ΜΑΡΙΑ
Η ΜΗΤΕΡΑ ΤΟΥ ΘΕΟΥ

Του Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου
Καισαριανής, Βύρωνος καί Υμηττού κ.Δανιήλ

Τό σεπτό πρόσωπο της Υπεραγίας Θεοτόκου και Αειπαρθένου Μαρίας της Μητρός του Υιού του Θεού εδέχθη σφοδροτάτη επίθεσι εκ μέρους πολλών αιρετικών και ασέβων.Μία εκ των κατηγοριών τις οποίες εξαπέλυσαν εναντίον της είναι και αυτή, ότι η Αγία Γραφή δεν παρέχει επαρκή στοιχεία περί του προσώπου της Μητρός του Υιού του Θεού και της κεντρικής θέσεως της είς το σώμα της Εκκλησίας.Με τον τρόπο αυτό προσπαθούν να μειώσουν, να ταπεινώσουν, να υποβιβάσουν την θεομητορική τιμή και αξία της Παρθένου Μαρίας.Ούτως όμως προσβάλλουν εμμέσως και το πρόσωπον του Κυρίου και Θεού και Σωτήρος ημών Ιησού Χριστού.Τα πράγματα όμως είναι πολύ διαφορετικά, διότι η Αγία Γραφή και επαρκή και σαφή στοιχεία μας δίδει διά την Παρθένον Μαρίαν.Και ιδού αυτά:

Α-Η γυναίκα με το σπερμα της οποίας απειλήθηκε ο διάβολος

Εις τις πρώτες σελίδες της Αγίας Γραφής και συγκεκριμένως είς την αρχήν του βιβλίου της Γενέσεως έχομεν σαφεστάτην αναφοράν του Θεού είς το πρόσωπον της Παρθένου Μαρίας.Ο Κύριος απευθυνόμενος είς τον δόλιον και πανούργον διάβολον μετά την πτώσιν των πρωτοπλάστων, του Αδάμ κα της Εύας, του λέγει:”έχθραν θήσω ανά μέσον σου και ανά μέσον της γυναικός και ανά μέσον του σπέρματος σου και ανά μέσον του σπέρματος αυτής∙ αυτός σου τηρήσει κεφαλήν, και σύ τηρήσεις αυτού πτέρναν”.(Γέν.α΄15)Με τα λόγια αυτά ο Κύριος προαναγγέλει είς τον δίαβολον, ότι θα τον συντρίψη το “σπέρμα” της γυναικός. Μάλιστα δε ποιεί ιδιαιτέραν εντύπωσιν το γεγονός, ότι αυτός πύ θα συντρίψη τον αρχέκακον διάβολον είναι σπέρμα γυναικός, γνωστού όντος, ότι η γυναίκα δεν έχει σπέρμα, άλλα ο ανήρ.Ούτω διαπιστώνομεν, ότι η Παρθένος Μαρία ήδη εύρίσκεται εντός του σχεδίου της θείας οικονομίας προαιωνίως διά την ανάκλησιν και σωτηρίαν και θέωσιν του ανθρωπίνου γένους. Ο ύπατος των θεολόγων Ιωάννης ο Δαμασκηνός λέγει διά την Παρθένον Μαρίαν είς το πρώτον εγκώμιον είς την κοίμησιν της Παρθένου Μαρίας, ότι “ταύτην ο Πατήρ μέν προώρισε”. Ο ίδιος ιερός Πατήρ είς τον λόγον του είς την γέννησιν της Παρθένου απευθυνόμενος είς την Θεοτόκον Μαρίαν λέγει και ταύτα τα εγκωμιαστικά:”Σ’ε προγνούς ο των όλων θεός αξίαν, ηγάπησε και αγαπήσας προώρισε και επ’εσχάτων των χρόνων είς το είναι παρήγαγε και Θεοτόκον μητέρα και τιθηνόν του οικείου Υιού και Λόγου ανέδειξε”.

Ιδού λοιπόν, ότι ευθύς εξ αρχής ο λόγος του θεού αναφέρεται είς την Παρθένον Μαρίαν, η οποία εφανέρωσε “το άπλετον και αχανές της αυτού (του Θεού) αγαθότητος πέλαγος”.

Β- Ην οι Προφήτες διά του Πνεύματος προεκήρυξαν

Εκτός της ανωτέρω αναφοράς είς το πρόσωπον της Παναγίας Μητέρας του Υιού του Θεού είς την Αγίαν Γραφήν έχομεν και πλήθος άλλων αναφορών.Είναι αυτές είς τις οποίες οι Προφήτες φωτισμένοι από το Αγιον Πνεύμα προεκήρυξαν το “μυστήριον της Παρθένου”.Ας θυμηθούμε τις σπουδαιότερες:

Πρώτη και σπουδαιοτάτη προφητεία περί της Παρθένου Μαρίας είναι η του προφήτου Ησαϊου, ο οποίος ορά το σημείον το οποίον θα δώση Κύριος ο Θεός και το καταγράφει:”Ιδού η Παρθένος εν γαστρί έξει, και τέξεται υιόν και καλέσεις το όνομα αυτού Εμμανουήλ.(Ης.ζ΄14) Την εναργεστάτην αυτήν προφητείαν ο Ευαγγελιστής Ματθαίος εφαρμόζει απολύτως είς την Θεοτόκον Μαρίαν την γεννήσασαν τον Λυτρωτήν και Σωτήρα του κόσμου είς το α΄κεφάλαιον στίχοι 22 και 23 του ευαγγελίου του.

Δέυτερη και επίσης σπουδαιοτάτη είναι η προφητεία του προφήτου Ιεζεκιήλ περί της “κατά ανατολάς κεκλεισμένης πύλης”.Ο προφήτης διηγείται, ότι Κύριος ο Θεός “ήγαγε με επί την πύλην την βλεπουσαν κατά ανατολάς και εξήγαγε με, και ιδού δόξα Θεού Ισραήλ ήρχετο κατά την οδόν της πύλης της βλεπούσης προς ανατολάς”(μγ’1-2) Και συνεχίζει: “Και επέστρεψε με κατά την δόν της πύλης των αγίων της εξωτέρας της βλεπούσης κατά ανατολάς, και α ύ τα η ή ν κ ε κ λ ε ι σ μ έ ν η. Και είπε Κύριος προς με∙ η π ύ λ η α ύ τ η κ κ ε κ λ ε ι σ μ έ ν η έ σ τ α ι, ούκ ανοιχθήσεται, και ουδείς μη διέλθη δι’αυτής, ότι Κύριος ο Θεός Ισραήλ εισελεύσεται δι’αυτής και έσται κεκλεισμένη∙ διότι ο ηγούμενος, ούτος καθήσεται εν αυτή του φαγείν άρτον εναντίον Κυρίου”(μδ΄1-3).Η προφητεία αυτή αναφέρεται είς το αειπάρθενον της Μητέρας του Θεού.Ενεκα της σημασίας, ήν κέκτηται, η προφητεία αυτή διά το πρόσωπον της Υπεραγίας Θεοτόκου η Αγία Εκκλησία μας έχει ορίσει αναγιγνώσκεται καθ’όλους τους πανηγυρικούς Εσπερινούς των Θεομητορικών εορτών. Εκ του μυστηρίου της θείας σαρκώσεως γνωρίζομεν, ότι η Παναγία Θεοτόκος, όπως π ρ ό τ ο υ τ ό κ ο υ, έτσι και έ ν τ ω τ ό κ ω και μ ε τ ά τ ό ν τ ό κ ο ν ήτο και παρέμεινε διαπαντός π α ρ θ έ ν ο ς “ νώ και ψυχή και σώματι παρθενεύουσα”. Η α ε ι π α ρ θ ε ν ί α της Παναγάς σημαίνει, ότι αύτη, όπως είς την εκ Πνεύματος Αγίου άσπορον σύλληψιν του Υιού του Θεού ήτο “απείρανδρος”, έτσι και είς την γέννησιν ο “τεχθείς την αυτής παρθενίαν φύλαξε άτρωτον δι’αυτής και κεκλεισμένην τηρήσας αυτήν και διανοίγειν μήτραν της παρθενίας μη λυμηνάμενος” (Ιωάννης ο Δαμασκηνός). Κάθε άλλη Παρθένος φυσικά “τω τόκω παρθενίαν λυμαίνεται”, η Παρθενομήτωρ όμως και Θεοτόκος Μαρία” και πρό τόκου και τίκτουσα μένει παρθένος και μετά γέννησιν”.

Τρίτη σημαντική προφητεία της Παλαιάς Διαθήκης διά την Θεοτόκον Μαρίαν είναι αυτή του Προφήτου και Βασιλέως Δαϋιδ του 44 (45) Ψαλμού. Ο Ψαλμός αυτός επιγράφεται, ότι είναι ωδή υπέρ του αγαπητού, ύμνος δηλαδή είς τον αγαπητόν, όπου αγαπητός ωοείται ο Κύριος ημών Ιησους Χριστλος. Ο Ψαλμός διηγείται περί του Χριστού και απευθυνόμενος ο Δαυϊδ προς Αυτόν λέγει, ότι “Παρέστη η βασίλισσα εκ δεξιών σου, εν ιματισμώ διαχρύσω περιβεβλημένη, πεποικιλμένη”.Προς δε την Βασίλισσαν ο Δαυϊδ λέγει: “Ακουσον, θύγατερ, και ίδε και κλίνον το ούς σου. Και επιλάθου του λαού σου και του οίκου σου του πατρός σου. Και επιθυμήσει ο βασιλεύς του κάλλους σου.Ότι αυτός εστί Κύριος σου και προσκυνήσειες αυτώ” (στίχ.10-13). Ο Μέγας Αθανάσιος γράφει, ότι το “άκουσον, θύγατερ” και το “αυτός έστι Κύριος σου” αναφέρεται είς την Θεοτόκον, το οποίον είναι όμοιον με το “χαίρε, κεχαριτωμένη, ο Κύριος μετά σού”. Λέγει δε ότι “ειρηκώς ο Δαυϊδ Χριστόν του Θεού, ευθύς και την ανθρωπίνην γέννησιν δεδήλωκε την έκ Παρθένο∙ και ο μεν Γαβριήλ κεχαριτωμένην αποκαλεί ξένος ών αυτής κατά την γέννησιν∙ ο δε Δαυϊδ εκ του σπέρματος αυτού τυγχάνουσα θύγατερ προσφωνεί”. Ο δε θείος Γρηγόριος ο Θεσσαλονίκης ο Παλαμάς είς τον πρώτον λόγον είς τα εισόδια λέγει, ότι το “άκουσον, θύγατερ και ίδε και κλίνον το ούς σου και επιλάθου του λαού σου και του οίκου σου του πατρός σου και επιθυμήσει ο βασιλεύς του κάλλους σου” το είπε ο Ζαχαρίας προς την Παρθένον εισερχομένην είς τον νομικόν Ναόν.Το ότι η προφητεία αυτή του Δαυϊδ έχει θεομητορικόν χαρακτήρα και αποδίδεται είς το πρόσωπον της Παρθένου Μαρίας αποδεικνύεται και έκ του γεγονότος, ότι αυτή έχει τοποθετηθεί ως προκείμενον του Ευαγγελίου του Ορθρου των Θεομητορικών εορτών,αλλά και του Ευαγγελίου της Μικρής και Μεγάλης Παρακλήσεως είς την Παναγίαν Μητέρα του Θεού.

Εκτός των ανωτέρω βασικών προφητειών υπάρχουν και άλλες όπως αυτή του Προφήτου Ησαϊου του ιθ΄κεφαλαίου, όπου η Μητέρα του Θεού αποκαλείται “κουφή νεφέλη” ή η ετέρα η οποία μας πληροφορεί, ότι η Παρθένος “πρίν έλθειν τον πόνον των ωδίνων, εξέφυγε και έτεκεν άρσεν”. (ξς΄7)Δικαίως η Παναγία έχει χαρακτηρισθεί ως η Κόρη των προφητειών, αφού τόσες μαρτυρίες της Αγίας Γραφής αναφέρονται είς το ένδοξο και πανάγιον πρόσωπον της.

Γ- Προεικονίσεις.Τύποι και σκιές της Θεοτόκου είς την Παλαιάν Διαθήκην.

Εκτός των ανωτέρω λίαν σημαντικών αναφορών της Παλαιάς Διαθήκης είς την παναμώμητον Παναγίαν Μητέρα του Θεού έχομεν και μίαν πληθύν άλλων αναφορών, οι οποίες προεικονίζουν την Θεοτόκον.Ενδεικτικώς και λίαν συντόμως αναφέρομεν, ότι το μυστήριον της Παρθένου προτυπώνουν τα εξής γεγονότα της ιεράς ιστορίας της σωτηρίας:

-Το όραμα της κλίμακος του Ιακώβ (Γένεσις κθ΄12-17)

-Η βάτος η καιόμενη και μη καταφλεγόμενη (Εξοδος γ΄2)

-Η διάβασις της ερυθράς θαλάσσης (Εξοδος ιδ΄21)

-Η κιβωτός της Διαθήκης εν ή ετέθησαν τα “μαρτύρια” του Θεού καθώς επίσης και ή έν αυτή τράπεζα και η λυχνία (Εξοδος κε΄1 & εξής)

-Η ράβδος Ααρών η βλαστήσασα (Αριθμοί ιζ΄8)

-Ο πόκος ο ένδροσος του Γδεών (Κριταί ζ΄36-40)

-Το όρος το αλατώμητον του Δανιήλ (Δανιήλ β΄34)

-Η κάμινος των Χαλδαίων (Δανιήλ γ΄26-27). Και άλλα.

-Το όρος το πίον (Ψαλμός ξζ΄16)

Και κλείνομεν τις αναφορές της Παλαιάς Διαθήκης είς το πανάγιον πρόσωπον της Κυρίας Θεοτόκου με το εγκώμιον του σοφωτάτου Σολομώντος προς την κορυφήν της αγιότητας: “Πολλαί θυγατέρες εκτήσαντο πλούτον, πολλαί εποίησαν δύναμιν, σύ δε υπέρκεισαι και υπερήρας πάσας”. (Παρ.κθ΄29)

Πώς λοιπόν οι συσσεβείς λέγουσιν, ότι η Αγία Γραφή δεν ομιλεί περί της Παρθένου επαρκώς; Αλλά είς το επόμενον θα αναφέρωμεν και τις εκ της Καινής Διαθήκης μαρτυρίες περί της Μητρός του Υιού και Λόγου του Θεού.

Η Εκκλησία με την φωνή των Αγίων Πατέρων Κυρίλλου Αλεξανδρείας, Ιωάννου του Δαμασκηνού και Γρηγορίου του Θεολόγου εξέφρασε και διετύπωσε με σαφήνεια την πίστιν της περί Θεοτόκου.

Ο Κύριλλος ο Αλεξανδρείας γράφει κατά των Νεστορίου δυσφημιών: “Τεθεοποιήκαμεν δε ουδένα πώποτε των τελούντων εν κτίσμασι∙κατειχίσμεθα δε Θεόν ειδέναι, τον ένα και φύσει και αληθώς∙ ίσμεν δε άνθρωπον ούσαν καθ’ ημάς την ΜΑΚΑΡΙΑΝ ΠΑΡΘΕΝΟΝ” (η υπογράμμισις ιδική μας)

Ο Ιωάννης ο Δαμασκηνός είς το δεύτερο λόγον του είς την κοίμησιν της Θεοτόκου λέγει: Ημίν “ Θεός εστίν αληθής το λ α τ ρ ε υ ό μ ε ν ο ν”,την δε “ μητέρα Θεού τ ι μ ώ μ ε ν και σ έ β ο μ ε ν…….Θεού μητέρα την Παρθένον ταύτην γινώσκοντες, ού θεάν ταύτην φημίζομεν, άπαγε∙ της ελληνικής τερθρείας (δηλ. τερατολογίας, αγυρτείας) τα τοιαύτα μυθεύματα∙ επεί και θάνατον αυτής καταγγελομεν∙ αλλά Θεού σαρκωθέντος Θεού μητέρα γινώσκομεν”.

Ο δε δεύτερος της θεολογίας Πατέρας και Διδάσκαλος ο Γρηγόριος ο Ναζιανζηνός είς την προς Κλειδόνιον επιστολή του γράφει περί της Παρθένου Μαρίας: “ Εί τις ού Θεοτόκον την Αγίαν Μαρίαν υπολαμβάνει χωρίς εστί της Θεότητος”.