Κατά τήν ἑορτήν τοῦ Εὐαγγελισμοῦ τῆς Θεοτόκου, ἡ ὁποία δεσπόζει κατά τόν παρόντα μῆνα Μάρτιον, οἱ ὀρθόδοξοι Χριστιανοί ἑορτάζομεν καί πανηγυρίζομεν μεγαλοπρεπῶς τήν σύλληψιν τοῦ Θεοῦ Λόγου εἰς τήν ἀπείρανδρον κοιλίαν τῆς Παρθένου Μαρίας. Κατ᾽ αὐτήν «ὁ Υἱός τοῦ Θεοῦ, υἱός τῆς Παρθένου γίνεται» μέ ἀσυλλήπτους συνεπείας οὐ μόνον διά τό ἀνθρώπινον γένος, δι᾽ ὅλους δηλαδή τούς ἀνθρώπους τούς ἀπό Ἀδάμ καί ἕως τῶν ἐσχάτων, ἀλλά καί διά τήν κτίσιν, τήν δημιουργίαν δηλαδή πᾶσαν ὁρατήν τε καί ἀόρατον. Περί

 τοῦ γεγονότος τούτου, τοῦ μεγάλου καί θαυμαστοῦ, «ὅ ἡ Δεξιά τοῦ Ὑψίστου ἐξηργάσατο» θά λεχθοῦν μερικά ἐν συνεχείᾳ πρός οἰκοδομήν καί κατανόησιν τῶν ὑπέρ νοῦν καί ἔννοιαν ἔργων τοῦ Τριαδικοῦ Θεοῦ.

Οἱ θεῖοι Πατέρες καί Διδάσκαλοι τῆς Ἐκκλησίας μας ἔχουν ὁμιλήσει καί γράψει διεξοδικῶς περί τοῦ θέματος. Εἰς αὐτούς καταφεύγομεν διά νά ἀντλήσωμεν γνῶσιν, νά λάβωμεν φῶς, νά διδαχθῶμεν τά ἀληθῆ, νά πληροφορήσωμεν ἑαυτούς καί ἀλλήλους «περί τῆς ἐν ἡμῖν ἐλπίδος». Οὗτοι ὑπό τήν ἔκφρασιν «μυστήριον τῆς θείας οἰκονομίας» ἠννόουν τό ὅλον σχέδιον τοῦ Θεοῦ διά τοῦ ὁποίου θά ἐπιτυγχάνετο ἡ ἕνωσις τῆς ἀκτίστου φύσεως (τοῦ Θεοῦ) μετά τῆς κτιστῆς φύσεως (τοῦ ἀνθρώπου), ἤτοι ἀπό τῆς προαιωνίου συλλή ψεως τοῦ σχεδίου τούτου ἕως τῆς ἐπιτυχίας τοῦ «ἵνα ᾖ ὁ Θεός τά πάντα ἐν πᾶσιν» (Α' Κορ. ιε' 28). Εἰς τό ὑπερφυές τοῦτο μυστήριον περιλαμβάνονται: ἡ ἐκ τοῦ μηδενός δημιουρ γία τῶν πάντων, ἡ εἰς τό εἶναι παραγωγή τοῦ ἀνθρώπου, ἡ μετά τήν πτῶσιν προετοιμασία τοῦ κόσμου διά τήν ἔλευσιν τοῦ Λυτρωτοῦ, ἡ κατά σάρκα σύλληψις καί γέννησις τοῦ Λυτρωτοῦ, ἡ ζωή, τά θαύματα, ἡ διδασκαλία, προεχόντως δέ ὁ διά Σταυροῦ θάνατος, ἡ τριήμερος ταφή, ἡ ἔνδοξος ἐκ τῶν νεκρῶν ἀνάστασις, ἡ εἰς οὐρανούς ἄνοδος, ἡ ἐκ δεξιῶν καθέδρα, ἡ δευτέρα ἔνδοξος Παρουσία Αὐτοῦ, τά πρό καί τά κατ᾽ αὐτήν.

Οὗτοι ἐπίσης οἱ θεῖοι Πατέρες διδάσκουν ἑρμηνεύοντες τήν Ἁγίαν Γραφήν, ὅτι ἡ ἐνανθρώπησις τοῦ Θεοῦ Λόγου εἶχεν προαιω νίως ἀποφασισθεῖ ὑπό τοῦ Τριαδικοῦ Θεοῦ. Πρίν δημιουργηθοῦν τά πάντα, ὁ χρόνος, ὁ χῶρος, τά δημιουργήματα καί αὐτός ὁ ἄνθρωπος, ὁ Τριαδικός Θεός ἐπεθύμει καί ηὐδόκει εἰς τήν σάρκωσιν τοῦ Θεοῦ Λόγου. Τό μυστήριον τοῦτο τῆς ἐνσάρκου οἰκονομίας ὀνομάζεται ὑπό

 τοῦ Προφήτου Ἡσαΐου ἀρχαία βουλή τοῦ Θεοῦ: «Κύριε ὁ Θεός μου δοξάσω σε, ὑμνήσω τό ὄνομά σου, ὅτι ἐποίησας θαυμαστά πράγματα, βουλήν ἀρχαίαν ἀληθινήν» (κε' 1).

Ἀποτελεῖ πράγματι βαθειά καί ἄρρητη πεποίθησι ὅλων τῶν Πατέρων τῆς Ἐκκλησίας μας, ὅτι ἡ «προαιώνιος βουλή τοῦ Θεοῦ» περί τῆς ἐνανθρωπήσεως τοῦ Θεοῦ Λόγου, τῆς «εἰσαγωγῆς τοῦ πρωτοτόκου εἰς τήν οἰκουμένην» (Ἑβρ. α' 6) εἶναι ὁ τελικός σκοπός πάντων. Ἰδού μερικές πατερικές θέσεις:

Ὁ Ἅγιος Μάξιμος ὁ Ὁμολογητής: «Τοῦτό ἐστι τό μέγα καί ἀπόκρυφον μυστήριον· τοῦτό ἐστι τό μακάριον, δι᾽ ὅ τά πάντα συνέστησαν τέλος· τοῦτό ἐστιν ὁ τῆς ἀρχῆς τῶν ὄντων προεπινοούμενος θεῖος σκοπός, ὅν ὁρίζοντες εἶναί φαμεν προεπινο ούμενον τέλος, οὗ ἕνεκα τά πάντα, αὐτό δέ οὐδενός ἕνεκα· πρός τοῦτο τό τέλος ἀφορῶν τάς τῶν ὄντων ὁ Θεός παρήγαγεν οὐσίας...» (P.G. 90, 621).

Ὁ Ἅγιος Γρηγόριος ὁ Παλαμᾶς: «Καί ἡ ἀπ᾽ ἀρχῆς γάρ καταβολή τοῦ κόσμου πρός τοῦτον ἔβλεπε, τόν κάτω μέν ὡς Υἱόν ἀνθρώπου βαπτιζόμενον, ἄνωθεν δέ Υἱόν ἀγαπητόν μόνον μαρτυρούμενον Θεοῦ, δι᾽ ὅν τά πάντα καί δι᾽ οὗ τά πάντα, καθάπερ ὁ ἀπόστολος φησίν. Οὐκοῦν καί ἡ ἀπ᾽ ἀρχῆς παραγωγή τοῦ ἀνθρώπου δι᾽ αὐτόν, κατ᾽ εἰκόνα πλασθέντος τοῦ Θεοῦ, ἵνα δυνηθῇ ποτέ χωρῆσαι τό ἀρχέτυπον· καί ὁ ἐν τῷ παραδείσῳ παρά Θεοῦ Νόμος δι᾽ αὐτόν· οὐ γάρ ἄν ἔθηκεν ὁ θείς, εἴπερ εἰς ἅπαν ἔμελλε διαμένειν ἐτέλεστος· καί τά μετ᾽ αὐτόν ὑπό τοῦ Θεοῦ εἰρημένα καί τετελεσμένα σχεδόν πάντα δι᾽ αὐτόν...» (ΕΠΕ τ. 11 σελ. 532/34).

Ὁ Ἅγιος Νικόδημος ὁ Ἁγιορείτης: «Ἀκούεις, ὅτι ὁ Θεός διά τοῦτο ἐποίησε τόν ἄνθρωπον κατ᾽ εἰκόνα ἑαυτοῦ, ἵνα δυνηθῇ νά χωρέσῃ τό ἀρχέτυπον διά τῆς ἐνανθρω πήσεως; Ὅθεν καί σύνδεσμον τοῦ νοητοῦ καί αἰσθητοῦ κόσμου, καί ἀνακεφαλαίωσιν καί ἐπίλογον ὅλων τῶν κτισμάτων ἔκτισεν ὁ Θεός τόν ἄνθρωπον διά τοῦτον τόν σκοπόν, ἵνα ἑνωθείς μετ᾽ αὐτοῦ, ἑνωθῇ μεθ᾽ ὅλων τῶν κτισμάτων, καί ἀνακεφαλαιωθῶσιν ἐν τῷ Χριστῷ οὐράνια καί ἐπίγεια, ὡς λέγει ὁ Παῦλος· καί κτίστης καί κτίσις γένηται ἕν καθ᾽ ὑπόστασιν, κατά τόν θεοφόρον Μάξιμον.» («Συμβουλευτικόν Ἐγχειρίδιον» σελ. 211, ε' ἔκδοσις ὑπό Υἱῶν Σχοινᾶ ἐν Βόλῳ).

Οἱ προεκτεθεῖσες γνῶμες τῶν Ἁγίων Πατέρων, εἶναι ἐνδεικτικαί καί συνεπεῖς πάντως πρός τήν διδασκαλίαν τῶν Ἁγίων Γραφῶν. Αὐτός ὁ Ἀπόστολος Παῦλος μᾶς διδάσκει σταθερῶς, «ὅτι ἐν αὐτῷ (δηλαδή τῷ Χριστῷ) ἐκτίσθη τά πάντα, τά ἐν τοῖς οὐρανοῖς καί τά ἐπί τῆς γῆς, τά ὁρατά καί τά ἀόρατα, εἴτε θρόνοι, εἴτε κυριότητες, εἴτε ἀρχαί, εἴτε ἐξουσίαι· τά πάντα δι᾽ αὐτοῦ (δηλ. τοῦ Χριστοῦ) καί εἰς αὐτόν ἔκτισται· καί αὐτός (ὁ Χριστός) ἐστιν πρό πάντων καί τά πάντα ἐν αὐτῷ συνέστηκε. (Κολ. α' 16-17).»

Οἱ Ἅγιοι Πατέρες Κύριλλος Ἀλεξανδρείας καί Γρηγόριος ὁ Παλαμᾶς μᾶς διδάσκουν ὅτι ἡ ἐνανθρώπησις τοῦ Θεοῦ ἦτο ἀναγκαία διά τόν ἄνθρωπον, ἕνεκα τῆς ἀσθενείας του καί τῆς ἀδυναμίας του. Ἐφ᾽ ὅσον κατά τήν Ἁγ. Γραφήν οἱ πάντες ἥμαρτον (Ρωμ. ε' 12) δέν ἦτο συνεπῶς δυνατόν εἰς τό ἀνθρώπινον γένος δι᾽ ἄλλου τρόπου νά ἑνωθῇ μετά τοῦ Θεοῦ παρά μόνον διά τῆς ἐνανθρωπήσεως τοῦ Θεοῦ Λόγου. Ἐπί πλέον οἱ ἅγιοι Πατέρες μᾶς διδάσκουν, ὅτι διά τῆς ἐνανθρωπήσεως καί οἱ Ἄγγελοι ἔλαβον τήν ἰδιότητα τοῦ ἀπεριτρέπτου, ἔμειναν σταθεροί καί ἀκίνητοι εἰς τό ἀγαθόν

 ὄντες δυσκίνητοι προηγουμένως πρός τό κακόν. Τέλος δέ ἡ ἐνανθρώπησις τοῦ Θεοῦ Λόγου ἀποτελεῖ τήν μεγαλύτερη δόξα τῆς Παναγίας Τριάδος. Ὁ Κύριός μας Ἰησοῦς Χριστός εἰς τήν ἀρχιερατικήν προσευχήν Του λέγει πρός τόν ἐν οὐρανοῖς Πατέρα Του καί Πατέρα μας: «Πάτερ... ἐγώ σέ ἐδόξασα ἐπί τῆς γῆς» (Ἰωάν. ιζ' 4).

Ἐμεῖς σήμερον ἑορτάζοντες «τοῦ ἀπ᾽ αἰῶνος μυστηρίου τήν φανέρωσιν» ἀνακαλύπτομεν αὐτόν τόν θεῖον σκοπόν καί προορισμόν διά τόν ὁποῖον ἐδημιουργήθησαν τά πάντα. Ὁ ἄνθρωπος ἐδημιουργήθηκε γιά νά μπορέση νά φανερωθῆ ὁ Θεός μέ σάρκα. Σ᾽ αὐτό τό θεῖο ἔργο ὁ Τριαδικός Θεός ἔλαβε συνεργάτη ἕναν ἄνθρωπο, τήν Παρθένο Μαρία. Αὐτή προετοίμασε τήν ψυχή καί τό σῶμά της νά δεχθῆ τόν Θεό. Αὐτή ἀγάπησε νά προσφέρη αὐτή τήν θεία ὑπηρεσία σ᾽ Ἐκεῖνον, πού ηὐδόκησε νά λάβη δούλου μορφήν. Καί μπορεῖ ὁ κόσμος νά θέτη ποικίλους στόχους καί σκοπούς διά τόν ἄνθρωπον, ὅλοι ὅμως εἶναι κατώτεροι καί μηδαμινοί ἀπό αὐτόν τόν ἕνα καί μοναδικό γιά τόν ὁποῖο μᾶς ἐδημιούργησε ὁ Θεός.

Ο ΤΡΙΑΔΙΚΟΣ ΘΕΟΣ ΜΑΣ ΕΦΕΡΕ ΕΙΣ ΤΗΝ ΥΠΑΡΞΙΝ ΕΚ ΤΗΣ ΑΝΥΠΑΡΞΙΑΣ ΔΙΑ ΝΑ ΕΝΩΘΩΜΕΝ ΔΙΑ ΤΟΥ ΙΗΣΟΥ ΧΡΙΣΤΟΥ ΜΑΖΙ ΤΟΥ. Ὁ ἀείμνηστος Παν. Νέλλας σχολιάζων τόν λόγον τοῦ Ἁγίου Νικολάου Καβάσιλα εἰς τόν Εὐαγγελισμόν γράφει τά ἑξῆς ἀξιοσημείωτα: «Βρέθηκαν ἴσως μερικοί μεγάλοι ἄθεοι πού ὑπεστήριξαν μέσα στούς αἰῶνες ὅτι ὁ ἄνθρωπος μπορεῖ νά γίνει Θεός. Κανείς ὅμως ποτέ, ἐκτός ἀπό τούς Ὀρθοδόξους Πατέρες, δέν ἐτόλμησε νά ὑποστηρίξη ὅτι ὁ ἄνθρωπος μπορεῖ νά γεννήση τόν Θεό. Καί ὅμως αὐτό τό παράδοξο εὐδόκησε ὁ Θεός νά ἀποτελεῖ τήν μεγάλη ἀξία, ἀλλά καί τήν ὑψίστη "εὐγένεια" τῆς ἀνθρωπίνης φύσεως. Ὁ Θεός ἀξίωσε τήν

 ἀνθρώπινη φύση νά γίνη "θεοτόκος". Ἡ ἀξία τῆς Παρθένου βρίσκεται ἀκριβῶς στό ὅτι πραγματοποίησε αὐτό τόν σκοπό. Καί τόν ἐπραγματοποίησε λέγοντας "ἰδού ἡ δούλη Κυρίου". Γιατί τό ἀληθινό μεγαλεῖο τοῦ ἀνθρώπου ἔγκειται ἀκριβῶς στό νά πραγματοποιῇ τόν ὕψιστο προορισμό πού τοῦ ἔδωσε ὁ Θεός καί νά ἔχη ταυτόχρονα τήν συνείδηση ὅτι "δοῦλος ἀχρεῖός ἐστι" (Λουκ. ιζ' 18)».