα καὶ τὴ μελέτη τῶν δεδομένων, τὰ ἑξῆς·

α. Μελέτη τῶν δεδομένων.

῾Ο ποιμένας στὴν ἐνορία του πρέπει νὰ εἶναι ἐνημερωμένος καὶ νὰ γνωρίζη μὲ ἀκρίβεια τὸ σκηνικὸ τῶν νεοφανῶν αἱρέσεων στὸ χῶρο του.

Στὴ σύγχρονη πραγματικότητα πολλὰ ἔχουν ἀλλάξει ἀπὸ τὰ ἰσχύοντα κατὰ τὸ παρελθόν.

᾿Ενεφανίσθησαν οἱ παλαιὲς αἱρέσεις μὲ νέες μορφές, μὲ νέα μέθοδο δράσεως, μὲ ἰδιαίτερα χαρακτηριστικὰ καὶ γνωρίσματα.

᾿Ενεφανίστηκαν καὶ νέες αἱρέσεις. Νέα προβληματική. Σύγχρονες μεθοδεύσεις. Νέα θεματολογία. Νέα συνταγὴ καὶ πρότασις.

῎Εχουμε νέα προβλήματα νὰ ἀντιμετωπίσουμε μὲ νέες δυνατότητες.

Γιά ὅλα αὐτὰ ὁ ποιμένας θὰ πρέπει νὰ γνωρίζη, τὶ συμβαίνει στὸ χῶρο του καὶ νὰ εἶναι σὲ θέσι νὰ ἀξιολογῆ τὰ δεδομένα ποὺ θὰ προκύψουν σὲ κάθε περίπτωσι.

Πῶς εἶναι δυνατόν νὰ ὀργανωθῆ αὐτὴ ἡ μελέτη; ᾿Ιδού·

Ι. ῾Ο ὑπεύθυνος ποιμένας νὰ εἶναι ἐνημερωμένος καὶ κατατοπισμένος. Αὐτὸ ἐπιτυγχάνεται μὲ προσωπική του εὐθύνη καὶ πρωτοβουλία. Μελέτη καὶ ἐνημέρωσι.
ΙΙ. Πρέπει νὰ διαθέτη μιὰ στοιχειώδη βιβλιοθήκη γιὰ τὰ θέματα αὐτά. ῾Υπάρχουν βιβλία, ἄς τὰ προμηθευθοῦμε καὶ ἂς τὰ μελετήσουμε.

ΙΙΙ. Δημιουργία ἀρχείου μὲ συλλογὴ ὑλικοῦ καὶ πληροφοριῶν. ῾Η μελέτη τοῦ ὑλικοῦ αὐτοῦ θὰ μᾶς βοηθήση νὰ γνωρίσουμε τὴν «νέαν διδαχήν» καὶ τοὺς φορεῖς της. Στὰ συγγράμματα τῶν πατέρων θὰ εὕρωμε τὴν ἀναίρεσι τῶν παλαιῶν ἀλλὰ καὶ πολλῶν «νέων» αἱρέσεων.

ΙV. Συνεργασία μὲ ἄλλους ἀδελφούς, οἱ ὁποῖοι δραστηριοποιοῦνται γι᾿ αὐτὰ τὰ θέματα.

β. Προσφορὰ βοήθειας σὲ πρόσωπα καὶ οἰκογένειες ποὺ ἀντιμετωπίζουν προβλήματα. Μέριμνα ὑπὲρ τῶν πλανεμένων - Φροντίδα γιὰ τὰ ἰδιαίτερα χαρακτηριστικά τῆς κάθε περιπτώσεως

῾Η ἐνοριακὴ ἀγκάλη θὰ πρέπει νὰ συμπεριλάβη καὶ τοὺς ἀδελφοὺς ποὺ κινδυνεύουν.

Τὸ πρόγραμμα δράσεως ἀπαιτεῖ·

1. σωστὴ ποιμαντικὴ στρατηγικὴ καὶ

2. ἱκανοὺς καὶ ἐμπείρους συνεργάτες.

Τὸ πῶς θά δράσουμε τὸ περιγράφει ὁ ἀείμνηστος π. ᾿Αντώνιος ᾿Αλεβιζόπουλος στὸ ἔργο του· «᾿Αντιμετώπισις τῶν αἱρέσεων· Προβληματικὴ καὶ Στρατηγικὴ ‘Διάλογος’ ἀριθμ. 18, σελ. 218 - 271).

γ. Τὰ βασικὰ σημεῖα αὐτῆς τῆς ποιμαντικῆς εἶναι·

1. ῾Η ᾿Ορθὴ διάγνωσις.

Νὰ γνωρίζουμε μὲ ἀκρίβεια τὸ πραγματικὸ πρόβλημα τοῦ πλανεμένου.

2. ῾Ο Σκοπὸς τῆς πρώτης ἐπαφῆς.

Νὰ συμπαρασταθοῦμε σ᾿ αὐτὸν καὶ ὄχι νὰ στραφοῦμε ἐναντίον του.

3. ῾Ο ᾿Απαραίτητος διαχωρισμός.

Νὰ μὴν ταυτίζουμε τὸ θῦμα μὲ τὴν ὀργάνωσι.

4. ῾Η Βαθμιαία βοήθεια.

Κατάλληλος διάλογος· δὲν πρέπει νὰ ἐπιμένουμε σὲ θέματα, τὰ ὁποῖα θὰ ὁδηγήσουν τὸ συνομιλητή μας σὲ «αὐτόματη ἀντίδρασι» καὶ διακοπὴ τῆς συνομιλίας. ῎Ας ἐπιλέξουμε νὰ μεταδώσουμε πληροφορίες οἱ ὁποῖες θὰ προβληματίσουν.
5. ῾Η Παραδοχὴ τοῦ ἄλλου.

Βασικὴ προϋπόθεσι τοῦ σωστοῦ ποιμαντικοῦ διαλόγου εἶναι ἡ παραδοχὴ τοῦ ἄλλου· ὅ,τι κι ἂν πιστεύει, ἀνεξάρτητα ἀπὸ τὴν ἄποψι ποὺ ἔχει γιὰ μᾶς, ἀφοῦ αὐτὴ εἶναι ἀποτέλεσμα μεθοδεύσεων τῆς ὀργανώσεως στὴν ὁποία εἶναι ἐντεταγμένος.

6. Συνάντησις σὲ σημεῖο τοῦ ἄλλου. Σημεῖο ἐπαφῆς καὶ γέφυρα ἐπικοινωνίας μὲ τὸν συνομιλητή μας.

᾿Αναζήτησι τοῦ πλανημένου καὶ κατανόησι τοῦ προσώπου, τῶν ἀναγκῶν του καὶ τῶν προβλημάτων του.

7. Νὰ ἀκοῦμε.

8. Νὰ δίδουμε ἀπαντήσεις.

9. Νὰ μὴ χρησιμοποιοῦμε ἀνακρίβειες καὶ ὕβρεις.

δ. ᾿Εκτὸς ἀπὸ τὴν σωστὴ ποιμαντικὴ στρατηγικὴ καὶ δράσι χρειαζόμαστε καὶ ἱκανοὺς καὶ ἔμπειρους συνεργάτες. Σ᾿ αὐτοὺς, ἀφοῦ τοὺς ἐκπαιδεύσουμε θὰ ἀναθέσουμε συγκεκριμένους τομεῖς αὐτῆς τῆς ποιμαντικῆς διακονίας.

Κατωτέρω ἀναφέρονται τὰ προσόντα αὐτῶν τῶν συνεργατῶν. Μὲ βάσει αὐτὰ τὰ προσόντα θὰ ἐπιλεγοῦν ἢ θὰ ἐκπαιδευθοῦν. Τὰ δανείζομαι ἀπὸ τὸν ᾿Αλέξανδρο Κορακίδη καὶ τὸ ἔργο του «῾Η ἀπολογία τῆς ᾿Ορθοδόξου ᾿Εκκλησίας», Φιλοσοφικὴ καὶ Θεολογικὴ Βιβλιοθήκη ἀριθμ. 20, ᾿Εκδ. Πουρναρᾶ, Θεσσαλονίκη 1991.

1. Πρέπει νὰ ἔχη θερμὴ καὶ ἀκράδαντη πίστι στὸ Θεὸ καὶ στὶς ἀλήθειες, τὶς ὁποῖες θέλει νὰ διαδώση καὶ νὰ ὑπερασπισθῆ πρὸς κάθε κατεύθυνσι.

2. Νὰ ἔχη ζῆλο καὶ ἀφοσίωσι στὸ ἔργο του καὶ νὰ ἀντλῆ ἀπὸ τὴν πίστι του στὸν ᾿Ιησοῦ Χριστὸ παρρησία καὶ θάρρος σὲ δύσκολες στιγμὲς, ὅταν ἐκτίθεται ἐνώπιον τῶν ἀνθρώπων καὶ διατρέχη πολλοὺς καὶ διάφορους κινδύνους.

3. Νὰ διαθέτη τὴν μεγαλύτερη δυνατὴ θεολογικὴ κατάρτισι καὶ πνευματικὴ ζωὴ μὲ ἰδιαίτερη συμμετοχὴ στὴ θεία λατρεία.

4. Βαθειὰ πεποίθησι ὅτι ἂν προσφέρη ταπεινὰ τὸν ἑαυτό του στὸ ἔργο τοῦ Θεοῦ, μπορεῖ ἴσως νὰ γίνη κατάλληλο ὄργανο τῆς θείας Χάριτος.

5. Νὰ εἶναι ἔντιμος καὶ εἰλικρινὴς στὴν ἀντιμετώπισι τῆς πλήρους ἀντιρρήσεως τῶν ἀντιφρονούντων, χωρὶς ἀπόκρυψι, μείωσι καὶ παραχάραξι τῶν θέσεων καὶ ἐπιχειρημάτων τους. ᾿Επίσης νὰ σέβεται καὶ αὐτὸς ὁ ἴδιοςτὶς ἰδιότητες καὶ τὰ ἀξιώματα τῶν ἀντιπάλων του.

6. Νὰ μὴν ἀρνῆται καὶ νὰ μὴν ἀποκρύπτη στοιχεῖα τῆς ὀρθοδόξου παραδόσεως, τὰ ὁποῖα περιφρονοῦν οἱ κοσμικοὶ, ἀλλὰ νὰ μπορῆ νὰ ὑπερασπίζεται ἀποκαλυπτικὰ καὶ θαυμαστὰ γεγονότα, τὰ ὁποῖα μᾶς διασώζει ἡ ἱερὰ παράδοσις.
7. Νὰ ἔχη ταπείνωσι, πραότητα, σεμνότητα καὶ ἀγάπη, χωρὶς ὑπαινιγμοὺς καὶ εἰρωνεία ἢ περιφρόνησι τῶν ἀπόψεων τοῦ κάθε συνομιλητοῦ του.

8. Νὰ εἶναι διαλλακτικὸς στὰ ἀνθρώπινα στοιχεῖα τῶν ἄλλων θρησκειῶν, προσπαθώντας νὰ τὰ ἑρμηνεύη βαθύτερα μὲ τὴν χριστιανικὴ διδασκαλία.

9. Νὰ εἶναι διακριτικὸς πρὸς τοὺς ἀμετανόητους αἱρετικούς, νὰ ἀποφεύγη τὴν ἄγονη καὶ ἀτελείωτη διαμάχη, ἄν δὲν ὑπάρχη λόγος προστασίας ψυχῶν, ποὺ ἐπηρεάζονται ἀπὸ τὸν αἱρετικὸ αὐτό.

10. ᾿Οφείλει ὁ συνεργάτης μας νὰ γνωρίζη, ὅτι ἡ ἁγία Γραφὴ δὲν ἀπευθύνεται πρὸς τοὺς λεγόμενους «ἄθεους» καὶ δὲν ἐπιδιώκει νὰ «ἀποδείξη» τὶς ἀλήθειες της καὶ νὰ τοὺς «πείση».

ε. Αὔξησις καὶ τελείωσις τῆς ἐν Χριστῷ ζωῆς.

῎Αλλος ἄξωνας τῆς ποιμαντικῆς στρατηγικῆς μας εἶναι ἡ ἀνάπτυξις προγραμμάτων, ὥστε ἡ ἐνοριακὴ ζωὴ καὶ δρᾶσις νὰ βοηθῆ τοὺς πιστοὺς νὰ αὐξηθοῦν καὶ νὰ τελειοποιηθοῦν στὴν ἐν Χριστῷ ζωή.

Τὸ πρότυπο ὀργανώσεως τῆς ἐνοριακῆς ζωῆς τὸ συναντᾶμε στὶς Πράξεις τῶν ᾿Αποστόλων, ὅπου περιγράφεται ἡ ἱστορικὴ πορεία τῆς πρώτης ᾿Εκκλησίας στοὺς ἀποστολικοὺς χρόνους. Σύμφωνα μ᾿ αὐτὴ τὴν παράδοσι ἡ ἐνοριακὴ ζωὴ ἀναπτύσσεται σὲ τρεῖς τομεῖς·

1. Λειτουργικὴ καὶ Λατρευτικὴ ζωὴ μὲ κέντρο τὸ μυστήριο τῆς θείας Εὐχαριστίας.
2. Μελέτη τοῦ λόγου τοῦ Θεοῦ καὶ οἰκοδομὴ στὴν πίστι τῆς ᾿Εκκλησίας.

3. ᾿Εμπειρία τῆς ἐν Χριστῷ ἀδελφότητος καὶ κοινωνίας τῶν ἀδελφῶν.

Αὐτὰ τὰ στοιχεῖα θὰ ἀνακόψουν τὴν προέλασι τῶν αἱρέσεων καὶ θὰ ἐλευθερώσουν ὅσους ἀδελφούς μας ἔχουν παγιδευθῆ χαρίζοντάς τους τὴν ἐν Χριστῷ ᾿Ιησοῦ ἐλευθερία καὶ σωτηρία.

῾Η ζωὴ τῶν πρώτων Χριστιανῶν·

«...ἦσαν δὲ προσκαρτεροῦντες τῇ διδαχῇ τῶν ᾿Αποστόλων καὶ τῇ κοινωνίᾳ καὶ τῇ κλάσει τοῦ ἄρτου καὶ ταῖς προσευχαῖς. ᾿Εγένετο δὲ πάσῃ ψυχῇ φόβος, πολλά τε τέρατα καὶ σημεῖα διὰ τῶν ᾿Αποστόλων ἐγίνετο. Πάντες δὲ οἱ πιστεύοντες ἦσαν ἐπὶ τὸ αὐτὸ καὶ εἶχον ἅπαντα κοινά, καὶ τὰ κτήματα καὶ τὰς ὑπάρξεις ἐπίπρασκον καὶ διεμέριζον αὐτὰ πᾶσι καθότι ἄν τις χρείαν εἶχε· καθ᾿ ἡμέραν τε προσκαρτεροῦντες ὁμοθυμαδὸν ἐν τῷ ἱερῷ, κλῶντες τε κατ᾿ οἶκον ἄρτον, μετελάμβανον τροφῆς ἐν ἀγαλλιάσει καὶ ἀφελότητι καρδίας, αἰνοῦντες τὸν Θεὸν καὶ ἔχοντες χάριν πρὸς ὅλον τὸν λαόν. ῾Ο δὲ Κύριος προσετίθει τοὺς σῳζομένους καθ᾿ ἡμέραν τῇ ἐκκλησίᾳ» (Πράξ. β´ 42-47).
5. ῾Οριοθέτησις τῆς ἐν Χριστῷ πίστεως.

᾿Επειδὴ οἱ πιστοὶ δέχονται ἐπιρροὲς ἀπὸ ἑτεροδιδασκάλους καὶ ἄλλα πνευματικὰ περιβάλλοντα, εἶναι ἀνάγκη νὰ γνωρίζουν τὰ ὅρια τῆς ὀρθοδόξου πίστεως καὶ ζωῆς. Αὐτὸ ἐπιτυγχάνεται μὲ τὴν διακονία τοῦ λόγου καὶ τὴν οἰκοδομὴ ἐν Χριστῷ ᾿Ιησοῦ.

6. ῾Η στάσις τῶν ᾿Ορθοδόξων ἔναντι τῶν αἱρετικῶν.

Αὐτὴ καθορίζεται ἀπὸ τὸ τρίπτυχο·

α.- ΑΠΟΣΤΡΟΦΗ ἀπέναντι στὴν αἵρεσι.

Διακρίνουμε τοὺς αἱρετικοὺς ἀπὸ τὴν αἵρεσι καὶ τοὺς αἱρεσιάρχες. ᾿Αποστρεφόμεθα τὶς πλάνες καὶ τὰ ψεύδη τῶν ὁμάδων αὐτῶν.

῎Εναντι τῶν πλανωμένων ὀφείλουμε νὰ εἴμαστε συμπαθεῖς.

β. ΑΠΟΚΑΛΥΨΙΣ τῶν αἱρετικῶν καὶ τῶν δοξασιῶν τους. Γιὰ νὰ ἐπιτευχθῆ αὐτὸ ἀπαιτεῖται εἰδικὴ ἐκπαίδευσι καὶ μελέτη τῶν δεδομένων.

γ. ΕΛΕΓΧΟΣ τῶν αἱρετικῶν μὲ σκοπὸ τὴν ἐπιστροφὴ τῶν πλανεμένων καὶ ὄχι τὴν καταδίκη τους.

7. ῾Οδηγίες πρὸς τοὺς πιστοὺς γιὰ νὰ προφυλαχθοῦν καὶ νὰ ἀποφύγουν τοὺς αἱρετικούς.

Οἱ πιστοὶ δὲν πρέπει νὰ παρασύρωνται ἀπὸ τοὺς πλανεμένους σὲ ἀτελέσφορες συζητήσεις, ὅταν μάλιστα δὲν ἔχουν καταρτισθεῖ καταλλήλως ἐνῶ οἱ συνομιλητές τους εἶναι ἐκπαιδευμένοι σ᾿ αὐτὸ τὸ ἔργο. Πρέπει νὰ ἀρνοῦνται εὐγενικὰ κάθε συζήτησι.

8. ῾Η ὀργάνωσις τοῦ ἀντιαιρετικοῦ ἀγῶνος στὴν ἐνορία.

῾Η ὀργάνωσις τοῦ ἀντιαιρετικοῦ ἀγῶνος στὴν ἐνορία πρέπει νὰ περιλαμβάνη τὰ ἑξῆς στάδια·

α ᾿Ενημέρωσι τῶν ᾿Εφημερίων ἐπὶ τῶν αἱρέσεων.

β. Καταρτισμὸ καὶ ἀξιοποίησις στελεχῶν.

γ ᾿Επαγρύπνησι γιὰ τὴν δραστηριότητα αἱρετικῶν στὴν ἐνορία.

δ. Διανομὴ φυλλαδίων

ε. ᾿Επισκέψεις καὶ διάλογο μὲ τοὺς πλανημένους.

ς. ᾿Επανένταξι αὐτῶν ποὺ ἐπιστρέφουν στὴν ᾿Ορθόδοξη ᾿Εκκλησία.