Η Ε Λ Ε Η Μ Ο Σ Υ Ν Η
τοῦ Μητροπολίτου Καισαριανῆς, Βύρωνος καί Ὑμηττοῦ Δανιήλ
Τήν περίοδο πού προηγεῖται τῶν ἑορτῶν τῆς θείας ἐπιφανείας στήν Ἐκκλησία μας διεξάγεται ὁ «Ἔρανος τῆς Ἀγάπης». Οἱ πιστοί καλοῦνται νά προσφέρουν τήν ἐλεημοσύνη τους γιά νά ἀνακουφισθοῦν οἱ ἔχοντες ἀνάγκη ἀδελφοί μας. Ὁ «Ἔρανος τῆς Ἀγάπης» εἶναι περισσότερο ἀναγκαῖος στήν ἐπικρατοῦσα οἰκονομική, κοινωνική καί ἀνθρωπιστική κρίση πού πλήττει ὅλο καί περισσότερους ὅλο καί μεγαλύτερα τμήματα τοῦ λαοῦ μας.
Κρίνουμε οἰκοδομητικό καί ἐνισχυτικό τῆς διακονίας αὐτῆς νά ἐπισημάνουμε τόν χαρακτήρα πού ἔχει δώσει ἡ Ἐκκλησία στήν ἐλεημοσύνη.
1-Τό καθῆκον τῆς ἐλεημοσύνης
Ὅπως διδάσκεται ἀπό τό λόγο τοῦ Θεοῦ ἡ ἐλεημοσύνη εἶναι μία πράξη θρησκευτική καί ὄχι ἁπλή ἐκδήλωση κοινωνικῆς ἀλληλεγγύης καί φιλαλληλίας.
Στήν διδασκαλία τοῦ Κυρίου ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ μας ἡ ἐλεημοσύνη μαζί μέ τήν προσευχή καί τήν νηστεία ἀποτελοῦν τούς τρεῖς ἄξονες τῆς πνευματικῆς ζωῆς.
Ἡ ἐλεημοσύνη συνδέεται μέ τήν νηστεία. Οἱ μεγάλοι Πατέρες τῆς Ἐκκλησίας μας προέτρεπαν τούς πιστούς νά νηστεύουν, ὥστε νά ἀποταμιεύουν χρήματα γιά νά τά δίδουν στούς πτωχούς.
Ἡ ἐλεημοσύνη ἐντάσσεται ἐπίσης στόν κανόνα τῆς προσυεχῆς τοῦ πιστοῦ καί τῆς λειτουργικῆς ζωῆς. Ἡ γενναιοδωρία πρός τούς πτωχούς, ἀποτελεῖ μέρος τῆς διεξαγωγῆς τῆς θείας Λειτουργίας, τῆς εὐχαριστιακῆς συνάξεως τῶν πιστῶν.
Αὐτή ἡ παράδοση διαμορφώθηκε ἀπό τόν Κύριό μας καί τούς ἁγίους Ἀποστόλους.
Στίς Πράξεις τῶν Ἀποστόλων ἀναφέρονται οἱ ἄξονες ὀργανώσεως τῆς ζωῆς τῆς πρώτης ἐκκλησιαστικῆς κοινότητος. Ἕνας ἀπό τούς ἄξονες εἶναι ἡ κοινοκτημοσύνη ὥστε νά μήν ὑπάρχει ἐνδεής μεταξύ τῶν πιστῶν.
«Τοῦ δὲ πλήθους τῶν πιστευσάντων ἦν ἡ καρδία καὶ ἡ ψυχὴ μία, καὶ οὐδὲ εἷς τι τῶν ὑπαρχόντων αὐτῷ ἔλεγεν ἴδιον εἶναι, ἀλλ' ἦν αὐτοῖς ἅπαντα κοινά. καὶ μεγάλῃ δυνάμει ἀπεδίδουν τὸ μαρτύριον οἱ ἀπόστολοι τῆς ἀναστάσεως τοῦ Κυρίου Ἰησοῦ χάρις τε μεγάλη ἦν ἐπὶ πάντας αὐτούς. οὐδὲ γὰρ ἐνδεής τις ὑπῆρχεν ἐν αὐτοῖς· ὅσοι γὰρ κτήτορες χωρίων ἢ οἰκιῶν ὑπῆρχον, πωλοῦντες ἔφερον τὰς τιμὰς τῶν πιπρασκομένων καὶ ἐτίθουν παρὰ τοὺς πόδας τῶν ἀποστόλων· διεδίδοτο δὲ ἑκάστῳ καθότι ἄν τις χρείαν εἶχεν. Ἰωσὴς δὲ ὁ ἐπικληθεὶς Βαρνάβας ὑπὸ τῶν ἀποστόλων, ὅ ἐστι μεθερμηνευόμενον υἱὸς παρακλήσεως, Λευῒτης, Κύπριος τῷ γένει, ὑπάρχοντος αὐτῷ ἀγροῦ, πωλήσας ἤνεγκε τὸ χρῆμα καὶ ἔθηκε παρὰ τοὺς πόδας τῶν ἀποστόλων » (Πράξεων δ΄ 32-37)
Δηλαδή : «Ὅλοι ὅσοι πίστεψαν εἶχαν μία καρδιά καί μία ψυχή. Κανείς δέ θεωροῦσε ὅτι κάτι ἀπό τά ὑπάρχοντά του ὅταν δικό του, ἀλλά ὅλα τά εἶχαν κοινά. Οἱ ἀπόστολοι κήρυτταν καί βεβαίωναν μέ μεγάλη πειστικότητα ὅτι ὁ Κύριος Ἰησοῦς ἀναστήθηκε. Κι ὁ Θεός ἔδινε σέ ὅλους πλούσια τή χάρη του. Δέν ὑπῆρχε κανείς ἀνάμεσά τους πού νά στερεῖται τά ἀπαραίτητα. Γιατί ὅσοι εἶχαν χωράφια ἤ σπίτια τά πουλοῦσαν, κι ἔφερναν τό ἀντίτιμο αὐτῶν πού πουλοῦσαν, καί τά ἔθεταν στή διάθεση τῶν ἀποστόλων. Ἀπ’ αὐτό δινόταν στόν καθένα ἀνάλογα μέ τίς ἀνάγκες του. Ἔτσι ἔκανε κι ὁ Ἰωσῆς, ἕνας λευίτης ἀπό τήν Κύπρο, πού οἱ ἀπόστολοι τόν ὀνόμασαν Βαρνάβα, ὄνομα πού μεταφράζεται «ὁ ἄνθρωπος τῆς παρηγοριᾶς». Αυτός εἶχε ἕνα χωράφι, πού τό πούλησε κι ἔφερε τά χρήματα καί τά ἔθεσε στή διάθεση τῶν ἀποστόλων».
Ἐπίσης στίς Πράξεις ἀναφέρεται καί ἡ περίπτωση τῆς διοργανώσεως ἐράνου «λογίας» ἀπό τόν ἀπόστολο Παῦλο μεταξύ τῶν πιστῶν διαφόρων περιοχῶν πού εἶχε ἱδρύσει ἐκκλησιαστικές κοινότητες γιά τούς χριστιανούς πού κατοικοῦσαν στήν Ἰουδαία πού ἐπλήτοντο ἀπό λιμό.
«Τῶν δὲ μαθητῶν καθὼς εὐπορεῖτό τις, ὥρισαν ἕκαστος αὐτῶν εἰς διακονίαν πέμψαι τοῖς κατοικοῦσιν ἐν τῇ Ἰουδαίᾳ ἀδελφοῖς » (Πράξεων ια΄ 29)
Δηλαδή «Οἱ χριστιανοί στήν Ἀντιόχεια ἀποφάσισαν νά στείλουν βοήθεια στούς ἀδελφούς πού κατοικοῦσαν στήν Ἰουδαία, ὅ,τι μποροῦσε ὁ καθένας ».
Εἶναι βέβαιο, ὅτι ἀποτελεῖ ἀπαραίτητη προϋπόθεση τῶν πιστῶν πού ἐπιθυμοῦν νά προσεγγίσουν τόν Νυμφίο τῆς Ἐκκλησίας ὅτι ὀφείλουν νά βοηθήσουν τόν πλησίον τους.
«Ὅς δ' ἂν ἔχῃ τὸν βίον τοῦ κόσμου καὶ θεωρῇ τὸν ἀδελφὸν αὐτοῦ χρείαν ἔχοντα καὶ κλείσῃ τὰ σπλάγχνα αὐτοῦ ἀπ' αὐτοῦ, πῶς ἡ ἀγάπη τοῦ Θεοῦ μένει ἐν αὐτῷ » (Α΄ Ἰωάννου γ΄ 17)
Δηλαδή : «Ἀλλά ἄν κάποιος πού ἔχει τά πλούτη τοῦ κόσμου δεῖ τόν ἀδελφό του σέ κατάσταση ἀνάγκης καί δέν τόν σπλαγχνιστεῖ, πῶς ὁ ἄνθρωπος αὐτός νά ἔχει μέσα του ἀγάπη γιά τόν Θεό; »
«Ὅτι πᾶν τὸ ἐν τῷ κόσμῳ, ἡ ἐπιθυμία τῆς σαρκὸς καὶ ἡ ἐπιθυμία τῶν ὀφθαλμῶν καὶ ἡ ἀλαζονεία τοῦ βίου, οὐκ ἔστιν ἐκ τοῦ πατρὸς, ἀλλ' ἐκ τοῦ κόσμου ἐστί » (Α΄ Ἰωάννου β΄ 16)
Δηλαδή : «Γιατί ὅλα ὅσα εἶναι τοῦ κόσμου - ἁμαρτωλές ἐπιθυμίες τοῦ ἐγώ, ἡ λαχτάρα ν’ ἀποχτήσουμε ὅ, τι βλέπουν τά μάτια μας, καί ἡ ὑπεροψία πώς κατέχουμε γήϊνα ἀγαθά- δέν προέρχονται ἀπό τόν Πατέρα ἀλλά ἀπό τόν ἁμαρτωλό κόσμο».
Ἡ τέλεση τοῦ μυστηρίου τῆς θείας εὐχαριστίας, στό ὁποῖο οἱ πιστοί κοινωνοῦν μέ τόν Θεό καί ἑνώνονται μυστηριακά μαζί Του ἀπαιτεῖ τήν ἀδελφική κοινωνία τῶν μελῶν τῆς Ἐκκλησίας πού βιώνεται καί μέ τήν κατανομή τῶν ὑλικῶν ἀγαθῶν πού ἐξαλείφει τά προβλήματα πού δημιουργεῖ ἡ ἔλλειψη ἀγάπης, ἡ πλεονεξία καί ὁ ἐγωϊσμός.
Ὁ ἀπόστολος Παῦλος ρυθμίζει τόν τρόπο τελέσεως τοῦ μυστηρίου τῆς θείας Εὐχαριστίας στήν Κόρινθο κατά τήν παράδοση πού εἶχε ἀπό τόν Κύριο Ἰησοῦ Χριστό στηλιτεύοντας τήν ἀταξία μερικῶν:
«Συνερχομένων οὖν ὑμῶν ἐπὶ τὸ αὐτὸ οὐκ ἔστι κυριακὸν δεῖπνον φαγεῖν· ἕκαστος γὰρ τὸ ἴδιον δεῖπνον προσλαμβάνει ἐν τῷ φαγεῖν, καὶ ὃς μὲν πεινᾷ, ὃς δὲ μεθύει. μὴ γὰρ οἰκίας οὐκ ἔχετε εἰς τὸ ἐσθίειν καὶ πίνειν; ἢ τῆς ἐκκλησίας τοῦ Θεοῦ καταφρονεῖτε, καὶ καταισχύνετε τοὺς μὴ ἔχοντας; τί ὑμῖν εἴπω; ἐπαινέσω ὑμᾶς ἐν τούτῳ; οὐκ ἐπαινῶ. Ἐγὼ γὰρ παρέλαβον ἀπὸ τοῦ Κυρίου, ὃ καὶ παρέδωκα ὑμῖν, ὅτι ὁ Κύριος Ἰησοῦς ἐν τῇ νυκτὶ ᾗ παρεδίδοτο ἔλαβεν ἄρτον καὶ εὐχαριστήσας ἔκλασε καὶ εἶπε· λάβετε, φάγετε· τοῦτό μού ἐστι τὸ σῶμα τὸ ὑπὲρ ὑμῶν κλώμενον· τοῦτο ποιεῖτε εἰς τὴν ἐμὴν ἀνάμνησιν. ὡσαύτως καὶ τὸ ποτήριον μετὰ τὸ δειπνῆσαι λέγων· τοῦτο τὸ ποτήριον ἡ καινὴ διαθήκη ἐστὶν ἐν τῷ ἐμῷ αἵματι· τοῦτο ποιεῖτε, ὁσάκις ἂν πίνητε, εἰς τὴν ἐμὴν ἀνάμνησιν. ὁσάκις γὰρ ἂν ἐσθίητε τὸν ἄρτον τοῦτον καὶ τὸ ποτήριον τοῦτο πίνητε, τὸν θάνατον τοῦ Κυρίου καταγγέλλετε, ἄχρις οὗ ἂν ἔλθῃ. ὥστε ὃς ἂν ἐσθίῃ τὸν ἄρτον τοῦτον ἢ πίνῃ τὸ ποτήριον τοῦ Κυρίου ἀναξίως, ἔνοχος ἔσται τοῦ σώματος καὶ τοῦ αἵματος τοῦ Κυρίου. δοκιμαζέτω δὲ ἄνθρωπος ἑαυτόν, καὶ οὕτως ἐκ τοῦ ἄρτου ἐσθιέτω καὶ ἐκ τοῦ ποτηρίου πινέτω· ὁ γὰρ ἐσθίων καὶ πίνων ἀναξίως κρῖμα ἑαυτῷ ἐσθίει καὶ πίνει, μὴ διακρίνων τὸ σῶμα τοῦ Κυρίου. διὰ τοῦτο ἐν ὑμῖν πολλοὶ ἀσθενεῖς καὶ ἄρρωστοι καὶ κοιμῶνται ἱκανοί. εἰ γὰρ ἑαυτοὺς διεκρίνομεν, οὐκ ἂν ἐκρινόμεθα· κρινόμενοι δὲ ὑπὸ τοῦ Κυρίου παιδευόμεθα, ἵνα μὴ σὺν τῷ κόσμῳ κατακριθῶμεν. Ὥστε, ἀδελφοί μου, συνερχόμενοι εἰς τὸ φαγεῖν ἀλλήλους ἐκδέχεσθε· εἰ δέ τις πεινᾷ, ἐν οἴκῳ ἐσθιέτω, ἵνα μὴ εἰς κρῖμα συνέρχησθε. Τὰ δὲ λοιπὰ ὡς ἂν ἔλθω διατάξομαι » (Πρός Κορινθίους Α΄ ια΄ 20 κ. ἑξῆς)
Δηλαδή : «Ἀκούω, λοιπόν, πώς ὅταν συναθροίζεστε δέν τελεῖτε σωστά τό δεῖπνο τοῦ Κυρίου. Γιατί, ὁ καθένας βιάζεται νά φάει τό δεῖπνο πού ἔχει φέρει μαζί του, καί ἔτσι ἄλλοι μένουν νηστικοί ἐνῶ ἄλλοι μεθᾶνε. Δέν ἔχετε τά σπίτια σας γιά νά τρῶτε ἐκεῖ καί νά πίνετε; Ἤ καταφρονεῖτε τήν ἐκκλησία τοῦ Θεοῦ, καί κάνετε νά νιώθουν ντροπή αὐτοί ποῦ δέν ἔχουν τί νά φᾶνε; Τί νά σᾶς πῶ; νά σᾶς ἐπαινέσω γι’ αὐτό; ὄχι, δέ σᾶς ἐπαινῶ. Ἐγώ αὐτό παρέλαβα ἀπό τόν ἴδιο τόν Κύριο, κι αὐτό σας παρέδωσα: Ὁ Κύριος Ἰησοῦς, τή νύχτα πού ἦταν νά παραδοθεῖ στούς σταυρωτές του, πῆρε ψωμί, καί, ἀφοῦ ἔκανε εὐχαριστήρια προσευχή, τό τεμάχισε καί εἶπε: «Λάβετε καί φάγετε· αὐτό εἶναι τό σῶμα μου, πού τεμαχίζεται γιά χάρη σας. Αὐτό νά κάνετε στήν ἀνάμνησή μου». Παρόμοια, ὅταν τελείωσε τά δεῖπνο, πῆρε τό ποτήρι καί εἶπε: «Αὐτό τό ποτήριο εἶναι ἡ νέα διαθήκη πού ἐπικυρώνεται μέ τό αἷμα μου. Ὅποτε πίνετε ἀπό αὐτό τό ποτήριο, νά τό κάνετε στήν ἀνάμνησή μου. 26Γιατί ὡσότου νά ἔρθει ὁ Κύριος, πάντοτε, ὅποτε τρῶτε αὐτό τό ψωμί καί πίνετε αὐτό τό ποτήριο, διακηρύττετε τό θάνατο τοῦ Κυρίου. Ὅποιος λοιπόν, τρώει τόν ἄρτο καί πίνει τό ποτήριο τοῦ Κυρίου μέ τρόπο ἀνάξιο γίνεται ἔνοχος ἁμαρτήματος ἀπέναντι στό σῶμα καί στό αἷμα τοῦ Κυρίου. Γι’ αὐτό πρέπει νά ἐξετάζει κανείς προσεκτικά τόν ἑαυτό του, καί τότε νά τρώει ἀπό τόν ἄρτο καί νά πίνει ἀπό τό ποτήριο. Γιατί ὅποιος τρώει τόν ἄρτο καί πίνει τόν οἶνο μέ τρόπο ἀνάξιο, χωρίς νά ἀναγνωρίζει σ’ αὐτά τό σῶμα τοῦ Κυρίου, αὐτό πού τρώει κι αὐτό πού πίνει φέρνουν πάνω του καταδίκη. Ἔτσι ἐξηγεῖται γιατί ἔχετε ἀνάμεσά σας πολλούς ἐλαφρά καί βαριά ἀρρώστους, καθώς καί ἀρκετούς θανάτους. Ἄν ἀρχίζαμε μέ τήν ἐξέταση τοῦ ἑαυτοῦ μας, δέ θά ἐπισύραμε τήν τιμωρία τοῦ Θεοῦ. Ἀλλά, ὅταν ὁ Κύριός μας τιμωρεῖ, μᾶς διαπαιδαγωγεῖ, ἔτσι ὥστε νά μήν ὑποστοῦμε τήν τελική καταδίκη μαζί μέ τόν κόσμο. Λοιπόν, ἀδελφοί μου, ὅταν συναθροίζεστε γιά τό δεῖπνο τοῦ Κυρίου, νά περιμένετε ὁ ἕνας τόν ἄλλο. Ἄν κάποιος εἶναι πεινασμένος, ἄς τρώει στό σπίτι του, ἔτσι ὥστε ἡ σύναξη νά μήν ἐπισύρει τήν τιμωρία τοῦ Θεοῦ. Ὅτι ἄλλο μένει, θά τό ρυθμίσω ὅταν σᾶς ἐπισκεφθῶ».
Γιά νά δοξάζεται ὁ Θεός πρέπει ὁ πιστός νά σπέρνει μέ ἁπλοχεριά γιατί «ἱλαρόν δότην ἀγαπᾶ ὁ Θεός» (Πρός Κορινθίους Β΄ ζ΄ 9).
«Τοῦτο δέ, ὁ σπείρων φειδομένως φειδομένως καὶ θερίσει, καὶ ὁ σπείρων ἐπ' εὐλογίαις ἐπ' εὐλογίαις καὶ θερίσει. ἕκαστος καθὼς προαιρεῖται τῇ καρδίᾳ, μὴ ἐκ λύπης ἢ ἐξ ἀνάγκης· ἱλαρὸν γὰρ δότην ἀγαπᾷ ὁ Θεός. δυνατὸς δὲ ὁ Θεὸς πᾶσαν χάριν περισσεῦσαι εἰς ὑμᾶς, ἵνα ἐν παντὶ πάντοτε πᾶσαν αὐτάρκειαν ἔχοντες περισσεύητε εἰς πᾶν ἔργον ἀγαθόν, καθὼς γέγραπται· ἐσκόρπισεν, ἔδωκε τοῖς πένησιν, ἡ δικαιοσύνη αὐτοῦ μένει εἰς τὸν αἰῶνα. Ὁ δὲ ἐπιχορηγῶν σπέρμα τῷ σπείροντι καὶ ἄρτον εἰς βρῶσιν χορηγήσαι καὶ πληθύναι τὸν σπόρον ὑμῶν καὶ αὐξήσαι τὰ γενήματα τῆς δικαιοσύνης ὑμῶν· ἐν παντὶ πλουτιζόμενοι εἰς πᾶσαν ἁπλότητα, ἥτις κατεργάζεται δι' ἡμῶν εὐχαριστίαν τῷ Θεῷ· ὅτι ἡ διακονία τῆς λειτουργίας ταύτης οὐ μόνον ἐστὶ προσαναπληροῦσα τὰ ὑστερήματα τῶν ἁγίων, ἀλλὰ καὶ περισσεύουσα διὰ πολλῶν εὐχαριστιῶν τῷ Θεῷ· διὰ τῆς δοκιμῆς τῆς διακονίας ταύτης δοξάζοντες τὸν Θεὸν ἐπὶ τῇ ὑποταγῇ τῆς ὁμολογίας ὑμῶν εἰς τὸ εὐαγγέλιον τοῦ Χριστοῦ καὶ ἁπλότητι τῆς κοινωνίας εἰς αὐτοὺς καὶ εἰς πάντας, καὶ αὐτῶν δεήσει ὑπὲρ ὑμῶν, ἐπιποθούντων ὑμᾶς διὰ τὴν ὑπερβάλλουσαν χάριν τοῦ Θεοῦ ἐφ' ὑμῖν. χάρις τῷ Θεῷ ἐπὶ τῇ ἀνεκδιηγήτῳ αὐτοῦ δωρεᾷ» (Πρός Κορινθίους Β΄ θ΄ 6-15)
Δηλαδή «Πρέπει νά ξέρετε πώς ὅποιος σπέρνει μέ φειδώ θά ἔχει λίγη σοδειά· κι ὅποιος σπέρνει ἁπλόχερα ἡ σοδειά του θά εἶναι ἄφθονη. Ὁ καθένας ἄς δώσει ὅ,τι τοῦ λέει ἡ καρδιά του χωρίς νά στενοχωριέται ἤ νά ἐξαναγκάζεται, γιατί «ὁ Θεός ἀγαπάει αὐτόν πού δίνει μέ εὐχαρίστηση». Ὁ Θεός ἔχει τή δύναμη νά σᾶς χορηγήσει πλουσιοπάροχα κάθε δωρεά, ὥστε νά εἶστε πάντοτε σέ ὅλα τελείως αὐτάρκεις, καί νά δίνετε μέ τό παραπάνω γιά κάθε καλό σκοπό. Τό λέει κι ἡ Γραφή: Σκόρπισε, ἔδωσε στούς φτωχούς, ἡ ἀγαθοεργία του θά παραμένει αἰώνια. Κι αὐτός πού δίνει στό σποριά τό σπόρο καί τό ψωμί γιά νά τραφεῖ, ἄς δώσει καί ἄς πληθύνει καί τό δικό σας σπόρο καί ἄς αὐξήσει τούς καρπούς τῆς ἀγαθοεργίας σας. Ὁ Θεός θά σᾶς κάνει πλούσιους σέ ὅλα, γιά νά μπορεῖτε νά δίνετε γενναιόδωρα. Αὐτοί πού θά πάρουν ἀπό μας τή δική σας εἰσφορά θά εὐχαριστοῦν τό Θεό. Γιατί ἡ συνεισφορά σ’ αὐτόν τόν ἔρανο ὄχι μόνο θά ἀναπληρώσει τίς ἐλλείψεις τῶν χριστιανῶν τῆς Ἱερουσαλήμ, ἀλλά καί θά δώσει ἀφορμή γιά πάρα πολλές εὐχαριστίες στό Θεό. Ὅταν πάρουν αὐτή τήν προσφορά, θά δοξάζουν τό Θεό, ἐπειδή ὁμολογεῖτε ἔμπρακτα τό εὐαγγέλιο τοῦ Χριστοῦ καί συμμετέχετε γενναιόδωρα στίς ἀνάγκες τίς δικές τους καί ὅλων τῶν χριστιανῶν. Θά προσεύχονται γιά σᾶς καί θά λαχταροῦν νά σᾶς δοῦν γιά τήν πλούσια χάρη πού σᾶς ἔδωσε ὁ Θεός. Ἄς εὐχαριστήσουμε τό Θεό γιά τή δωρεά του, ἡ ὁποία δέν μπορεῖ νά περιγραφεῖ μέ λόγια »
* * * * *
2- Ἡ ἀξία τῆς ἐλεημοσύνης
Στήν Σοφιολογική Γραμματεία τῆς Παλαιᾶς Διαθήκης διατυπώνεται ἡ ἄποψη, ὅτι ἡ ἐλεημοσύνη πού δίδεται στούς πτωχούς ἀποκτᾶ ἀξία ἐπειδή θεωρεῖται α΄. θεωρεῖται ὡς δάνειο πρός τόν Ἴδιο τόν Θεό καί β΄. θεωρεῖται θυσία αἰνέσεως.
«Δανείζει Θεῷ ὁ ἐλεῶν πτωχόν, κατὰ δὲ τὸ δόμα αὐτοῦ ἀνταποδώσει αὐτῷ » (Παροιμιῶν ιθ΄ 17)
Δηλαδή : «Ὅποιος σπλαγχνίζεται φτωχό, τόν Κύριο δανείζει, κι αὐτός ἀνάλογα μέ αὐτό πού προσφέρει ὡς ἐλεημοσύνη θά τοῦ τό ἀνταποδώσει».
Τήν ἀνωτερότητα τῆς ἐλεημοσύνης ἔναντι τῶν ἄλλων προσφορῶν διαπιστώνει καί ὁ ἑξῆς λόγος:
«Ἀνταποδιδοὺς χάριν προσφέρων σεμίδαλιν, καὶ ὁ ποιῶν ἐλεημοσύνην θυσιάζων αἰνέσεως» (Σοφία Σειράχ λε΄ 2)
Δηλαδή : «Αὐτός πού ἀνταποδίδει τήν εὐεργεσία πού τοῦ ἔχουν κάμει, εἶναι σάν νά προσφέρει θυσία ἀπό σιμιγδάλι, δηλαδή νά προσφέρει ἕνα πρόσφορο κι’ αὐτός πού κάνει ἐλεημοσύνη, σάν νά προσφέρει θυσία αἰνέσεως, σάν νά ὑμνεῖ στόν Θεό»
Ὁ Κύριός μας ἐδίδαξε τούς μαθητές Του νά δίδουν ἐλεημοσύνη χωρίς νά ἐλπίζουν ὅτι θά τούς ἀνταποδοθεῖ καί νά τήν διασαλπίζουν γιά νά τούς ἐπαινέσουν.
«Προσέχετε τὴν ἐλεημοσύνην ὑμῶν μὴ ποιεῖν ἔμπροσθεν τῶν ἀνθρώπων πρὸς τὸ θεαθῆναι αὐτοῖς· εἰ δὲ μήγε, μισθὸν οὐκ ἔχετε παρὰ τῷ πατρὶ ὑμῶν τῷ ἐν τοῖς οὐρανοῖς. Ὅταν οὖν ποιῇς ἐλεημοσύνην, μὴ σαλπίσῃς ἔμπροσθέν σου, ὥσπερ οἱ ὑποκριταὶ ποιοῦσιν ἐν ταῖς συναγωγαῖς καὶ ἐν ταῖς ῥύμαις, ὅπως δοξασθῶσιν ὑπὸ τῶν ἀνθρώπων· ἀμὴν λέγω ὑμῖν, ἀπέχουσι τὸν μισθὸν αὐτῶν. σοῦ δὲ ποιοῦντος ἐλεημοσύνην μὴ γνώτω ἡ ἀριστερά σου τί ποιεῖ ἡ δεξιά σου, ὅπως ᾖ σου ἡ ἐλεημοσύνη ἐν τῷ κρυπτῷ· καὶ ὁ πατήρ σου ὁ βλέπων ἐν τῷ κρυπτῷ ἀποδώσει σοι ἐν τῷ φανερῷ» (Ματθαίου στ΄ 1-4)
Δηλαδή : «Νά προσέχετε τήν ἐλεημοσύνη σας, νά μή γίνεται μπροστά στούς ἀνθρώπους, γιά νά σᾶς ἐπιδοκιμάσουν. Ἀλλιῶς, μήν περιμένετε ἀνταμοιβή ἀπό τόν οὐράνιο Πατέρα σας. Ἔτσι, ὅταν κάνεις ἐλεημοσύνη, μήν τό διατυμπανίσεις, ὅπως κάνουν οἱ ὑποκριτές στίς συναγωγές καί στούς δρόμους, γιά νά τούς τιμήσουν οἱ ἄνθρωποι· σᾶς βεβαιώνω πώς αὐτή ἡ τιμή εἶναι ὅλη κι ὅλη ἡ ἀνταμοιβή τους. Ἐσύ, ἀντίθετα, ὅταν δίνεις ἐλεημοσύνη, ἄς μήν ξέρει οὔτε τό ἀριστερό σου χέρι τί κάνει τό δεξί σου, για νά ναί ἀληθινά κρυφή ἡ ἐλεημοσύνη σου. Κι ὁ Πατέρας σου, πού βλέπει τίς κρυφές πράξεις, θά σέ ἀνταμείψει φανερά».
Ὁ Κύριός μας Ἰησοῦς Χριστός :
α΄. Νοηματοδότησε τήν ἐλεημοσύνη, ὅτι ὅταν γίνεται προσφέρεται στόν Ἴδιο στήν διδασκαλία Του περί τῆς μελλούσης κρίσεως. Σ’ αὐτή ταύτησε τόν Ἑαυτό Του μέ τόν πεινασμένο, τόν διψασμένο, τόν γυμνό, τόν ξένο, τόν ἀσθενῆ, τόν φυλακισμένο:
«Ὅταν δὲ ἔλθῃ ὁ υἱὸς τοῦ ἀνθρώπου ἐν τῇ δόξῃ αὐτοῦ καὶ πάντες οἱ ἅγιοι ἄγγελοι μετ' αὐτοῦ, τότε καθίσει ἐπὶ θρόνου δόξης αὐτοῦ· καὶ συναχθήσεται ἔμπροσθεν αὐτοῦ πάντα τὰ ἔθνη, καὶ ἀφοριεῖ αὐτοὺς ἀπ' ἀλλήλων, ὥσπερ ὁ ποιμὴν ἀφορίζει τὰ πρόβατα ἀπὸ τῶν ἐρίφων, καὶ στήσει τὰ μὲν πρόβατα ἐκ δεξιῶν αὐτοῦ τὰ δὲ ἐρίφια ἐξ εὐωνύμων. τότε ἐρεῖ ὁ βασιλεὺς τοῖς ἐκ δεξιῶν αὐτοῦ· δεῦτε, οἱ εὐλογημένοι τοῦ πατρός μου, κληρονομήσατε τὴν ἡτοιμασμένην ὑμῖν βασιλείαν ἀπὸ καταβολῆς κόσμου· ἐπείνασα γὰρ καὶ ἐδώκατέ μοι φαγεῖν, ἐδίψησα καὶ ἐποτίσατέ με, ξένος ἤμην καὶ συνηγάγετέ με, γυμνὸς καὶ περιεβάλετέ με, ἠσθένησα καὶ ἐπεσκέψασθέ με, ἐν φυλακῇ ἤμην καὶ ἤλθετε πρός με. τότε ἀποκριθήσονται αὐτῷ οἱ δίκαιοι λέγοντες· κύριε, πότε σε εἴδομεν πεινῶντα καὶ ἐθρέψαμεν, ἢ διψῶντα καὶ ἐποτίσαμεν; πότε δέ σε εἴδομεν ξένον καὶ συνηγάγομεν, ἢ γυμνὸν καὶ περιεβάλομεν; πότε δέ σε εἴδομεν ἀσθενῆ ἢ ἐν φυλακῇ καὶ ἤλθομεν πρός σε; καὶ ἀποκριθεὶς ὁ βασιλεὺς ἐρεῖ αὐτοῖς· ἀμὴν λέγω ὑμῖν, ἐφ' ὅσον ἐποιήσατε ἑνὶ τούτων τῶν ἀδελφῶν μου τῶν ἐλαχίστων, ἐμοὶ ἐποιήσατε. Τότε ἐρεῖ καὶ τοῖς ἐξ εὐωνύμων· πορεύεσθε ἀπ' ἐμοῦ οἱ κατηραμένοι εἰς τὸ πῦρ τὸ αἰώνιον τὸ ἡτοιμασμένον τῷ διαβόλῳ καὶ τοῖς ἀγγέλοις αὐτοῦ· ἐπείνασα γὰρ καὶ οὐκ ἐδώκατέ μοι φαγεῖν, ἐδίψησα καὶ οὐκ ἐποτίσατέ με, ξένος ἤμην καὶ οὐ συνηγάγετέ με, γυμνὸς καὶ οὐ περιεβάλετέ με, ἀσθενὴς καὶ ἐν φυλακῇ καὶ οὐκ ἐπεσκέψασθέ με. τότε ἀποκριθήσονται αὐτῷ καὶ αὐτοὶ λέγοντες· κύριε, πότε σε εἴδομεν πεινῶντα ἢ διψῶντα ἢ ξένον ἢ γυμνὸν ἢ ἀσθενῆ ἢ ἐν φυλακῇ καὶ οὐ διηκονήσαμέν σοι; τότε ἀποκριθήσεται αὐτοῖς λέγων· ἀμὴν λέγω ὑμῖν, ἐφ' ὅσον οὐκ ἐποιήσατε ἑνὶ τούτων τῶν ἐλαχίστων, οὐδὲ ἐμοὶ ἐποιήσατε. 46 καὶ ἀπελεύσονται οὗτοι εἰς κόλασιν αἰώνιον, οἱ δὲ δίκαιοι εἰς ζωὴν αἰώνιον» (Ματθαίου κε΄ 31-46).
Δηλαδή : «Ὅταν θά ἔρθει ὁ Υἱός τοῦ Ἀνθρώπου μέ ὅλη του τή μεγαλοπρέπεια, καί θά τόν συνοδεύουν ὅλοι οἱ ἅγιοι ἄγγελοι θά καθίσει στό μεγαλόπρεπο θρόνο του. Τότε θά συναχτοῦν μπροστά του ὅλα τά ἔθνη καί θά τούς ξεχωρίσει ὅπως ξεχωρίζει ὁ βοσκός τά πρόβατα ἀπό τά κατσίκια. Τά πρόβατα θά τά τοποθετήσει στά δεξιά του καί τά κατσίκια στ’ ἀριστερά του. Θά πεῖ τότε ὁ βασιλιάς σ’ αὐτούς πού βρίσκονται δεξιά του: “ἐλᾶτε, οἱ εὐλογημένοι ἀπ’ τόν Πατέρα μου, κληρονομῆστε τή βασιλεία πού σᾶς ἔχει ἑτοιμαστεῖ ἀπ’ τήν ἀρχή τοῦ κόσμου. Γιατί πείνασα καί μοῦ δώσατε νά φάω, δίψασα καί μοῦ δώσατε νά πιῶ, ἤμουν ξένος καί μέ περιμαζέψατε, γυμνός καί μέ ντύσατε, ἄρρωστος καί μ’ ἐπισκεφτήκατε, φυλακισμένος κι ἤρθατε νά μέ δεῖτε”. Τότε θά τοῦ ἀπαντήσουν οἱ ἄνθρωποι τοῦ Θεοῦ: “Κύριε, πότε σέ εἴδαμε νά πεινᾶς καί σέ θρέψαμε ἤ νά διψᾶς καί σού δώσομε νά πιεῖς; Πότε σέ εἴδαμε ξένον καί σέ περιμαζέψαμε ἤ γυμνό καί σέ ντύσαμε; Πότε σέ εἴδαμε ἄρρωστο ἤ φυλακισμένο κι ἤρθαμε νά σέ δοῦμε;” Κι ὁ βασιλιάς θά τούς ἀπαντήσει: “σᾶς βεβαιώνω πώς ἀφοῦ τά κάνατε αὐτά γιά ἕναν ἀπό τούς ἄσημους ἀδερφούς μου, τά κάνατε γιά μένα”. Ὕστερα θά πεῖ καί σ’ αὐτούς πού βρίσκονται ἀριστερά του: “φύγετε ἀπό μπροστά μου, καταραμένοι· πηγαίνετε στήν αἰώνια φωτιά πού ἔχει ἑτοιμαστεῖ γιά τό διάβολο καί τούς δικούς του. Γιατί πείνασα καί δέ μοῦ δώσατε νά φάω, δίψασα καί δέ μοῦ δώσατε νά πιῶ, ἤμουν ξένος καί δέ μέ περιμαζέψατε, γυμνός καί δέ μέ ντύσατε, ἄρρωστος καί φυλακισμένος καί δέν ἤρθατε νά μέ δεῖτε”. Τότε θά τοῦ ἀπαντήσουν κι αὐτοί: “Κύριε, πότε σέ εἴδαμε πεινασμένο ἤ διψασμένο ἤ ξένον ἤ γυμνό ἤ ἄρρωστο ἤ φυλακισμένο καί δέ σέ ὑπηρετήσαμε;” Καί θά τούς ἀπαντήσει: “σᾶς βεβαιώνω πώς ἀφοῦ δέν τά κάνατε αὐτά γιά ἕναν ἀπό αὐτούς τούς ἄσημους ἀδερφούς μου, δέν τά κάνατε οὔτε γιά μένα”. Κι’ αὐτοί θά πᾶνε στήν αἰώνια τιμωρία, ἐνῶ οἱ δίκαιοι στήν αἰώνια ζωή».
β΄ Ἔθεσε τήν ἐλεημοσύνη ὡς προϋπόθεση γιά νά γίνει κάποιος μαθητής Του καί νά Τόν ἀκολουθήσει χωρίς νά λυπᾶται γιά τήν ἐγκατάλειψη τῶν ἀγαθῶν του.
«Ἔφη αὐτῷ ὁ Ἰησοῦς· Εἰ θέλεις τέλειος εἶναι, ὕπαγε πώλησόν σου τὰ ὑπάρχοντα καὶ δὸς πτωχοῖς, καὶ ἕξεις θησαυρὸν ἐν οὐρανῷ, καὶ δεῦρο ἀκολούθει μοι» (Ματθαίου ιθ΄ 21).
Δηλαδή : «Τοῦ εἶπε ὁ Ἰησοῦς: «Ἄν θέλεις νά γίνεις τέλειος, πήγαινε πούλησε τά ὑπάρχοντά σου καί δῶσε τά χρήματα στούς φτωχούς, καί θά ἔχεις θησαυρό κοντά στό Θεό, κι ἔλα νά μέ ἀκολουθήσεις».
Ὁ ἀπόστολος Παῦλος διδάσκει, ὅτι ὁ πιστός ὀφείλει νά εἶναι γενναιόδωρος ὅπως ὁ ἴδιος ὁ Ἰησοῦς Χριστός:
«Γινώσκετε γὰρ τὴν χάριν τοῦ Κυρίου ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ, ὅτι δι' ὑμᾶς ἐπτώχευσε πλούσιος ὤν, ἵνα ὑμεῖς τῇ ἐκείνου πτωχείᾳ πλουτήσητε » (Πρός Κορινθίους Β΄ η΄ 9)
Δηλαδή : «Γνωρίζετε, βέβαια, τή χάρη τοῦ Κυρίου μᾶς Ἰησοῦ Χριστοῦ· ἦταν πλούσιος κι ἔγινε γιά χάρη σας φτωχός, γιά νά μπορέσετε ἐσεῖς μέ τή φτώχεια τή δική του νά πλουτίσετε»
γ΄. Ἀπεκάλυψε τό χαρακτήρα τῆς χριστιανικῆς ἐλεημοσύνης. Οἱ πτωχοί βοηθοῦνται χριστιανικά, βιώνοντας τήν ἀγάπη τοῦ Θεοῦ, πού ἀποκαλύφθηκε στό πάθος καί στό θάνατο τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ. Ὁ Ἰησοῦς Χριστός ἔπαθε καί πέθανε γιά ὅλους. Αὐτός σήκωσε στούς ὥμους Του τόν Σταυρό τῆς πτωχείας καί τῆς ἀποδοκιμασίας ἑνός ἀδίκου θανάτου γιά νά ἐμπνεύσει τήν ὑπομονή καί τήν ἐλπίδα πρός ὅλους.
* * * * *
3-Τό καθῆκον τῆς ἐλεημοσύνης δίδει στόν ἐλεήμονα κάποιο δικαίωμα νά ἐλπίζει στήν ἀνταπόδοση ἀπό τόν Θεό.
«Ὅς δίδωσι πτωχοῖς, οὐκ ἐνδεηθήσεται, ὃς δὲ ἀποστρέφει τὸν ὀφθαλμὸν αὐτοῦ, ἐν πολλῇ ἀπορίᾳ ἔσται» (Παροιμιῶν κη΄ 27).
Δηλαδή : «Αὐτός πού δίνει στό φτωχό, δέν θά γνωρίσει στέρηση. Μά αὐτόν πού κάνει πώς δέν βλέπει, πολλοί θά τόν καταραστοῦν»
«Σύγκλεισον ἐλεημοσύνην ἐν τοῖς ταμείοις σου, καὶ αὕτη ἐξελεῖταί σε ἐκ πάσης κακώσεως » (Σοφίας Σειράχ κθ΄ 12).
Δηλαδή : «Ἀποταμίευε χρήματα νά τα’ χεις γιά ἐλεημοσύνες καί θά σέ σώσουν ἀπό κάθε συμφορά».
«Μακάριος ὁ συνιῶν ἐπὶ πτωχὸν καὶ πένητα· ἐν ἡμέρᾳ πονηρᾷ ρύσεται αὐτὸν ὁ Κύριος. Κύριος διαφυλάξαι αὐτὸν καὶ ζήσαι αὐτὸν καὶ μακαρίσαι αὐτὸν ἐν τῇ γῇ καὶ μὴ παραδῷ αὐτὸν εἰς χεῖρας ἐχθρῶν αὐτοῦ. Κύριος βοηθήσαι αὐτῷ ἐπὶ κλίνης ὀδύνης αὐτοῦ· ὅλην τὴν κοίτην αὐτοῦ ἔστρεψας ἐν τῇ ἀῤῥωστίᾳ αὐτοῦ » (Ψαλμοῦ μα΄ (μ΄) 2-4)
Δηλαδή : «Μακάριος ὅποιος νοιάζεται τόν ἀδύναμο· θά τόν λυτρώσει ὁ Κύριος στής δυστυχίας τή μέρα. Τόν προστατεύει ὁ Κύριος, τοῦ δίνει τή ζωή καί θά τόν ποῦν στή γῆ εὐτυχισμένο· κι οὔτε θά παραδώσει τή ζωή του στούς ἐχθρούς του. Ὁ Κύριος τόν βοηθᾶ νά σηκωθεῖ ἀπ’ τῆς ἀρρώστιας του τό στρῶμα· σ’ ὅλες τους τίς ἀσθένειες τόν ἀνακουφίζει»
* * * * *
4- Μορφές τῆς ἐλεημοσύνης
Οἱ Προφῆτες ἐπεσήμαναν τούς τρόπους μέ τούς ὁποίους ἀσκεῖται ἡ ἐλεημοσύνη. Διεύρυναν τό πεδίο ὥστε νά καλύπτονται πολλές συμπεριφορές πού ἐκφράζουν συμπόνοια, δικαιοσύνη, σεβασμό καί παρηγορία πρός τούς ἔχοντες ἀνάγκη συνανθρώπους μας.
«Καὶ ἄνθρωπον οὐ μὴ καταδυναστεύσῃ, ἐνεχυρασμὸν ὀφείλοντος ἀποδώσει καὶ ἅρπαγμα οὐχ ἁρπᾶται, τὸν ἄρτον αὐτοῦ τῷ πεινῶντι δώσει καὶ γυμνὸν περιβαλεῖ» (Ἰεζεκιήλ ιη΄ 7)
Δηλαδή : «Δέν καταπιέζει ἄνθρωπο, ἀλλά δίνει πίσω τό ἐνέχυρο στόν ὀφειλέτη. Μοιράζεται τό ψωμί του μ’ ἐκεῖνον πού πεινάει καί δίνει ροῦχα στό γυμνό νά σκεπαστεῖ»
* * * * *
5-Ἡ τιμωρία τῶν ἀνελεημόνων
Ἡ ἀδιαφορία γιά τούς φτωχούς συνδυαζόμενη μέ πολυτελῆ καί σπάταλη διαβίωση καταδικάζεται καί ἐπισύρει αὐστηρή τιμωρία, ὅπως αὐτή τῶν Σοδόμων:
«Πλὴν τοῦτο τὸ ἀνόμημα Σοδόμων τῆς ἀδελφῆς σου, ὑπερηφανία· ἐν πλησμονῇ ἄρτων καὶ ἐν εὐθηνίᾳ οἴνου ἐσπατάλων αὐτὴ καὶ αἱ θυγατέρες αὐτῆς. τοῦτο ὑπῆρχεν αὐτῇ καὶ ταῖς θυγατράσιν αὐτῆς, καὶ χεῖρα πτωχοῦ καὶ πένητος οὐκ ἀντελαμβάνοντο» (Ἰεζεκιήλ ιστ΄ 49)
Δηλαδή : «Οἱ πόλει αὐτές ἁμάρτησαν ὅταν περηφανεύτηκαν πώς εἶχαν ἄφθονα πλούτη καί ζοῦσαν μέ περιττή πολυτέλεια, καί δέν βοήθησαν τούς φτωχούς κι αὐτούς πού εἶχαν ἀνάγκη»
«Ὁ ἀτιμάζων πένητας ἁμαρτάνει, ἐλεῶν δὲ πτωχοὺς μακαριστός » (Παροιμιῶν ιδ΄ 21)
Δηλαδή : «Ὅποιος περιφρονεῖ τόν διπλανό του ἁμαρτάνει· μά εἶν’ καλότυχος αὐτός πού τούς φτωχούς σπλαγχνίζεται»
Ὁ Κύριός μας ταλάνισε τόν ἄφρονα πλούσιο πού ἀποθήκευσε τά ἀγαθά του γιά νά τά ἀπολαμβάνει μόνος του καί δέν ἀπέκτησε οὐρανίους θησαυρούς μέ τήν ἐλεημοσύνη μέ τήν σχετική παραβολή πού τήν ἔκλεισε μέ τόν ἐπίλογο:
«Οὕτως ὁ θησαυρίζων ἑαυτῷ καὶ μὴ εἰς Θεὸν πλουτῶν» (Λουκᾶ ιβ΄ 21)
Δηλαδή : «Αὐτά λοιπόν, παθαίνει ὅποιος μαζεύει πρόσκαιρους θησαυρούς καί δέν πλουτίζει τόν ἑαυτό του μέ ὅ,τι θέλει ὁ Θεός»
Ὁμοίως καί στήν παραβολή τοῦ πλουσίου καί τοῦ Λαζάρου (Λουκᾶ ιστ΄ 19-31) ὁ Κύριος φανέρωσε ὅτι ὁ πλούσιος βασανιζόταν στήν μετά θάνατον ζωή του, ἐπειδή ἦταν ἀνελεήμων καί σκληρός πρός τόν πτωχό Λάζαρο πού ζητιάνευε ἔξω ἀπό τήν πόρτα τῆς οἰκίας του:
* * * * *
6-Στερώντας τόν ἑαυτό του ἀπό τά ἀγαθά του μέ τήν ἐλεημοσύνη
ὁ ἄνθρωπος ἀποθηκεύει ἕνα θησαυρό, ὅπως δίδαξε ὁ Κύριός μας:
«Πωλήσατε τὰ ὑπάρχοντα ὑμῶν καὶ δότε ἐλεημοσύνην. ποιήσατε ἑαυτοῖς βαλάντια μὴ παλαιούμενα, θησαυρὸν ἀνέκλειπτον ἐν τοῖς οὐρανοῖς, ὅπου κλέπτης οὐκ ἐγγίζει οὐδὲ σὴς διαφθείρει· ὅπου γάρ ἐστιν ὁ θησαυρὸς ὑμῶν, ἐκεῖ καὶ ἡ καρδία ὑμῶν ἔσται » (Λουκᾶ ιβ΄ 33-34)
Δηλαδή : «Πουλῆστε τά ὑπάρχοντά σας καί δῶστε τά χρήματα στούς φτωχούς. Ἀποκτῆστε πορτοφόλια πού δέν παλιώνουν, πλούτη μόνιμα στόν κόσμο τοῦ Θεοῦ, ὅπου οὔτε κλέφτης τά ἀγγίζει οὔτε σκόρος τά καταστρέφει. Γιατί ὅπου εἶναι τά πλούτη σας ἐκεῖ θά εἶναι κι ἡ καρδιά σας»
Ὁ γέρο Τωβίας προτρέπει θερμά τό γιό του Τωβίτ μ’ αὐτά τά λόγια:
«Ἐκ τῶν ὑπαρχόντων σοι ποίει ἐλεημοσύνην, καὶ μὴ φθονεσάτω σου ὁ ὀφθαλμὸς ἐν τῷ ποιεῖν σε ἐλεημοσύνην· μὴ ἀποστρέψῃς τὸ πρόσωπόν σου ἀπὸ παντὸς πτωχοῦ, καὶ ἀπὸ σοῦ οὐ μὴ ἀποστραφῇ τὸ πρόσωπον τοῦ Θεοῦ. ὡς σοὶ ὑπάρχει κατὰ τὸ πλῆθος, ποίησον ἐξ αὐτῶν ἐλεημοσύνην· ἐὰν ὀλίγον σοι ὑπάρχῃ, κατὰ τὸ ὀλίγον μὴ φοβοῦ ποιεῖν ἐλεημοσύνην· θέμα γὰρ ἀγαθὸν θησαυρίζεις σεαυτῷ εἰς ἡμέραν ἀνάγκης· διότι ἐλεημοσύνη ἐκ θανάτου ρύεται καὶ οὐκ ἐᾷ εἰσελθεῖν εἰς τὸ σκότος· δῶρον γὰρ ἀγαθόν ἐστιν ἐλεημοσύνη πᾶσι τοῖς ποιοῦσιν αὐτὴν ἐνώπιον τοῦ ῾Υψίστου » (Τωβίτ δ΄ 7-11)
«Ἐκ τοῦ ἄρτου σου δίδου πεινῶντι καὶ ἐκ τῶν ἱματίων σου τοῖς γυμνοῖς· πᾶν, ὃ ἐὰν περισσεύσῃ σοι, ποίει ἐλεημοσύνην, καὶ μὴ φθονεσάτω σου ὁ ὀφθαλμὸς ἐν τῷ ποιεῖν σε ἐλεημοσύνην. ἔκχεον τοὺς ἄρτους σου ἐπὶ τὸν τάφον τῶν δικαίων καὶ μὴ δῷς τοῖς ἁμαρτωλοῖς. συμβουλίαν παρὰ παντὸς φρονίμου ζήτησον καὶ μὴ καταφρονήσῃς ἐπί πάσης συμβουλίας χρησίμης. καὶ ἐν παντὶ καιρῷ εὐλόγει Κύριον τὸν Θεὸν καὶ παρ᾿ αὐτοῦ αἴτησον, ὅπως αἱ ὁδοί σου εὐθεῖαι γένωνται, καὶ πᾶσαι αἱ τρίβοι καὶ βουλαί σου εὐοδωθῶσι· διότι πᾶν ἔθνος οὐκ ἔχει βουλήν, ἀλλ᾿ αὐτὸς ὁ Κύριος δίδωσι πάντα τὰ ἀγαθὰ καὶ ὃν ἐὰν θέλῃ, ταπεινοῖ, καθὼς βούλεται. καὶ νῦν, παιδίον, μνημόνευε τῶν ἐντολῶν μου, καὶ μὴ ἐξαλειφθήτωσαν ἐκ τῆς καρδίας σου. καὶ νῦν ὑποδεικνύω σοι τὰ δέκα τάλαντα τοῦ ἀργυρίου, ἃ παρεθέμην Γαβαήλῳ τῷ τοῦ Γαβρία ἐν Ράγοις τῆς Μηδίας. καὶ μὴ φοβοῦ, παιδίον, ὅτι ἐπτωχεύσαμεν· ὑπάρχει σοι πολλά, ἐὰν φοβηθῇς τὸν Θεόν, καὶ ἀποστῇς ἀπὸ πάσης ἁμαρτίας καὶ ποιήσῃς τὸ ἀρεστὸν ἐνώπιον αὐτοῦ» (Τωβίτ δ΄ 16 κ. ἕξ.)
«Νά δίνεις ἀπό τά ὑπάρχοντά σου ἐλεημοσύνη καί μάλιστα μέ ἁπλοχεριά, σέ ὅλους ὅσοι εἶναι ἐνάρετοι. Ὅταν βλέπεις ἕναν φτωχό δίνε του ἐλεημοσύνη καί μήν τόν ἀποστρέφεσαι, γιά νά μή σέ ἀποστραφεῖ κι ἐσένα ὁ Θεός. Ἀνάλογα μέ τά ὑπάρχοντά σου δίνε ἐλεημοσύνη· ἄν ἔχεις πολλά, δίνε πολλά· ἄν ἔχεις λίγα, δίνε ἀπό τά λίγα χωρίς ἐπιφυλάξεις. Ἔτσι ἀποταμιεύεις πλούσιο ἀπόθεμα γιά ὥρα ἀνάγκης. Ἡ ἐλεημοσύνη λυτρώνει ἀπό τό θάνατο, καί δέν ἀφήνει τόν ἄνθρωπο νά μπεῖ στό σκοτεινό κόσμο τοῦ ἅδη. Ἐκεῖνοι πού κάνουν ἐλεημοσύνη, προσφέρουν στόν Ὕψιστο τά δῶρα πού τόν εὐχαριστοῦ»
«Νά μοιράζεσαι τό ψωμί σου μέ τόν πεινασμένο καί τά ροῦχα σου μέ τούς γυμνούς. Καθετί πού σοῦ περισσεύει νά τό προσφέρεις ἀγόγγυστα ἐλεημοσύνη. Ὅταν κάποιος δίκαιος πεθάνει, νά πηγαίνεις στούς συγγενεῖς του τρόφιμα, ἀλλά μή τό κάνεις αὐτό ἄν πεθάνει κάποιος ἀσεβής. Νά ζητᾶς συμβουλές ἀπό τούς συνετούς καί νά μήν περιφρονεῖς καμιά χρήσιμη γνώμη. Πάντοτε νά δοξάζεις τόν Κύριο τό Θεό. Νά ζητᾶς ἀπ’ αὐτόν πού κατευθύνει τή ζωή σου, καί νά δίνει ἐπιτυχία σέ ὅλα ὅσα ἐπιχειρεῖς καί ὅσα σχεδιάζεις. Σέ κανένα ἄλλο ἔθνος δέν δίνει ὁ Κύριος τήν πραγματική σύνεση. Πράγματι, ὁ ἴδιος δίνει τ’ ἀγαθά σέ ὅποιον θέλει καί ὅποιον θέλει τόν ταπεινώνει. Νά θυμᾶσαι λοιπόν, παιδί μου, τίς ἐντολές μου καί νά μήν ἀφήσεις νά σβηστοῦν ἀπό τήν καρδιά σου. Καί τώρα σοῦ θυμίζω τά δέκα τάλαντα τό ἀσήμι, πού ἔχω καταθέσει στό Γαβαήλ, γιό τοῦ Γαβρία, στούς Ράγους τῆς Μηδίας. Μή φοβᾶσαι παιδί μου πού γίναμε φτωχοί· θά ἔχεις στήν διάθεσή σου πολλά πλούτη, ἄν σέβεσαι τό Θεό καί μένεις μακριά ἀπό κάθε ἁμαρτία καί κάνεις ὅ, τι τόν εὐαρεστεῖ».
«Μακάριοι οἱ ἐλεήμονες,
ὅτι αὐτοί ἐλεηθήσονται» (Ματθαίου ε΄7)
