Ἀναστάσεως ἡμέρα καί λαμπρυνθῶμεν τῇ πανηγύρει
τοῦ Μητροπολίτου Καισαριανῆς, Βύρωνος καί Ὑμηττοῦ Δανιήλ
Ἡ λαμπρά ἑορτή τῆς Ἀναστάσεως τοῦ Κυρίου μας Ἰησοῦ Χριστοῦ γεμίζει τήν ψυχή τῶν πιστῶν ἀπό εὐφροσύνη μέ τό ὑψηλό περιεχόμενό της καί τήν μεγάλη σημασία της γιά τήν ζωή τους. Οἱ πιστοί χαιρόμαστε τό Πάσχα Κυρίου ἐπειδή τό Πάσχα εἶναι:
α΄. Ἑορτή τῆς ἀγάπης. Ὁ Κύριός μας Ἰησοῦς Χριστός θυσιάσθηκε ἀπό ἀγάπη γιά ὅλους τούς ἀνθρώπους, ὅπως διδάσκουν οἱ ἅγιοι Ἀπόστολοι.
«Οὕτω γὰρ ἠγάπησεν ὁ Θεὸς τὸν κόσμον, ὥστε τὸν υἱὸν αὐτοῦ τὸν μονογενῆ ἔδωκεν, ἵνα πᾶς ὁ πιστεύων εἰς αὐτὸν μὴ ἀπόληται ἀλλ' ἔχῃ ζωὴν αἰώνιον » (Ἰωάννου γ΄ 16).
Δηλαδή : «Τόσο πολύ ἀγάπησε ὁ Θεός τόν κόσμο, ὥστε παρέδωσε στό θάνατο τό μονογενῆ Του Υἱό γιά νά μή χαθεῖ ὅποιος πιστεύει σ’ Αὐτόν, ἀλλά νά ἔχει ζωή αἰώνια ».
«Συνίστησι δὲ τὴν ἑαυτοῦ ἀγάπην εἰς ἡμᾶς ὁ Θεὸς, ὅτι ἔτι ἁμαρτωλῶν ὄντων ἡμῶν Χριστὸς ὑπὲρ ἡμῶν ἀπέθανε» (Πρός Ρωμαίους ε΄ 8).
Δηλαδή : «Ὁ Θεός ὅμως ξεπερνώντας αὐτά τά ὅρια ἔδειξε τήν ἀγάπη Του γιά μᾶς, γιατί ἐνῶ ἐμεῖς ζούσαμε ἀκόμα στήν ἁμαρτία, ὁ Χριστός ἔδωσε τή ζωή του γιά μᾶς».
Ἡ νέα ἐντολή πού μᾶς ἔδωσε εἶναι : «Ἀγαπᾶτε ἀλλήλους καθώς ἐγώ ἠγάπησα ὑμᾶς» (Ἰωάννου ιγ΄ 34).
* * * * *
β΄. Ἑορτή νίκης τῆς ζωῆς κατά τοῦ θανάτου. Ὁ Κύριος Ἰησοῦς Χριστός μέ τήν ἀνάστασή Του κατήργησε τίς συνέπειες τῆς παραβάσεως τῆς ἐντολῆς τοῦ Θεοῦ πού ἐπισήμανε καί γιά τίς ὁποῖες προειδοποίησε τούς πρωτοπλάστους μέ τό :
«ᾗ δ’ ἄν ἡμέρᾳ φάγητε ἀπ’ αὐτοῦ θανάτῳ ἀποθανεῖσθε» (Γενέσεως β΄ 17).
Τό «θανάτῳ ἀποθανεῖσθε» σήμαινε πρῶτα τόν σωματικό θάνατο, πού εἶναι χωρισμός τῆς ψυχῆς ἀπό τό σῶμα καί δεύτερο τόν πνευματικό θάνατο πού εἶναι αἰώνιος χωρισμός τοῦ ἀνθρώπου ἀπό τόν Θεό.
Σ’ αὐτό τόν νόμο ὑπήχθησαν ὅλοι οἱ ἄνθρωποι εὐσεβεῖς καί ἀσεβεῖς, ὅπως διδάσκει ὁ ἀπόστολος Παῦλος ὅτι :
«Ἀλλ' ἐβασίλευσεν ὁ θάνατος ἀπὸ Ἀδὰμ μέχρι Μωϋσέως καὶ ἐπὶ τοὺς μὴ ἁμαρτήσαντας ἐπὶ τῷ ὁμοιώματι τῆς παραβάσεως Ἀδάμ, ὅς ἐστι τύπος τοῦ μέλλοντος» (Πρός Ρωμαίους ε΄ 14).
Δηλαδή : «Ὡστόσο, ὁ θάνατος κυριάρχησε σ’ ὅλους τους ἀνθρώπους, ἀπό τόν Ἀδάμ ὡς τό Μωυσῆ, ἀκόμα καί σ’ αὐτούς πού δέν ἁμάρτησαν ὅπως ὁ Ἀδάμ, πού παράκουσε μία ρητή ἐντολή τοῦ Θεοῦ. Ὁ Ἀδάμ ἦταν προτύπωση τοῦ μελλοντικοῦ γενάρχη».
Ὁ Κύριος Ἰησοῦς Χριστός ὁ μόνος «ἐν νεκροῖς ἐλεύθερος» (Ψαλμοῦ πζ΄ (πη΄) 87, 5) ἐπειδή ἦταν ἐλεύθερος ἀπό τό προπατορικό ἁμάρτημα καί δέν εἶχε προσωπικές ἁμαρτίες, ὥστε νά ὀφείλει νά ὑποστεῖ τίς συνέπειες πού βάρυναν τούς παραβάτες τῶν νόμων – τῶν ἐντολῶν τοῦ Θεοῦ, ἐν τούτοις μέ τήν θέλησή Του ὑπήχθη στόν νόμο τοῦ θανάτου, ὡς νά ἦταν παραβάτης τοῦ θείου νόμου, παραμένοντας «ἐν νεκροῖς ἐλεύθερος» γιά νά ἐλευθερώσει τούς ἀνθρώπους ἀπό τήν ἐξουσία τοῦ θανάτου, διατάσσοντας «τοῖς ἐν δεσμοῖς ἐξέλθετε καί τοῖς ἐν τῷ σκότει ἀνακαλυφθῆναι» (Ἡσαΐου μθ΄ 9). Τό μυστήριο τοῦ θανάτου τοῦ Κυρίου Ἰησοῦ Χριστοῦ ἐξηγεῖ θεολογικά ὁ ἀπόστολος Παῦλος :
«Ἐπεὶ οὖν τὰ παιδία κεκοινώνηκε σαρκός καὶ αἵματος, καὶ αὐτὸς παραπλησίως μετέσχε τῶν αὐτῶν, ἵνα διὰ τοῦ θανάτου καταργήσῃ τὸν τὸ κράτος ἔχοντα τοῦ θανάτου, τοῦτ' ἔστι τὸν διάβολον, καὶ ἀπαλλάξῃ τούτους, ὅσοι φόβῳ θανάτου διὰ παντὸς τοῦ ζῆν ἔνοχοι ἦσαν δουλείας » (Πρός Ἑβραίους β΄ 14-15)
Δηλαδή : «Ἐπειδή λοιπόν «τά παιδιά» αὐτά ἦταν ἄνθρωποι, ἔγινε κι ὁ Ἰησοῦς ἄνθρωπος, γιά νά καταργήσει μέ τό θάνατό του αὐτόν πού ἐξουσίαζε τό θάνατο, δηλαδή τό διάβολο, καί μ’ αὐτόν τόν τρόπο νά ἀπελευθερώσει ὅσους ὁ φόβος τοῦ θανάτου τους εἶχε καταδικάσει νά εἶναι δοῦλοι σ’ ὅλη τους τή ζωή».
Ὁ ἀπόστολος Παῦλος συνεχίζοντας τούς θεολογικούς στοχασμούς του ἐξηγεῖ, ὅτι ὅπως οἱ συνέπειες τῆς ἁμαρτίας τῶν προπατόρων Ἀδάμ καί Εὔας ἐπῆλθαν σ’ ὁλόκληρο τό ἀνθρώπινο γένος ἔτσι καί ἡ δωρεά τῆς ἀφέσεως, πού εἶναι συνέπεια τῆς ἀναστάσεως τοῦ Κυρίου μας Ἰησοῦ Χριστοῦ, προσφέρεται ἀπό τόν Θεό σ’ ὁλόκληρο τό ἀνθρώπινο γένος
«Ἀλλ' οὐχ ὡς τὸ παράπτωμα, οὕτω καὶ τὸ χάρισμα· εἰ γὰρ τῷ τοῦ ἑνὸς παραπτώματι οἱ πολλοὶ ἀπέθανον, πολλῷ μᾶλλον ἡ χάρις τοῦ Θεοῦ καὶ ἡ δωρεὰ ἐν χάριτι τῇ τοῦ ἑνὸς ἀνθρώπου Ἰησοῦ Χριστοῦ εἰς τοὺς πολλοὺς ἐπερίσσευσε. καὶ οὐχ ὡς δι' ἑνὸς ἁμαρτήσαντος τὸ δώρημα· τὸ μὲν γὰρ κρίμα ἐξ ἑνὸς εἰς κατάκριμα, τὸ δὲ χάρισμα ἐκ πολλῶν παραπτωμάτων εἰς δικαίωμα. εἰ γὰρ τῷ τοῦ ἑνὸς παραπτώματι ὁ θάνατος ἐβασίλευσε διὰ τοῦ ἑνός, πολλῷ μᾶλλον οἱ τὴν περισσείαν τῆς χάριτος καὶ τῆς δωρεᾶς τῆς δικαιοσύνης λαμβάνοντες ἐν ζωῇ βασιλεύσουσι διὰ τοῦ ἑνὸς Ἰησοῦ Χριστοῦ. Ἄρα οὖν ὡς δι' ἑνὸς παραπτώματος εἰς πάντας ἀνθρώπους εἰς κατάκριμα, οὕτω καὶ δι' ἑνὸς δικαιώματος εἰς πάντας ἀνθρώπους εἰς δικαίωσιν ζωῆς. ὥσπερ γὰρ διὰ τῆς παρακοῆς τοῦ ἑνὸς ἀνθρώπου ἁμαρτωλοὶ κατεστάθησαν οἱ πολλοί, οὕτω καὶ διὰ τῆς ὑπακοῆς τοῦ ἑνὸς δίκαιοι κατασταθήσονται οἱ πολλοί. νόμος δὲ παρεισῆλθεν ἵνα πλεονάσῃ τὸ παράπτωμα. οὗ δὲ ἐπλεόνασεν ἡ ἁμαρτία, ὑπερεπερίσσευσεν ἡ χάρις, ἵνα ὥσπερ ἐβασίλευσεν ἡ ἁμαρτία ἐν τῷ θανάτῳ, οὕτω καὶ ἡ χάρις βασιλεύσει διὰ δικαιοσύνης εἰς ζωὴν αἰώνιον διὰ Ἰησοῦ Χριστοῦ τοῦ Κυρίου ἡμῶν» (Πρός Ρωμαίους ε΄ 15-21).
Δηλαδή : «Ἡ χάρη ὅμως τοῦ Θεοῦ, πού ἔφερε ὁ Χριστός, δέ συγκρίνεται μέ τήν παράβαση τοῦ Ἀδάμ. Γιατί ἐάν ἡ παράβαση ἑνός ἀνθρώπου εἶχε σάν συνέπεια τό θάνατο ὅλων, πολύ περισσότερο ἡ χάρη πού μᾶς δώρισε, ἡ πλούσια δωρεά τῆς χάρης πού ἔφερε στόν κόσμο ὁ ἕνας ἄνθρωπος, ὁ Ἰησοῦς Χριστός, πλημμύρισε ὅλη ἡ ἀνθρωπότητα. Δέ συγκρίνεται ἡ πλούσια δωρεά τοῦ Χριστοῦ μέ τό κακό πού ἔκανε ἡ ἁμαρτία ἑνός ἀνθρώπου. Γιατί ἡ ἀπόφαση γιά τό ἕνα παράπτωμα ἦταν καταδικαστική, ἐνῶ ἡ χαριστική πράξη γιά τά πολλά παραπτώματα ὁδήγησε στήν ἀθώωση.
Ἔφτασε, λοιπόν, τό παράπτωμα ἑνός ἀνθρώπου γιά νά κυριαρχήσει ὁ θάνατος σ’ ὅλον τόν κόσμο, ἐξαιτίας ἑνός ἀνθρώπου. Τό ἴδιο, κι ἀκόμα περισσότερο, ὁ ἕνας Ἰησοῦς Χριστός θά γίνει ἡ αἰτία νά κυριαρχήσουν μέσα στήν ἀληθινή ζωή ὅσοι ἀποδέχονται τήν ἄφθονη χάρη τοῦ Θεοῦ καί τή δωρεά τῆς λυτρώσεως. Τό συμπέρασμα εἶναι πώς, ὅπως τό ἕνα παράπτωμα ἔγινε αἰτία καταδίκης ὅλων τῶν ἀνθρώπων, ἔτσι καί τό σωτήριο ἔργο ἔγινε αἰτία σωτηρίας καί ζωῆς γιά ὅλους τούς ἀνθρώπους. Κι ὅπως ἡ παρακοή τοῦ ἑνός ἀνθρώπου ἔκανε ὅλη τήν ἀνθρωπότητα ἁμαρτωλή, ἔτσι καί μέ τήν ὑπακοή τοῦ ἑνός θά ἀναγνωριστοῦν ὅλοι δίκαιοι ἀπό τό Θεό. Ἀνάμεσα στούς δύο γενάρχες μπῆκε στό μεταξύ ὁ νόμος, γιά νά φανοῦν πόσο πολλά ἦταν τά ἀνθρώπινα παραπτώματα. Κι ὅπου ἡ ἁμαρτία φάνηκε στό ἀληθινά τρομακτικό της μέγεθος, ἐκεῖ ἡ χάρη τοῦ Θεοῦ τήν ὑπερκάλυψε μέ τό παραπάνω. Ὅπως μέ τό ὅπλο τοῦ θανάτου κυριάρχησε στόν κόσμο ἡ ἁμαρτία, ἔτσι θά κυριαρχήσει καί ἡ χάρη μέ τή σωτηρία, πού ὁδηγεῖ στήν αἰώνια ζωή μέσω τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ τοῦ Κυρίου μας».
Ὁ Κύριος πέθανε σταυρωμένος, ἀλλά στόν τάφο δέν ἐφθάρη τό σῶμα Του. Ἡ ψυχή Του ἑνωμένη μέ τήν Θεότητά Του δέν κρατήθηκε, δέν αἰχμαλωτίσθηκε στόν Ἅδη στήν κατάσταση πού εὑρίσκοντο οἱ ψυχές ὅλων τῶν ἀνθρώπων καί δέν εἶχαν κοινωνία μέ τόν Θεό. Ἐπανῆλθε στή ζωή τρεῖς ἡμέρες μετά τόν θάνατό Του, ἀφοῦ δέν ἦτο δυνατό ὁ θάνατος νά ἐξουσιάζει τόν Ἀρχηγό καί Χορηγό τῆς ζωῆς.
Ὁ κορυφαῖος τῶν Ἀποστόλων Πέτρος τήν ἡμέρα τῆς Πεντηκοστῆς κηρύττοντας στό συγκεντρωμένο πλῆθος τήν ἀνάσταση τοῦ Κυρίου καί προτρέποντάς τους νά μετανοήσουν καί νά βαπτισθοῦν ἐπικαλεῖται τούς προφητικούς λόγους τοῦ Δαβίδ πού προλέγουν, αὐτά τά τρία πού συνθέτουν τό μυστήριον τοῦ θεανδρικοῦ προσώπου τοῦ Κυρίου μας Ἰησοῦ Χριστοῦ ὅτι τό σῶμα Του δέν θά φθαρεῖ στόν τάφο, ὅτι ἡ ψυχή Του δέν θά ἐγκαταλειφθεῖ στόν Ἄδη, καί ὅτι ὁ Χριστός θά ἀναστηθεῖ:
«Ἄνδρες Ἰσραηλῖται, ἀκούσατε τοὺς λόγους τούτους. Ἰησοῦν τὸν Ναζωραῖον, ἄνδρα ἀπὸ τοῦ Θεοῦ ἀποδεδειγμένον εἰς ὑμᾶς δυνάμεσι καὶ τέρασι καὶ σημείοις οἷς ἐποίησε δι' αὐτοῦ ὁ Θεὸς ἐν μέσῳ ὑμῶν, καθὼς καὶ αὐτοὶ οἴδατε, τοῦτον τῇ ὡρισμένῃ βουλῇ καὶ προγνώσει τοῦ Θεοῦ ἔκδοτον λαβόντες, διὰ χειρὸς ἀνόμων προσπήξαντες ἀνείλατε· ὃν ὁ Θεὸς ἀνέστησε λύσας τὰς ὠδῖνας τοῦ θανάτου, καθότι οὐκ ἦν δυνατὸν κρατεῖσθαι αὐτὸν ὑπ' αὐτοῦ. Δαυῒδ γὰρ λέγει εἰς αὐτόν· προορώμην τὸν Κύριον ἐνώπιόν μου διὰ παντός, ὅτι ἐκ δεξιῶν μού ἐστιν ἵνα μὴ σαλευθῶ. διὰ τοῦτο ηὐφράνθη ἡ καρδία μου καὶ ἠγαλλιάσατο ἡ γλῶσσά μου, ἔτι δὲ καὶ ἡ σάρξ μου κατασκηνώσει ἐπ' ἐλπίδι, ὅτι οὐκ ἐγκαταλείψεις τὴν ψυχήν μου εἰς ᾅδου οὐδὲ δώσεις τὸν ὅσιόν σου ἰδεῖν διαφθοράν. ἐγνώρισάς μοι ὁδοὺς ζωῆς, πληρώσεις με εὐφροσύνης μετὰ τοῦ προσώπου σου. Ἄνδρες ἀδελφοί, ἐξὸν εἰπεῖν μετὰ παρρησίας πρὸς ὑμᾶς περὶ τοῦ πατριάρχου Δαυῒδ ὅτι καὶ ἐτελεύτησε καὶ ἐτάφη καὶ τὸ μνῆμα αὐτοῦ ἔστιν ἐν ἡμῖν ἄχρι τῆς ἡμέρας ταύτης. Προφήτης οὖν ὑπάρχων, καὶ εἰδὼς ὅτι ὅρκῳ ὤμοσεν αὐτῷ ὁ Θεὸς ἐκ καρποῦ τῆς ὀσφύος αὐτοῦ τὸ κατὰ σάρκα ἀναστήσειν τὸν Χριστὸν καθίσαι ἐπὶ τοῦ θρόνου αὐτοῦ, προϊδὼν ἐλάλησε περὶ τῆς ἀναστάσεως τοῦ Χριστοῦ ὅτι οὐ κατελείφθη ἡ ψυχὴ αὐτοῦ εἰς ᾅδου οὔτε ἡ σὰρξ αὐτοῦ εἶδε διαφθοράν. τοῦτον τὸν Ἰησοῦν ἀνέστησεν ὁ Θεός, οὗ πάντες ἡμεῖς ἐσμεν μάρτυρες. Τῇ δεξιᾷ οὖν τοῦ Θεοῦ ὑψωθεὶς, τήν τε ἐπαγγελίαν τοῦ ἁγίου Πνεύματος λαβὼν παρὰ τοῦ πατρὸς, ἐξέχεε τοῦτο ὃ νῦν ὑμεῖς βλέπετε καὶ ἀκούετε. Οὐ γὰρ Δαυῒδ ἀνέβη εἰς τοὺς οὐρανούς, λέγει δὲ αὐτός· εἶπεν Κύριος τῷ Κυρίῳ μου, κάθου ἐκ δεξιῶν μου 35 ἕως ἂν θῶ τοὺς ἐχθρούς σου ὑποπόδιον τῶν ποδῶν σου. Ἀσφαλῶς οὖν γινωσκέτω πᾶς οἶκος Ἰσραὴλ ὅτι καὶ Κύριον καὶ Χριστὸν αὐτὸν ὁ Θεὸς ἐποίησε, τοῦτον τὸν Ἰησοῦν ὃν ὑμεῖς ἐσταυρώσατε» (Πράξεων β΄ 22-36)
Δηλαδή : «Ἰσραηλῖτες, ἀκοῦστε αὐτά πού θά σᾶς πῶ: Ποιός ἦταν ὁ Ἰησοῦς ὁ Ναζωραῖος σᾶς τό ἀπέδειξε ὁ Θεός μέ τά θαύματα καί τά καταπληκτικά ἔργα πού ἔκανε μέσω αὐτοῦ ἀνάμεσά σας. Αὐτά τά ξέρετε ἐσεῖς οἱ ἴδιοι πολύ καλά. Κι ὅμως ἐσεῖς τόν Ἰησοῦ τόν θανατώσατε, βάζοντας ἀνθρώπους πού δέν ἔχουν τό νόμο τοῦ Θεοῦ νά τόν καρφώσουν στό σταυρό. Βέβαια, σᾶς παραδόθηκε γιατί ἔτσι ὅρισε ὁ Θεός, πού τό θέλησε καί τό γνώριζε. Ὁ Θεός ὅμως τόν ἀνάστησε, ἐλευθερώνοντάς τον ἀπό τά δεσμά τοῦ θανάτου, γιατί ἦταν ἀδύνατο νά τόν κρατήσει ὁ θάνατος. Πραγματικά, ὁ Δαβίδ λέει γι’ αὐτόν βλέπω τόν Κύριο πάντοτε μπροστά μου· εἶναι στά δεξιά μου γιά νά μέ προστατέψει. Γι’ αὐτό χαίρεται ἡ καρδιά μου καί τραγουδάει ἡ γλώσσα μου· Κι ὅταν τό σῶμα μου πάει στόν τάφο. Θά ’χει τήν ἐλπίδα συντροφιά. Γιατί δέ θά ἐγκαταλείψεις τήν ψυχή μου στόν ἅδη, οὔτε θ’ ἀφήσεις τόν ἅγιό σου νά γνωρίσει τή φθορά. Μοῦ ’δειξες τό δρόμο πρός τή ζωή. Θά μέ γεμίσεις εὐφροσύνη, ὅταν θά εἶμαι κοντά σου. Ἀδελφοί, μπορῶ νά σᾶς πῶ ἐλεύθερα γιά τόν προπάτορα, τό βασιλιά Δαβίδ, ὅτι καί πέθανε καί θάφτηκε καί τό μνῆμα του ὑπάρχει ἐδῶ μέχρι σήμερα. Ἐπειδή ὅμως ἦταν προφήτης καί γνώριζε ὅτι ὁ Θεός τοῦ ὑποσχέθηκε μέ ὅρκο πώς ἀπό ἕναν ἀπόγονό του θά ἀναστήσει τό Χριστό ὡς ἄνθρωπο γιά νά καθίσει στό θρόνο του, μίλησε προφητικά γιά τήν ἀνάσταση τοῦ Χριστοῦ, ὁ ὁποῖος, οὔτε ἐγκαταλείφθηκε στόν ἅδη, οὔτε στό σῶμα του γνώρισε φθορά. Αὐτόν τόν Ἰησοῦ τόν ἀνάστησε ὁ Θεός, καί γιά τό γεγονός αὐτό ὅλοι ἐμεῖς εἴμαστε μάρτυρες. Ἀφοῦ, λοιπόν, ἀνέβηκε μέ τή δύναμη τοῦ Θεοῦ στόν οὐρανό καί ἔλαβε ἀπό τόν Πατέρα τό Ἅγιο Πνεῦμα πού τοῦ τό εἶχε ὑποσχεθεῖ, τό μοίρασε πλούσια σ’ ἐμᾶς, αὐτό πού τίς ἐνέργειές του ἐσεῖς τώρα βλέπετε καί ἀκοῦτε. Ὁ Δαβίδ, βέβαια, δέν ἀνέβηκε στόν οὐρανό, κι ὅμως λέει ὁ ἴδιος: Ὁ Κύριος εἶπε στόν Κύριό μου: κάθισε στά δεξιά μου, ὥσπου νά ὑποτάξω τούς ἐχθρούς σου κάτω ἀπ’ τά πόδια σου. Ἄς γνωρίζει, λοιπόν, μέ βεβαιότητα ὁ κάθε Ἰσραηλίτης ὅτι αὐτόν τόν Ἰησοῦ, πού ἐσεῖς τόν σταυρώσατε, ὁ Θεός τόν ἀνέδειξε Κύριο καί Μεσσία! »
Αὐτές οἱ ἀρχές τῆς διδασκαλίας τῆς Ἐκκλησίας περί τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ καί τῆς σωτηρίας τῶν ἀνθρώπων ἐνέπνευσαν τούς Ὑμνογράφους τοῦ Κανόνος τοῦ Ὄρθρου τοῦ Μεγάλου Σαββάτου :
«Διὰ θανάτου τὸ θνητόν, διὰ ταφῆς τὸ φθαρτὸν μεταβάλλεις· ἀφθαρτίζεις γὰρ θεοπρεπέστατα, ἀπαθανατίζων τὸ πρόσλημμα· ἡ γὰρ σάρξ σου διαφθορὰν οὐκ εἶδε Δέσποτα, οὐδὲ ἡ ψυχή σου εἰς ᾍδου, ξενοπρεπῶς ἐγκαταλέλειπται» (τροπάριον τῆς ε΄ ᾠδῆς)
«Μία ὑπῆρχεν, ἡ ἐν τῷ ᾍδῃ ἀχώριστος, καὶ ἐν τάφῳ, καὶ ἐν τῇ Ἐδέμ, Θεότης Χριστοῦ, σὺν Πατρὶ καὶ Πνεύματι, εἰς σωτηρίαν ἡμῶν τῶν μελῳδούντων· Λυτρωτά, ὁ Θεὸς εὐλογητὸς εἶ» (τροπάριον τῆς ζ΄ ᾠδῆς)
* * * * *
γ΄. Ἑορτή τῆς αὐτοθυσίας. Ὁ Κύριος στήν ἀρχιερατική προσευχή Του ἐξήγησε τόν σκοπό τῆς θυσίας Του
«Καὶ ὑπὲρ αὐτῶν ἐγὼ ἁγιάζω ἐμαυτόν, ἵνα καὶ αὐτοὶ ὦσιν ἡγιασμένοι ἐν ἀληθείᾳ» (Ἰωάννου ιζ΄ 19)
Δηλαδή : «Καί γιά χάρη τούς ἀφιερώνω καί προσφέρω τόν ἑαυτό μου σ’ ἐσένα, ὥστε κι αὐτοί, μέ τή βοήθεια τῆς ἀλήθειας, νά εἶναι ἀφιερωμένοι σ’ ἐσένα».
Ὅτι ὁ Κύριος Ἰησοῦς Χριστός θυσιάστηκε γιά ὅλους τούς ἀνθρώπους ἀποτελεῖ θεμελιώδη διδασκαλία τῆς θεολογίας τῆς Ἐκκλησίας μας. Ἡ σωτηρία προσφέρεται σ’ ὅλους ἰσότιμα μέ τίς πνευματικές προϋποθέσεις τῆς πίστεως στόν Ἰησοῦ Χριστό, στήν δύναμη τῆς ἀπολυτρωτικῆς θυσίας Του καί τήν ἀποδοχή τῆς διδασκαλίας Του.
Ἔγινε ἐθελούσιο θῦμα ὑπέρ τῆς τοῦ κόσμου ζωῆς καί σωτηρίας. Τήν αὐτοθυσία ἐξηγεῖ καί ἐξυμνεῖ ὁ ἀπόστολος Πᾳῦλος γράφοντας ὅτι :
«Ἔτι γὰρ Χριστὸς ὄντων ἡμῶν ἀσθενῶν κατὰ καιρὸν ὑπὲρ ἀσεβῶν ἀπέθανε. μόλις γὰρ ὑπὲρ δικαίου τις ἀποθανεῖται· ὑπὲρ γὰρ τοῦ ἀγαθοῦ τάχα τις καὶ τολμᾷ ἀποθανεῖν» (Πρός Ρωμαίους ε΄ 6-7)
Δηλαδή : «Γιατί ὁ Χριστός, παρ’ ὅλο πού ἤμασταν ἀκόμη ἀνίκανοι νά κάνουμε τό καλό, πέθανε γιά μᾶς, τούς ἀσεβεῖς ἀνθρώπους, στόν προκαθορισμένο καιρό. Δύσκολα θά ἔδινε κανείς τή ζωή του ἀκόμα καί γιά ἕνα δίκαιο ἄνθρωπο. Ἴσως ἀποφάσιζε κανείς νά πεθάνει γιά κάποιον καλό ἄνθρωπο».
* * * * *
δ΄. Ἑορτή τῆς συγγνώμης – τῆς συγχώρεσης ἤ ἄφεσης, τῆς καταλλαγῆς.
Οἱ τρεῖς αὐτές ἔννοιες συνδέονται μεταξύ τους ὡς ἑξῆς:
Ὁ ἄνθρωπος ζητεῖ συγγνώμη γιά τίς ἁμαρτίες του ἀπό τόν Θεό γιά τήν παράβαση τῶν ἐντολῶν Του κατά τό «συγνώμη ἐκ τοῦ τάφου ἀνέτειλε» τοῦ Κατηχητικοῦ λόγου τοῦ ἁγίου Ἰωάννου τοῦ Χρυσοστόμου.
Ὁ Θεός δέχεται τήν συγγνώμη καί συγχωρεῖ τόν ἄνθρωπο, ἐξαφανίζει τίς ἁμαρτίες του ὡς μηδέποτε γενόμενες τοῦ δίδει δηλαδή ἄφεση ἁμαρτιῶν. Ἔτσι ἐπέρχεται ἡ καταλλαγή καί ἡ συμφιλίωση καί ἀποκαθίσταται ἡ κοινωνία Θεοῦ καί ἀνθρώπου.
«Εἰ γὰρ ἐχθροὶ ὄντες κατηλλάγημεν τῷ Θεῷ διὰ τοῦ θανάτου τοῦ υἱοῦ αὐτοῦ, πολλῷ μᾶλλον καταλλαγέντες σωθησόμεθα ἐν τῇ ζωῇ αὐτοῦ· 11 οὐ μόνον δέ, ἀλλὰ καὶ καυχώμενοι ἐν τῷ Θεῷ διὰ τοῦ Κυρίου ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ, δι' οὗ νῦν τὴν καταλλαγὴν ἐλάβομεν» (Πρός Ρωμαίους ε΄ 10-11)
Δηλαδή : «Παρ’ ὅ,τι ἤμασταν ἐχθροί μέ τό Θεό, μᾶς συμφιλίωσε μαζί του ὁ σταυρικός θάνατος τοῦ Υἱοῦ του· πολύ περισσότερο τώρα πού συμφιλιωθήκαμε, ἡ ζωή του θά μᾶς χαρίσει τή σωτηρία. Κι ὄχι μόνο συμφιλιωθήκαμε, ἀλλά καί καυχόμαστε γιά τό Θεό, πού μᾶς ἔδωσε τώρα αὐτή τή συμφιλίωση μέσω τοῦ Κυρίου μας Ἰησοῦ Χριστοῦ »
«Ὡς ὅτι Θεὸς ἦν ἐν Χριστῷ κόσμον καταλλάσσων ἑαυτῷ, μὴ λογιζόμενος αὐτοῖς τὰ παραπτώματα αὐτῶν, καὶ θέμενος ἐν ἡμῖν τὸν λόγον τῆς καταλλαγῆς» (Πρός Κορινθίους Β΄ ε΄ 19)
Δηλαδή : «Δηλαδή, ὁ Θεός ἦταν αὐτός πού στό πρόσωπο τοῦ Χριστοῦ συμφιλίωσε τόν κόσμο μαζί του, χωρίς νά καταλογίσει στούς ἀνθρώπους τά παραπτώματά τους, κι ἐπίσης ἀνέθεσε σ’ ἐμᾶς νά ἀναγγείλουμε τό γεγονός τῆς συμφιλίωσης».
* * * * *
Γι’ αὐτό ἡ Ἐκκλησία στό Δοξαστικό τῶν Αἴνων τοῦ Πάσχα «Ἀναστάσεως ἡμέρα» προτρέπει τούς πιστούς «συγχωρήσωμεν πάντα τῇ ἀναστάσει».
ε΄. Ἑορτή τῆς ἀλληλεγγύης.
Ὁ Κύριος μᾶς ζήτησε νά μήν λησμονοῦμε τούς ἀδυνάτους, τούς ἀσθενεῖς, τούς ἐγκατελελειμένους, τούς πονεμένους, τούς εὑρισκομένους στό περιθώριο τῆς ζωῆς καί τῆς κοινωνίας. Στήν βασιλεία τοῦ Θεοῦ ὅλοι εἴμαστε εὐπρόσδεκτοι καί οὐδείς ἀποκλείεται ἐάν μόνος του δέν θέλήσει νά ἀποκλεισθεῖ.
Στόν Κατηχητικό λόγο του ὁ Ἅγιος Ἰωάννης ὁ Χρυσόστομος ἀναφέρει :
«Μηδείς θρηνεῖτω πενίαν, ἐφάνη γάρ ἡ κοινή Βασιλεία»
* * * * *
στ΄ Ἑορτή τῆς ἀδελφοσύνης
Ὁ Κύριος μᾶς δίδαξε νά θεωροῦμε τούς συνανθρώπους μας ἀδελφούς μας λέγοντας : «Πάντες δὲ ὑμεῖς ἀδελφοί ἐστε » (Ματθαίου κγ΄ 8)
Δηλαδή : «Κι ἐσεῖς ὅλοι εἶστε ἀδερφοί ».
Ὁ κορυφαῖος τῶν ἁγίων Ἀποστόλων Πέτρος προτρέπει τούς πιστούς ἐπειδεικνύουν ἀγάπη πρός τούς ἀδελφούς τους λέγοντας: «Τήν ἀδελφότητα ἀγαπᾶτε» (Α΄ Πέτρου β΄ 17, πρβλ. Α΄ Πέτρου ε΄ 9 )
*****
Στό ἴδιο Δοξαστικό ἡ Ἐκκλησία μᾶς καλεῖ «ἀλλήλους περιπτυξώμεθα». Ἀφοῦ ἑνωθοῦμε μέ τά δεσμά τῆς ἀδελφότητος τότε μποροῦμε νά χαροῦμε καί νά γιορτάζουμε ψάλλοντες τό «Χριστός Ἀνέστη»
* * * * *
Αὐτές εἶναι οἱ ἀξίες καί τά βάθρα τῆς εὐαγγελικῆς ζωῆς, τοῦ Χριστιανοῦ. Αὐτό εἶναι καί τό ἄθλημα τοῦ Χριστιανοῦ.
Γι’ αὐτό εἴμαστε περήφανοι πού πιστεύουμε στόν Κύριο Ἰησοῦ Χριστό καί εἴμαστε Χριστιανοί.