Ομιλία
Μητροπολίτου Καισαριανῆς, Βύρωνος καὶ῾Υμηττοῦ Δανιήλ
ἐπὶ τῇ μνήμῃ τοῦ ῾Αγίου ᾿Ανδρέου
τοῦ Πρωτοκλήτου,
εἰς τὸν ὁμώνυμον ῾Ιερὸν Ναὸν Πατρῶν
30ῇ Νοεμβρίου 2004
ΠΡΩΤΟΚΛΗΤΟΣ
«῾Ως τῶν ᾿Αποστόλων Πρωτόκλητος»
Γηθοσύνως ψάλλει σήμερον ἡ ᾿Εκκλησία μας τὸ ἐγκώμιον τοῦ ῾Αγίου ᾿Ενδόξου ᾿Αποστόλου ᾿Ανδρέου, τοῦ Πρωτοκλήτου, τοῦ ᾿Εφόρου καὶ Προστάτου τῆς ῾Ιερᾶς Μητροπόλεως καὶ τῆς μεγαλωνύμου καὶ περιβλέπτου πόλεως τῶν Πατρῶν τῆς πρωτευούσης τῆς χαριέσσης καὶ εὐδαίμονος Πελοποννήσου.
Πανδήμως ἡ πόλις τῶν Πατρέων καὶ πᾶσα ἡ κλεινὴ περίχωρος τῆς ᾿Αχαΐας καὶ πιστοὶ πανηγυριστὲς ἐκ πάσης Πελοποννήσου, συνήχθησαν ὁ τε ῾Ιερὸς Κλῆρος, οἱ ῎Αρχοντες καὶ ὁ θεοφιλὴς Λαὸς τοῦ Θεοῦ καὶ γεραίρουν μὲ ἐγκωμιαστικὰ ἄσματα καὶ ᾠδὲς πνευματικὲς τὸν ᾿Απόστολον τοῦ Χριστοῦ ᾿Ανδρέαν.
Τιμᾶται ὁ ῞Αγιος ᾿Απόστολος ᾿Ανδρέας·
῾Ως αὐτόπτης καὶ αὐτήκοος μάρτυς τοῦ ᾿Ιησοῦ Χριστοῦ, μάρτυς τῆς ζωῆς του, μάρτυς τῆς διδαχῆς καὶ τῶν λόγων Του, μάρτυς τοῦ ἑκουσίου Θανάτου Του, μάρτυς τῆς ᾿Αναστάσεώς Του, τοῦ μυστηρίου τῆς θείας Οἰκονομίας, τῆς διὰ τοῦ θανάτου καὶ τῆς ᾿Αναστάσεώς Του ἀναγεννήσεως τῶν ἀνθρώπων καὶ τῆς ἀπὸ τὴν πολυειδῆ ἁμαρτία παλαιωθείσης φύσεώς του.
῾Ως κήρυξ τοῦ Εὐαγγελίου τῆς σωτηρίας. Μὲ τὴν διδαχήν του ὡδήγησε πολλοὺς εἰς τὴν σωτηρίαν. Τὰ ἀποστολικὰ βήματά του τὸν ὡδήγησαν, ἕως τῆς πόλεως ταύτης, θεμελιώσας τὴν ᾿Αποστολικὴν αὐτὴν ᾿Εκκλησίαν, γενόμενος Πνευματικὸς Πατέρας αὐτῆς κατὰ τὸ ἀποστολικὸν λόγιον «ἐν γὰρ Χριστῷ ᾿Ιησοῦ διὰ τοῦ Εὐαγγελίου ἐγὼ ὑμᾶς ἐγέννησα» (Α´ Κορινθ. δ´ 15).
Διὰ τὸν μαρτυρικὸν θάνατόν του εἰς τὴν πόλιν αὐτὴν καὶ εἰς τὸν τόπον αὐτόν, ὅπου σήμερον ἡ εὐσέβεια τοῦ λαοῦ τοῦ Θεοῦ ἀνήγειρεν τοὺς ῾Ιεροὺς Ναοὺς πρὸς δόξαν τοῦ Τριαδικοῦ Θεοῦ, τοὺς ὁποίους ἀφιέρωσαν εἰς αὐτὸν ἐξ εὐγνωμοσύνης δι᾿ ὅσα ὑπὲρ αὐτοῦ ἐκοπίασεν καὶ προσέφερεν, φωτίσας μὲ τὸ φῶς τοῦ Εὐαγγελίου τὸν αὐχμηρὸν καὶ σκοτεινὸν κόσμον τῆς εἰδωλολατρίας.
Τῆς λαμπρᾶς καὶ πανεόρτου ταύτης Συνάξεως μετέχουν·
῾Ο Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Πατρῶν κ. Νικόδημος, ὁ Σεπτὸς καὶ πεπνυμένος Ποιμενάρχης τῆς Τοπικῆς αὐτῆς ᾿Εκκλησίας μὲ τὴν πολυετῆ διακονίαν του εἰς τὴν ᾿Εκκλησίαν καὶ τὴν πολύτιμον ἐμπειρίαν τῆς ἐν Χριστῷ ζωῆς.
Μετ᾿ αὐτοῦ συνιερουργοῦν καὶ οἱ Σεβασμιώτατοι Μητροπολῖται· Ζακύνθου κ. Χρυσόστομος, ᾿Ηλείας κ. Γερμανός, Λήμνου καὶ ῾Αγίου Εὐστρατίου κ. Ιερόθεος, Ξάνθης καὶ Περιθεωρίου κ. Παντελεήμων, Ναυπάκτου καὶ ῾Αγίου Βλασίου κ. ῾Ιερόθεος, Ζιχνῶν καὶ Νευροκοπίου κ. ῾Ιερόθεος καὶ ἡ Ταπεινότης μας, προσκληθέντες εὐγενῶς καὶ φιλαδέλφως ὑπὸ τοῦ ῾Αγίου Πατρῶν, μετέχομεν εἰς τὴν χαρὰν αὐτὴν καὶ συμπροσευχόμεθα μαζί σας διὰ τὴν εὐστάθειαν τῆς Τοπικῆς ᾿Εκκλησίας καὶ τὴν πνευματικὴν πρόοδον καὶ προκοπὴν ὅλων σας.
῾Η πληθὺς τῶν Πρεσβυτέρων καὶ Διακόνων προσδίδει λαμπρότητα εἰς τὴν εὐχαριστιακὴν ταύτην Σύναξιν.
Τοῦ πιστοῦ Λαοῦ προΐσταται ὁ ᾿Εντιμότατος καὶ Μεγάτιμος Πρόεδρος τῆς ῾Ελληνικῆς Δημοκρατίας κ. Κωνσταντῖνος Στεφανόπουλος, εἷς ὢν ἐξ ὑμῶν Πατρινός, ἐπικεφαλῆς τῶν Πολιτικῶν, Δημοτικῶν, Στρατιωτικῶν, Δικαστικῶν, ᾿Εκπαιδευτικῶν ᾿Αρχῶν καὶ πάσης ἄλλης ᾿Εξουσίας τοῦ Τόπου.
Τιμῶμεν σήμερον εἰς τὴν σύναξίν μας τὸν ᾿Απόστολον ᾿Ανδρέαν, τὸν λαβόντα τὸν ἐπίζηλον τίτλον, τὸ ὑψηλὸν ὄνομα Πρωτόκλητος, ἐπειδὴ πρῶτος ἐκλήθη εἰς τὸ ἀποστολικὸν ἀξίωμα καὶ πρῶτος ἀνταπεκρίθη εὐθέως εἰς τὴν πρόσκλησιν τοῦ Σωτῆρος.
᾿Ιδοὺ ἡ πρόσκλησις τοῦ Σωτῆρος·
«Δεῦτε ὀπίσω μου καὶ ποιήσω ὑμᾶς ἁλιεῖς ἀνθρώπων». Καὶ ἡ ἀποδοχὴ τοῦ ᾿Αποστόλου· «Οἱ δὲ εὐθέως ἀφέντες τὰ δίκτυα ἠκολούθησαν αὐτῷ» (Ματθ. δ´ 18-20.
Διὰ τοῦτο καὶ θεωροῦμεν ἐπίκαιρον καὶ πρὸς οἰκοδομὴν ὅλων, νὰ ἀναφερθῶμεν ἐν συνεχείᾳ εἰς τὸ μεγάλο θέμα καὶ γεγονὸς τῆς πνευματικῆς ζωῆς τῆς κλήσεως τοῦ Θεοῦ.
1. ῾Ο Θεὸς καλεῖ.
῞Ολες οἱ κλήσεις τοῦ Θεοῦ ποὺ ἀπευθύνονται εἰς τοὺς ἀνθρώπους ἔχουν σκοπὸ νὰ τοὺς ἀναθέση διάφορες ἀποστολές.
῾Ο Θεὸς καλεῖ διὰ ν᾿ ἀποστείλη.
Εἰς τὸν ᾿Αβραάμ (Γεν. ιβ´ 1),
εἰς τὸν Μωυσῆ (῎Εξοδ. γ´ 10-16),
εἰς τὸν ᾿Αμώς (᾿Αμ. ζ´ 15),
εἰς τὸν ῾Ησαΐα (῾Ησ, ς´ 9),
εἰς τὸν ῾Ιερεμία (῾Ιερ. α´ 7),
εἰς τὸν ᾿Ιεζεκιήλ (᾿Ιεζ. γ´ 14),
ἐπαναλαμβάνει τὸ ἴδιο πρόσταγμα· Πήγαινε.
Εἰς τοὺς ᾿Αποστόλους ὁμοίως. ῾Ο Κύριος εἶπε·
«Καθὼς ἀπέσταλκέ με ὁ Πατὴρ κἀγὼ πέμπω ὑμᾶς» (᾿Ιωάν. κ´ 21).
«Καὶ ἔθηκα ὑμᾶς ἵνα ὑμεῖς ὑπάγητε καὶ καρπὸν φέρητε καὶ ὁ καρπὸς ὑμῶν μένῃ» (᾿Ιωάν. ιε´ 16).
Εἰς τὶς κλήσεις αὐτὲς διακρίνομεν, ὅτι ὁ πυρήνας τους περιέχει τρία στοιχεῖα·
α. Πρῶτον· τὴν ἐκλογὴν τοῦ Θεοῦ.
῾Ο Κύριος ἀπευθυνόμενος εἰς τοὺς ᾿Αποστόλους εἶπε·
«Οὐχ ὑμεῖς μὲ ἐξελέξασθε, ἀλλ᾿ ἐγὼ ἐξελεξάμην ὑμᾶς» (᾿Ιωάν. ιε´ 16) εἶπε εἰς τοὺς ᾿Αποστόλους.
Καὶ ὁ ᾿Απόστολος Παῦλος εἰς τὴν πρὸς Ρωμαίους ἐπιστολὴν ἐξετάζων τὸ μυστήριον τῆς κλήσεως τῶν πιστῶν καταλήγει διὰ τοὺς «κατὰ πρόθεσιν κλητοὺς ὄντες».
«῞Οτι οὓς προέγνω, τούτους καὶ προώρισε συμμόρφους τῆς εἰκόνος τοῦ υἱοῦ αὐτοῦ, εἰς τὸ εἶναι αὐτὸν Πρωτότοκον ἐν πολλοῖς ἀδελφοῖς· οὓς δὲ προώρισε, τούτους καὶ ἐκάλεσεν καὶ οὓς ἐκάλεσεν, τούτους καὶ ἐδικαίωσεν, οὓς δὲ ἐδικαίωσεν, τούτους καὶ ἐδόξασεν» (Ρωμ. η´ 29-30).
Κατὰ τὸν ἀποστολικὸν λόγον ὁ σκοπὸς τῆς κλήσεώς τους εἶναι νὰ γίνουν σύμμορφοι τῆς εἰκόνος τοῦ υἱοῦ τοῦ Θεοῦ.
Αὐτὴν τὴν ἀλήθεια διακηρύττει εἰς τὸ πλέον ἔνδοξον κεφάλαιον τῆς Καινῆς Διαθήκης, τὸ ιε´ τῆς Α´ πρὸς Κορινθίους ἐπιστολῆς του. «Καθὼς ἐφορέσαμεν τὴν εἰκόνα τοῦ χοϊκοῦ, φορέσομεν καὶ τὴν εἰκόνα τοῦ ᾿Επουρανίου» (49).
Πολλάκις ἐπαναλαμβάνει ὁ ᾿Απόστολος Παῦλος καὶ διακηρύσσει τὴν ἀλήθειαν· «τῇ χάριτί ἐστε σεσωσμένοι καὶ τοῦτο οὐκ ἐξ ὑμῶν Θεοῦ τὸ δῶρον» (᾿Εφ. β´ 5 ).
῾Η Πρωτοβουλία τῆς κλήσεως ἀνήκει ἀποκλειστικῶς εἰς τὸν Θεόν, ὁ ῾Οποῖος ἀποφασίζει νὰ καλέση τὸν ἄνθρωπον, εἴτε εἰδικῶς διὰ νὰ τοῦ ἀναθέση κάποια διακονία εἴτε γενικῶς διὰ νὰ πιστεύση καὶ νὰ γίνη μέτοχος τῶν ἐπαγγελιῶν Του.
β. Τὸ δεύτερον στοιχεῖον εἰς τὸ μυστήριον τῆς κλήσεως, εἶναι τὸ θεῖον θέλημα.
Δι᾿ αὐτὸ τὸ θέλημα τοῦ Θεοῦ θὰ παροτρύνη ὁ ᾿Απόστολος Παῦλος τὸν ᾿Απόστολον Τιμόθεον νὰ ἐργασθῆ ἡρωϊκῶς διὰ τὸ Εὐαγγέλιον τοῦ Θεοῦ, «τοῦ σώσαντος ἡμᾶς καὶ καλέσαντος κλήσει ἁγίᾳ, οὐ κατὰ τὰ ἔργα ἡμῶν, ἀλλὰ κατ᾿ ἰδίαν πρόθεσιν καὶ χάριν, τὴν δοθεῖσαν ἡμῖν ἐν Χριστῷ ᾿Ιησοῦ πρὸ χρόνων αἰωνίων φανερωθεῖσαν δὲ νῦν διὰ τῆς ἐπιφανείας τοῦ Σωτῆρος ἡμῶν ᾿Ιησοῦ Χριστοῦ, καταργήσαντος μὲν τὸν θάνατον, φωτίσαντος δὲ ζωὴν καὶ ἀφθαρσίαν διὰ τοῦ Εὐαγγελίου». (Β´ Τιμ. α´ 9)
Τὸ θεῖον θέλημα εἶναι, νὰ καταργηθῆ ὁ θάνατος καὶ ὁ Θεὸς νὰ χαρίση ζωὴν καὶ ἀφθαρσίαν εἰς τοὺς ἀνθρώπους διὰ τοῦ Εὐαγγελίου, τὸ ὁποῖον ὑπηρέτησεν θυσιαστικῶς ὁ ᾿Απόστολος ᾿Ανδρέας. ῾Ο Κύριος εἶπε· «῏Ηλθον ἵνα ζωὴν ἔχωσι καὶ περισσὸν ἔχωσιν» (᾿Ιωάν. ι´ 10)
γ. Τὸ τρίτον στοιχεῖον τῆς κλήσεως τοῦ Θεοῦ εἶναι τὸ προσωπικόν. ῾Ο Θεὸς καλεῖ προσωπικῶς.
᾿Εκάλεσε τοὺς ᾿Αποστόλους ἕκαστον ἰδιαιτέρως, καλῶν κάθ᾿ ἕναν καὶ μὲ τὸ ὄνομά του.
῾Η πρόσκλησις αὐτὴ ἀναστατώνει τὸν ἄνθρωπον καὶ τὸν μεταβάλλει. Σὲ μερικὲς περιπτώσεις ἡ μεταβολὴ αὐτὴ συνοδεύεται κι ἀπὸ τὴν ἀλλαγὴ τοῦ ὀνόματος τοῦ ἀνθρώπου.
῾Ο Πέτρος καὶ ὁ ᾿Ανδρέας ἦσαν ἁλιεῖς καὶ ὁ Κύριος τοὺς μετέβαλεν εἰς ἁλιεῖς ἀνθρώπων.
Εἰς τὸν Πέτρον ἄλλαξε τὸ ὄνομα. Τοῦ ἔδωσε τὸ νέο ὄνομα, Κηφᾶς (᾿Ιωάν. α´ 43). ῾Ομοίως καὶ εἰς τὸν Παῦλον (Πραξ. ιγ´ 9).
Εἰς δὲ τὸν Ζακχαῖον συνέβησαν συγκλονιστικὰ γεγονότα.
῞Ολον τὸ κήρυγμα τοῦ ᾿Ιησοῦ Χριστοῦ εἶναι μία κλῆσις· «Δεῦτε πρὸς με πάντες» (Ματθ. ια´ 28). Εἶναι κάλεσμα νὰ Τὸν ἀκολουθήσωμεν εἰς μίαν νέαν ζωήν, νὰ βαδίσωμεν μίαν νέαν ὁδόν, τῆς ὁποίας ᾿Εκεῖνος κατέχει τὸ μυστικόν. Καλεῖ· «῞Οστις θέλει ὀπίσω μου ἐλθεῖν» (Ματθ. ιστ´ 24). Κι ἂν ὑπάρχουν «πολλοὶ κλητοί, ὀλίγοι δὲ ἐκλεκτοί», αὐτὸ σημβαίνει, ἐπειδὴ ἡ πρόσκλησις εἰς τὴν Βασιλείαν εἶναι προσωπικὸν κάλεσμα, εἰς τὸ ὁποῖον ὡρισμένοι μένουν κωφοί (Ματθ. κβ´ 1-14).
2. ῾Η χριστιανικὴ ζωὴ εἶναι μία κλῆσις.
Οἱ ᾿Απόστολοι καὶ οἱ Πατέρες τῆς ᾿Εκκλησίας μᾶς ἐδίδαξαν νὰ θεωρῶμεν καὶ νὰ βιώνωμεν τὴν χριστιανικὴν ζωὴν, τὴν ἐν Χριστῷ ζωήν, ὡς μίαν κλῆσιν.
Τὸ πρῶτον κήρυγμα τοῦ Κορυφαίου τῶν ᾿Αποστόλων Πέτρου εἰς τὴν ῾Ιερουσαλὴμ, τὴν ἡμέραν τῆς Πεντηκοστῆς εἶναι μία πρόσκλησις. «Σώθητε ἀπὸ τῆς γενεᾶς τῆς σκολιᾶς ταύτης» (Πράξ. β´ 40).
῾Ο ᾿Απόστολος Παῦλος ὑπενθυμίζει εἰς τοὺς Κορινθίους διὰ νὰ τοὺς ἐπαναφέρη εἰς τὴν ἀλήθειαν, τὴν κλῆσιν τους· «Βλέπετε τὴν κλῆσιν ὑμῶν ἀδελφοί» (Α´ Κορινθ. α´ 26), διὰ νὰ τοὺς δώση ἕναν κανόνα συμπεριφορᾶς μέσα εἰς ἕναν κόσμον, τοῦ ὁποίου ἡ μορφή του παρέρχεται, τοὺς συμβουλεύει νὰ παραμείνουν «ἕκαστος ἐν ᾧ ἐκλήθη» (ζ´ 24).
Οἱ κεκλημένοι ἀποτελοῦν ἕνα σῶμα, τὸ σῶμα τοῦ Χριστοῦ, τὴν ᾿Εκκλησίαν. ῾Η κοινότης τῶν κλητῶν εἶναι κυριολεκτικῶς ἡ ᾿Εκκλησία. Αὐτὴ εἶναι ἡ Κλητή, ὅπως εἶναι καὶ ἡ ᾿Εκλεκτή. (Β´ ᾿Ιωάν. α). ῞Ολοι μετέχομεν μὲ μίαν ἐλπίδαν εἰς τὴν κοινὴν κλῆσιν μας (᾿Εφ. δ´ 4).
Πέραν τούτου πρέπει να θεωροῦμε, ὅτι ἡ ζωή μας εἶναι μία κλῆσις, εἰς τὴν ὁποίαν ὀφείλομεν νὰ ἀνταποκρινόμεθα μὲ συνέπεια, πιστότητα, ὑπευθυνότητα καὶ προθυμία καὶ νὰ εἴμεθα ἀφοσιωμένοι εἰς αὐτὴν τὴν ἀποστολή.
Κλῆσις καὶ ἀποστολὴ εἶναι ἡ πατρότητα, ἡ μητρότητα.
Κλῆσις καὶ ἀποστολὴ εἶναι τὰ χαρίσματα τοῦ Θεοῦ πρὸς οἰκοδομὴν καὶ διακονίαν τῶν ἀδελφῶν.
Κλῆσις καὶ ἀποστολὴ εἶναι τὸ ἐπάγγελμά μας, ἡ κοινωνικὴ θέσις μας, τὸ ἀξίωμά μας, «ἕκαστος ἐφ᾿ ᾧ ἐκλήθη» (Α´ Κορινθ. ζ´ 24).
῾Η κλῆσις μας συνεπάγεται μίαν ὑποχρέωσιν, ἕνα καθῆκον, μίαν συνέπειαν. ῍Ας ἀκούσωμεν τὴν προτροπὴν τοῦ Μεγάλου Παύλου, ἡ ὁποία εἶναι συγχρόνως καὶ προτροπὴ τοῦ ᾿Αποστόλου ᾿Ανδρέου.
«Τοῦτο οὖν λέγω καὶ μαρτύρομαι ἐν Κυρίῳ, μηκέτι ὑμᾶς περιπατεῖν καθὼς καὶ τὰ λοιπὰ ἔθνη περιπατεῖ ἐν ματαιότητι τοῦ νοὸς αὐτῶν, ἐσκοτισμένοι τῇ διανοίᾳ, ὄντες ἀπηλλοτριωμένοι τῆς ζωῆς τοῦ Θεοῦ διὰ τὴν ἄγνοιαν τὴν οὖσαν ἐν αὐτοῖς διὰ τὴν πώρωσιν τῆς καρδίας αὐτῶν, οἵτινες ἀπηλγηκότες, ἑαυτοὺς παρέδκαν τῇ ἀσελγείᾳ εἰς ἐργασίαν ἀκαθαρσίας πάσης ἐν πλεονεξίᾳ. ῾Υμεῖς δὲ οὐχ οὕτως ἐμάθετε τὸν Χριστόν». (᾿Εφ. δ´ 17-20).
᾿Επ᾿ αὐτοῦ ὁ αὐτάδελφος τοῦ Πρωτοκλήτου ᾿Ανδρέου, ὁ Κορυφαῖος τῶν ᾿Αποστόλων Πέτρος, προτρέπει·
«᾿Αδελφοὶ, σπουδάσατε βεβαίαν ὑμῶν κλῆσιν καὶ ἐκλογὴν ποιεῖσθαι· ταῦτα γὰρ ποιοῦντες οὐ μὴ πταίσητέ ποτε. Οὕτω γὰρ πλουσίως ἐπιχορηγηθήσεται ὑμῖν ἡ εἴσοδος εἰς τὴν αἰώνιον βασιλείαν τοῦ Κυρίου ἡμῶν καὶ Σωτῆρος ᾿Ιησοῦ Χριστοῦ» (Β´ Πέτρου α´ 10-11). ᾿Αμήν.
Σεβασμιωτάτου
Μητροπολίτου Καισαριανῆς,
Βύρωνος καί Ὑμηττοῦ
κ. ΔΑΝΙΗΛ.