Το βιβλίο των Ψαλμών συνιστά την ανθολογία της θρησκευτικής ποίησης του βιβλικού Ισραήλ και συγκροτείται 150 ποιήματα.“Ψαλμοί” ονομάζονται τα ποιήματα που απαγγέλλονται με τη συνοδεία ενός έγχορδου μουσικού οργάνου, του “ψαλτηρίου”, και επειδή στην κατηγορία αυτή ανήκουν τα περισσότερα ποιήματα της συλλογής, ολόκληρο το βιβλίο επιγράφεται στις εκδόσεις του κειμένου της ελληνικής Μετάφρασης των Εβδομήκοντα (Ο΄)ως “Βίβλος Ψαλμών”, “Ψαλμοί” ή “Ψαλτήριον” Στις εκδόσεις του πρωτότυπου εβραϊκού κειμένου (Μ) η συλλογή φέρει τον τίτλο “Βιβλίο των Αίνων”(Σέφερ Τεχιλλίμ)ή απλώς “Αίνοι” (Τεχιλλίμ ή Τιλλίμ). Από τον ελληνικό τίτλο του βιβλίου προέρχεται ο λατινικός “Psalmi” ή “Psalterium” και από αυτόν οι σύγχρονοι ευρωπαϊκοί “Psalms”, “Psalmen”, “Psaumes”, κ.τ.ό.

Οι Ψαλμοί ανήκουν στα “Ποιητικά-Διδακτικά Βιβλία” της Παλαιάς Διαθήκης, ενώ στην Εβραϊκή Βίβλο κατατάσσονται στην τρίτη ομάδα των βιβλικών έργων, στα “Αγιόγραφα”. Η αρίθμηση τωνποιημάτων διαφέρει στο ελληνικό και στο εβραϊκό κείμενο. Το Ο΄ αριθμεί τους ψαλμούς 9-10 και 114-115 του Μ ως 9 και 113 αντίστοιχα, ενώ τους ψαλμούς 116 και 147 του Μ ως 114-115 και 146-147 αντίστοιχα, οπότε το σύνολο παραμένει 150, το μεγαλύτερο μέρος όμως των ψαλμών στα ελληνικά υπολείπεται ως προς την αρίθμηση των εβραϊκών κατά ένα.

Η συλλογή περιλαμβάνει διάφορες κατηγορίες ποιημάτων, που με βάση τα φιλολογικά τους χαρακτηριστικά διακρίνονται σε Ικετήριους Ψαλμούς (συλλογικοί θρήνοι της κοινότητας και ατομικές δεήσεις), Δοξολογικούς Ύμνους(ξεχωριστή υποκατηγορία των οποίων αποτελούν οι Βασιλικοί / Μεσσιανικοί Ψαλμοί), Ευχαριστήριους Ψαλμούς, Διδακτικούς Ψαλμούς και άλλες μικρότερες υποκατηγορίες. Μεταγενεστέρως τοποθετήθηκαν στους περισσότερους ψαλμούς και επιγραφές, που, αν και σε ορισμένες περιπτώσεις είναι δυσνόητες, παρέχουν πληροφορίες για το είδος του ποιήματος, για τις συνθήκες συγγραφής του, για τον τρόπο της μουσικής του εκτέλεσης ή τη λειτουργική του χρήση, για τη συλλογή στην οποία ανήκε, κλπ.

Η σημερινή μορφή του βιβλίου των Ψαλμών είναι το αποτέλεσμα της συνένωσης, ύστερα από μια μακρά διαδικασία εξέλιξης, μικρότερων συλλογών που διαμορφώθηκαν σε διάφορες εποχές. Επειδή ένα μεγάλο μέρος των ψαλμών (3-41 και 51-72) συνδέεται με το όνομα του ποιητή βασιλιά Δαβίδ, ολόκληρη η συλλογή αποδόθηκε τελικά σ’ αυτόν. Αργότερα, κατά το πρότυπο προφανώς της Πεντατεύχου, το βιβλίο των Ψαλμών διαιρέθηκε σε πέντε μέρη, το τέλος των οποίων επισημαίνεται με δοξολογίες:

1ο βιβλίο: 1 – 40 (Μ: 1 – 41)
2ο βιβλίο: 41 – 71 (Μ: 42 – 72)
3ο βιβλίο: 72 – 88 (Μ: 73 – 89)
4ο βιβλίο: 89 – 105 (Μ: 90 – 106)
5ο βιβλίο: 106 – 150 (Μ 107 – 150)

Αν στην Πεντάτευχο καταγράφεται η αποκάλυψη του Θεού και η διαθήκη του με τον λαό του, τον Ισραήλ, και αν στα υπόλοιπα “Ιστορικά” και “Προφητικά” βιβλία της Παλαιάς Διαθήκης μαρτυρείται το διαρκές ενδιαφέρον και η φροντίδα του Θεού, ο οποίος, με τις επεμβάσεις του στην Ιστορία, τις προειδοποιήσεις και τις υποσχέσεις του, κατευθύνει τον λαό του προς τη σωτηρία, στους Ψαλμούς βρίσκεται κατατεθειμένη η απάντηση του λαού στις ενέργειες του Θεού του. Απέναντι στις σωτηρειώδεις ενέργειες του Θεού ο Ισραήλ δεν έμεινε απαθής, αλλά ανταποκρίθηκε επανερμηνεύοντας συνεχώς την ιστορία του υπό το φως της θείας αποκάλυψης και της διαθήκης, υμνώντας τη δόξα, το μεγαλείο, την παντοδυναμία και τη δικαιοσύνη του Θεού, εκφράζοντας ευγνωμοσύνη για το πολύπλευρο έλεός του και τις ευεργεσίες του, συνομιλώντας σε προσωπικό επίπεδο μαζί του, δηλώνοντας τη μετάνοιά του για τις ανομίες του, εξομολογούμενος τις αμαρτίες τους, καθώς ικετεύει για βοήθεια, αλαλάζοντας από χαρά για τη θεία συμπαράσταση και τη σωτηρία από τα δεινά του, κι ακόμη διατυπώνοντας τις αμφιβολίες του και τον σκεπτικισμό του, ζητώντας από τον Θεό τον λόγο και διαμαρτυρόμενος για τις δυσκολίες και τα βάσανα· γιατί ο Θεός δεν εξέλεξε τον Ισραήλ ως ένα άβουλο εργαλείο τού σχεδίου του για τη σωτηρία του κόσμου, αλλά ως συνεργάτη του και συνομιλητή του.

Έτσι, από άποψη περιεχομένου το βιβλίο των Ψαλμών καλύπτει ένα ευρύτατο φάσμα πνευματικών ενδιαφερόντων, καθώς μέσα στα 150 ποιήματα που το συγκροτούν, εκτός από την εξύμνηση του μεγαλείου και της δόξας του Θεού και την έκφραση των συναισθημάτων που πλημμυρίζουν την ψυχή του πιστού, διατυπώνονται υψηλές διδασκαλίες για τον Θεό, για την παρουσία του στην Ιστορία, για το έλεος και την αγάπη του αλλά και για τη δίκαιη κρίση του, για τη ζωή και τον θάνατο, για την αγιότητα και την αμαρτία και προπάντων εκφράζεται η μεσσιανική προσδοκία. Αυτός ο θεολογικός πλούτος του Ψαλτηρίου, που καθιστά το βιβλίο αυτό μια σύνοψη της θεολογίας της Παλαιάς Διαθήκης, αλλά και η ποικιλία των θεμάτων στα οποία αναφέρεται και προπάντων η δύναμη του ποιητικού του λόγου που αγγίζει τις πιο ευαίσθητες χορδές της ανθρώπινης ψυχής εξηγούν το γεγονός ότι το βιβλίο αυτό κατέστη το πιο αγαπητό ανάγνωσμα όλων των εποχών για ιουδαίους και χριστιανούς και αποτέλεσε τη βάση του υμνολογίου τόσο της Συναγωγής όσο και της Εκκλησίας.

Στην παρούσα ηχητική αναπαραγωγή του Ψαλτηρίουη απαγγελία του κειμένου της ελληνικής Μετάφρασης των Εβδομήκοντα γίνεται από την έκδοση που επιμελήθηκε ο αείμνηστος καθηγητής της Θεολογικής Σχολής Αθηνών Παναγιώτης Μπρατσιώτης και κυκλοφορεί ως σήμερα με έγκριση της Ιεράς Συνόδου της Εκκλησίας της Ελλάδος. Η νεοελληνική απόδοσητων ψαλμών στηρίζεται στο εβραϊκό πρωτότυπο κείμενο και η απαγγελία τους γίνεται από την έκδοση της Ελληνικής Βιβλικής Εταιρίας Η Αγία Γραφή: Μετάφραση από τα πρωτότυπα κείμενα. Στη συγκεκριμένημετάφραση καταβλήθηκε προσπάθεια νοηματικής απόδοσης των επιγραφών των επιμέρους ψαλμών. Ιδιαίτερα δυσνόητοι είναι οι μουσικοί όροι, η ακριβής σημασία των οποίων ήταν προφανώς άγνωστη και στους αρχαίους μεταφραστές, οπότε η απόδοσή τους στην παρούσα μετάφραση στηρίζεται, μεταξύ άλλων, και στα πορίσματα της σύγχρονης έρευνας σχετικά με την πιθανή σημασία τους που προκύπτει από την ετυμολογική ανάλυση των αντίστοιχων εβραϊκών όρων.

Η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΒΙΒΛΙΚΗ ΕΤΑΙΡΙΑ
Εμμ. Μπενάκη 50 ΑΘΗΝΑ

Ακούστε τους ψαλμούς σε μορφή mp3

Διαβάζει ο Α.Χ.Β. Ραφαήλ