Πανηγυρικός Λόγος
γιά τούς Τρεῖς Ἱεράρχες
τοῦ Μητροπολίτου Καισαριανῆς, Βύρωνος καί Ὑμηττοῦ Δανιήλ
«Τίς σοφὸς καὶ ἐπιστήμων ἐν ὑμῖν; δειξάτω ἐκ τῆς καλῆς ἀναστροφῆς τὰ ἔργα αὐτοῦ ἐν πραΰτητι σοφίας » (Ἰακώβου γ΄13)
Δηλαδή : «Ὅποιος ἀπό σᾶς ἰσχυρίζεται πώς εἶναι σοφός καί συνετός, ἄς δείξει τά ἔργα τῆς καλῆς του διαγωγῆς μέ τόν ἤρεμο τρόπο τῆς ἀληθινῆς σοφίας»
Ἐπίκαιρος καί κατάλληλος ἀκούεται ὁ λόγος τοῦ ἁγίου ἀποστόλου Ἰακώβου τοῦ Ἀδελφοθέου στήν ἀγομένη σήμερα σεβασμία καί λαμπρή πανήγυρη τῶν ἁγίων Πατέρων μας Τριῶν Ἱεραρχῶν Βασιλείου τοῦ μεγάλου, ἀρχιεπισκόπου Καισαρείας τῆς Καππαδοκίας († 329-379 μ.Χ.), Γρηγορίου τοῦ θεολόγου τοῦ Ναζιανζηνοῦ, († 329-389 μ.Χ.) καί Ἰωάννου τοῦ Χρυσοστόμου († 344-407 μ.Χ.), ἀρχιεπισκόπων Κωνσταντινουπόλεως.
Ὁ θεόπνευστος ἀπόστολος μᾶς διδάσκει, ὅτι ὅποιος ἰσχυρίζεται, ὅτι εἶναι σοφός καί ἐπιστήμονας ὀφείλει νά δείξει τά ἔργα τῆς καλῆς διαγωγῆς του μέ τήν ἠρεμία τῆς ἀληθινῆς σοφίας του.
Ἀπό τήν ἀποστολική αὐτή γνώμη προκύπτουν τά ἑξῆς συμπεράσματα:
α΄Ὁ σοφός ἐπιβεβαιώνει μέ τήν διαγωγή του, μέ τήν συμπεριφορά του τήν μόρφωση καί τήν καλλιέργεια τοῦ χαρακτήρα του.
Ἰδού λοιπόν ὅτι οἱ ἅγιοι Τρεῖς Ἱεράρχες μέ τό ἦθος πού τό εἶχαν διαμορφώσει μέ τίς ἀρχές καί τούς κανόνες τῆς εὐαγγελικῆς διδασκαλίας ἐπιβεβαίωσαν τήν σοφία τους, ἔλαμψαν μέ τήν πνευματικότητά τους ὡς ἀστέρες ὁλόφωτοι ὄχι μόνο στήν ἐποχή τους καί στούς πιστούς πού ἐποίμαναν «μετ’ ἐπιστήμης» (Γρηγορίου Θεολόγου, Ἀπολογητικός τῆς εἰς τόν Πόντον φυγῆς ἕνεκεν, PG 35, 513), ἀλλά σ’ ὅλους τούς πιστούς ὅλων τῶν ἐποχῶν.
Αὐτός ὁ κανόνας ἐλέγχει ὅλους ἐκείνους πού ἐνδύουν τήν ἀπανθρωπιά τους μέ τό ἔνδυμα τῆς σοφίας, τήν σκληρότητα πρός τούς ἀνίσχυρους μέ τό ἔνδυμα τῆς δικαιοσύνης, τήν ἀπληστία τους στήν συγκέντρωση τοῦ πλούτου μέ τό ἔνδυμα τῆς προόδου, τήν τυραννία τῶν ἀδυνάτων μέ τό ἔνδυμα τῆς εὐεργεσίας, τήν ἀνηθικότητα τους μέ τό ἔνδυμα τοῦ ἐκσυχρονισμοῦ.
Οἱ ἅγιοι Πατέρες μας λαβόντες τό χάρισμα τῆς θεολογίας διατύπωσαν μέ ἀκρίβεια τήν διδασκαλία τῆς Ἐκκλησίας γιά τό μυστήριο τοῦ Θεοῦ, ἑρμηνεύοντας ἀπλανῶς ἐν ἁγίῳ Πνεύματι τήν ἁγία Γραφή. Ἀποδείχθηκαν σοφοί ἐπειδή γνώρισαν τόν ἀληθινό Θεό καί μίλησαν γι’ Αὐτόν.
Ὡς κατ’ ἐξοχήν σοφοί ἀποδείχθηκαν ἔμπειροι στήν τέχνη τοῦ εὖ ζῆν δηλαδή τῆς ἐν Χριστῷ ζωῆς. Ἔρριψαν στόν κόσμο πού τούς περιέβαλε ἕνα καθαρό καί χωρίς ψευδαισθήσεις βλέμμα. Στηλίτευσαν τά πάθη τῶν ἀνθρώπων καί ἀγωνίσθηκαν γιά νά καθαρίσουν τήν ψυχή τῶν ἀνθρώπων ἀπ’ αὐτά καί νά τήν στολίσουν μέ ἀρετές. Γνώριζαν τί κρύβει ἡ ἀνθρώπινη καρδιά, τί εἶναι γι’ αὐτή χαρά ἤ λύπη. Δέν παρέμειναν ὅμως σ’ αὐτό τό ρόλο τῶν παρατηρητῶν. Γεννημένοι διδάσκαλοι χάραξαν κανόνες γιά τούς μαθητές τους : γιά νά ζοῦν μέ σύνεση, μέ μετριοπάθεια στίς ἐπιθυμίες, μέ ἐργασία, μέ ταπεινοφροσύνη, μέ σεμνότητα, μέ ἐντιμότητα γλώσσης (δηλαδή νά λέγουν τήν ἀλήθεια). Ὅλη ἡ ἠθική τοῦ Δεκαλόγου συμπεριλήφθηκε στίς πρακτικές συμβουλές τους.
Ἀναγνωρίσθηκαν ὡς ἀναμορφωτές τῆς κοινωνίας μέ τίς παραινέσεις τους γιά τήν ἐλεημοσύνη καί τό σφοδρό ἔλεγχο τῆς πλεονεξίας, γιά τόν σεβασμό στήν δικαιοσύνη καί τήν ἀγάπη γιά τούς φτωχούς.
* * * * *
β΄ Ἡ ἀληθινή σοφία ἐκδηλώνεται μέ ἠρεμία καί πραότητα. Ἡ βιαιότητα, ἡ ἐπιθετικότητα, ἡ ἐριστικότητα δέν χαρακτηρίζουν τούς πραγματικούς σοφούς.
Οἱ ἅγιοι Πατέρες μας ἄν καί πολεμήθηκαν ἀπό τούς πολλούς ἐχθρούς τους ὑπέμειναν μέ καρτερικότητα τούς διώκτες τους, ἀκόμη καί ὅταν ὁδηγοῦνταν στήν ἐξορία, ἀγωνιζόμενοι νά προφυλάξουν τήν Ἐκκλησία ἀπό ταραχές καί διαμάχες
Στήν ἐποχή μας οἱ λεγόμενοι σοφοί σύμφωνα μέ τήν ἀντίληψη τοῦ κόσμου καταπανουργεύονται κατά τῶν λαῶν καί πολιτῶν καί ἐπιδιώκουν νά ἐπιβληθοῦν μέ τήν βία καί τήν τυραννία, τόν ἐντυπωσιασμό καί τήν πλάνη.
Ἡ σοφία αὐτοῦ τοῦ κόσμου παραφρόνησε, ἐπειδή περιφρόνησε τόν ἀληθινό Θεό, ἀπέρριψε τό θέλημα Του καί ἀπομακρύνθηκε ἀπ’ Αὐτόν.Ἔφθασε στό ἀπόγειο τῆς μωρίας της, ὅταν οἱ ἄνθρωποι «τόν Κύριον τῆς δόξης ἐσταύρωσαν» (Πρός Κορινθίους Α΄ β΄ 8).
Γι’ αὐτό ὁ Θεός κατεδίκασε αὐτή τήν σοφία. Ἔτσι οἱ ἄνθρωποι ἐνῶ ἰσχυρίσθηκαν, ὅτι εἶναι σοφοί ἀποδείχθηκαν μωροί καί τυφλοί. Γι’ αὐτό προσκύνησαν τά εἴδωλα ὡς Θεό καί βυθίστηκαν στήν πιό αἰσχρή καί ἀποκρουστική ἀνηθικότητα.
* * * * *
γ΄ Ἡ ἐποχή μας καί οἱ νέοι μας ἔχουν ἀνάγκη ἀπό ἀληθινούς σοφούς πού θά ἀπαντήσουν στά ὑπαρξιακά ἐρωτήματά τους, θά δώσουν νόημα στή ζωή τους, θά τούς ὁδηγήσουν στήν καταξίωση καί στήν ἐπιτυχία, θά σμιλέψουν τόν χαρακτήρα τους μέ ἐπιμέλεια καί ἔμπνευση. Οἱ κατά Θεό σοφοί κατέχοντες τήν γνώση τοῦ Θεοῦ καί τήν ἐμπειρία τῆς κοινωνίας μέ τόν Θεό γίνονται οἱ ἀξεπέραστοι διδάσκαλοι τῆς τέχνης τοῦ εὖ ζῆν δηλαδή τῆς ζωῆς ἐν Χριστῷ.
Αὐτή τήν οὐσιαστική προσφορά ὀφείλουμε στήν νέα γεννιά.
Ἰανουάριος 2013
