ΣΤΡΑΤΕΙΑ ΚΑΙ ΑΘΛΗΣΗ
τοῦ Μητροπολίτου Καισαριανῆς, Βύρωνος καί Ὑμηττοῦ Δανιήλ
Ἐκτείνεται ἐνώπιόν μας ἡ περίοδος τῆς Ἁγίας καί Μεγάλης Τεσαρακοστῆς, ἡ ὁποία ἀπό τήν Ὑμνολογία καί τήν παράδοση τῆς Ἐκκλησίας μας καλεῖται εἴτε στάδιο τῶν ἀρετῶν εἴτε περίοδος τῶν πνευματικῶν ἀγώνων. Οἱ πιστοί καλοῦνται νά ἀγωνισθοῦν στά πνευματικά ἀγωνίσματα πού εἶναι ἡ κατόρθωση τῶν ἀρετῶν μέ τήν τήρηση τῶν ἐντολῶν τοῦ Θεοῦ.
Θεωροῦμε κατάλληλο καί ἐπίκαιρο νά ἐπισημάνουμε, ὅτι ὁ ἀπόστολος Παῦλος χαρακτηρίζει αὐτόν τόν πνευματικό ἀγώνα εἴτε στρατεία εἴτε ἄθληση γράφοντας στόν ἀγαπημένο μαθητή του ἀπόστολο Τιμόθεο, ὅτι «οὐδεὶς στρατευόμενος ἐμπλέκεται ταῖς τοῦ βίου πραγματείαις, ἵνα τῷ στρατολογήσαντι ἀρέσῃ. ἐὰν δὲ καὶ ἀθλῇ τις, οὐ στεφανοῦται, ἐὰν μὴ νομίμως ἀθλήσῃ» (Πρός Τιμόθεον Β΄ β΄ 4-5).
Δηλαδή : «Κανείς στρατευμένος δέν μπλέκεται στίς ὑποθέσεις τῆς καθημερινῆς ζωῆς, ἄν θέλει νά εἶναι συνεπής ἀπέναντι σ’ ἐκεῖνον πού τόν στρατολόγησε. Κι ὅταν κάποιος μετέχει σέ ἀθλητικούς ἀγῶνες, δέν παίρνει τό στεφάνι τῆς νίκης, ἄν δέν ἀγωνιστεῖ σύμφωνα μέ τούς κανόνες ».
Θά ἐξετάσουμε αὐτές τίς δύο ἔννοιες μέ τό φῶς τῆς διδασκαλίας τῆς θεοπνεύστου ἁγίας Γραφῆς.
Α΄. Στρατιώτης Ἰησοῦ Χριστοῦ.
1. Ὁ Χριστιανός χαρακτηρίζεται πνευματικός στρατιώτης πού εἶναι ὑποχρεωμένος νά ἀντιμάχεται ἐναντίον τῶν πνευματικῶν ἐχθρῶν του.
α΄. Ὁ ἀγώνας αὐτός τοῦ πιστοῦ, πού λέγεται καί ἀόρατος πνευματικός πόλεμος, διεξάγεται πνευματικά καί διαφέρει ἀπό τούς ἄλλους ἀγῶνες, ὅπως φαίνεται ἀπό τά χαρακτηριστικά του.
β΄. Ὁ πνευματικός ἀγώνας ἀπαιτεῖ ἀπό τόν πιστό ἀφοσίωση, ἐπαγρύπνηση καί συνέπεια. Ἡ ἐνασχόληση μέ βιοτικές μέριμνες τόν δυσκολεύουν στήν πνευματική του ζωή. Γι’ αὐτό ὁ Κύριος συνιστοῦσε στούς μαθητές Του νά μήν ἀπορροφῶνται ἀπό τίς βιοτικές μέριμνες πού προκαλοῦν καί σύγχυση καί κόπωση καί ζάλη στόν ἀγωνιζόμενο.
«Προσέχετε δὲ ἑαυτοῖς μήποτε βαρηθῶσιν ὑμῶν αἱ καρδίαι ἐν κραιπάλῃ καὶ μέθῃ καὶ μερίμναις βιωτικαῖς, καὶ αἰφνίδιος ἐφ' ὑμᾶς ἐπιστῇ ἡ ἡμέρα ἐκείνη » (Λουκᾶ κα΄ 34)
Δηλαδή: «Προσέξτε καλά τούς ἑαυτούς σας. Μήν παραδοθεῖτε στήν κραιπάλη καί στή μέθη καί στίς βιοτικές ἀνάγκες, καί σᾶς αἰφνιδιάσει ἡ ἡμέρα ἐκείνη ».
γ΄. Ἀντίπαλος τοῦ ἀνθρώπου εἶναι ὁ Διάβολος, πού πολεμεῖ τόν ἄνθρωπο ἀκατάπαυστα μέ ἐπιμονή καί πονηρές μεθόδους μέ σκοπό στερούμενος τό θεῖο φωτισμό ὁ ἄνθρωπος νά παρασυρθεῖ καί νά διαπράξει τήν ἁμαρτία, ἡ ὁποία ἐκδηλώνεται πολυειδῶς καί πολυτρόπως μέ τά πάθη. Γι’ αὐτό ὁ ἀπόστολος Παῦλος συμβουλεύει τούς πιστούς, ὅτι γιά νά ἀντισταθοῦν στίς πανοῦργες μεθοδεύσεις τοῦ Διαβόλου πρέπει νά δυναμωθοῦν μέ τήν πανίσχυρη δύναμη τοῦ Κυρίου πού εἶναι ὁ λόγος τοῦ Θεοῦ καί νά ὁπλισθοῦν μέ τά πνευματικά ὅπλα, πού εἶναι οἱ ἀρετές.
«Τὸ λοιπόν, ἀδελφοί μου, ἐνδυναμοῦσθε ἐν Κυρίῳ καὶ ἐν τῷ κράτει τῆς ἰσχύος αὐτοῦ. ἐνδύσασθε τὴν πανοπλίαν τοῦ Θεοῦ πρὸς τὸ δύνασθαι ὑμᾶς στῆναι πρὸς τὰς μεθοδείας τοῦ διαβόλου· ὅτι οὐκ ἔστιν ἡμῖν ἡ πάλη πρὸς αἷμα καὶ σάρκα, ἀλλὰ πρὸς τὰς ἀρχάς, πρὸς τὰς ἐξουσίας, πρὸς τοὺς κοσμοκράτορας τοῦ σκότους τοῦ αἰῶνος τούτου, πρὸς τὰ πνευματικὰ τῆς πονηρίας ἐν τοῖς ἐπουρανίοις» (Πρός Ἐφεσίους στ΄ 10-12).
Δηλαδή: «Τέλος πάρτε δύναμη ἀπό τόν ἰσχυρό Κύριο. Ντυθεῖτε μέ τήν πανοπλία πού δίνει ὁ Θεός, γιά νά μπορέσετε ν’ ἀντιμετωπίσετε τά τεχνάσματα τοῦ διαβόλου. Γιατί δέν ἔχουμε νά παλέψουμε μέ ἀνθρώπους ἀλλά μέ ἀρχές καί ἐξουσίες, δηλαδή μέ τούς κυρίαρχους τοῦ σκοτεινοῦ τούτου κόσμου, τά πονηρά πνεύματα πού βρίσκονται ἀνάμεσα στή γῆ καί στόν οὐρανό».
δ΄. Ἡ ἁμαρτία ἐκδηλώνεται μέ τά πάθη πού ἐνεργοῦν στόν ἄνθρωπο ἐξουσιάζοντας τήν θέλησή του. Οἱ ἔμπειροι διδάσκαλοι τῆς πνευματικῆς ζωῆς καί τοῦ πνευματικοῦ ἀγώνα κατατάσσουν τίς ποικίλες ἁμαρτωλές συμπεριφορές σέ ὁμάδες, στίς ὁποῖες ἔδωσαν τό ὄνομα τοῦ πάθους πού ἐνεργεῖ. Ἔτσι τά πάθη πού ὁδηγοῦν στήν ἁμαρτίας εἶναι ὁ ἐγωϊσμός, ὁ φθόνος, ὁ φόνος, ἡ πορνεία, ἡ πλεονεξία, τό ψεῦδος, ἡ γαστριμαργία-λαιμαργία, ἡ ἀκηδία μέ ὅλες τίς ἐκφάνσεις τους ὅπως π.χ. ὁ ἐγωϊσμός ἐκδηλώνεται ὡς ὑπερηφάνεια, κενοδοξία, ματαιοδοξία, ἀρχομανία, ὕβρι, κ.λπ.
Ὁ ἀπόστολος Παῦλος ἀναφέρεται σ’ αὐτή τήν πνευματική ἐξουσία πού δρᾶ μέσα στόν ἄνθρωπο καί ἀντιστρατεύεται τό θέλημα τοῦ Θεοῦ, τό ὁποῖο ἐκφράζεται μέ τίς ἐντολές Του καί αἰχμαλωτίζει τήν θέληση τοῦ ἀνθρώπου ἀναγκάζοντάς τον νά παραβεῖ τίς ἅγιες ἐντολές.
«Βλέπω δὲ ἕτερον νόμον ἐν τοῖς μέλεσί μου ἀντιστρατευόμενον τῷ νόμῳ τοῦ νοός μου καὶ αἰχμαλωτίζοντά με ἐν τῷ νόμῳ τῆς ἁμαρτίας τῷ ὄντι ἐν τοῖς μέλεσί μου» (Πρός Ρωμαίους ζ΄ 23).
Δηλαδή : «Διαπιστώνω ὅμως πώς ἡ πράξη μου ἀκολουθεῖ ἕναν ἄλλο νόμο, πού ἀντιστρατεύεται τό νόμο μέ τόν ὁποῖο συμφωνεῖ ἡ συνείδησή μου: εἶναι ὁ νόμος τῆς ἁμαρτίας πού κυριαρχεῖ στήν ὕπαρξή μου καί μέ κάνει αἰχμάλωτό της».
ε΄. Οἱ ἐπιθέσεις τῆς ἁμαρτίας διά τῶν παθῶν δέν ἀντιμετωπίζονται μέ ὅπλα κοσμικά, ἔστω κι’ ἄν ὁ χριστιανός ζεῖ μέσα στόν κόσμο παρά μόνο μέ ὅπλα πνευματικά, ὅπως διδάσκει ὁ ἀγωνιστής τοῦ χριστιανικοῦ στίβου ἀπόστολος Παῦλος:
«Τὰ γὰρ ὅπλα τῆς στρατείας ἡμῶν οὐ σαρκικὰ, ἀλλὰ δυνατὰ τῷ Θεῷ πρὸς καθαίρεσιν ὀχυρωμάτων ».
Δηλαδή : «Τά ὅπλα μέ τά ὁποῖα πολεμᾶμε ἐμεῖς δέν εἶναι κοσμικά, ἀλλά ἔχουν τή δύναμη ἀπό τόν Θεό νά γκρεμίζουν ὀχυρά. Μέ αὐτά ἀνατρέπουμε ψεύτικους ἰσχυρισμούς».
«Ἐν σαρκὶ γὰρ περιπατοῦντες οὐ κατὰ σάρκα στρατευόμεθα » (Πρός Κορινθίους Β΄ ι΄ 3).
Δηλαδή : «Γιατί μπορεῖ νά ζοῦμε μέσα στόν κόσμο, δέν πολεμᾶμε ὅμως μέ ὅπλα κοσμικά».
στ΄. Παράδειγμα ἀποκρούσεως τῶν πειρασμῶν τοῦ Διαβόλου ἀποτελεῖ ὁ Ἴδιος ὁ Κύριός μας Ἰησοῦς Χριστός πού δέν ὑπέκυψε στούς τρεῖς πειρασμούς μέ τούς ὁποίους ἐπιτέθηκε ἐναντίον Του ὁ Διάβολος (Λουκᾶ δ΄, 1-12). Ὁ Διάβολος ὑποχωρεῖ ὅταν εὑρεθεῖ μπροστά στήν ἐντολή τοῦ Θεοῦ. Ἡ μεθοδία του ἀποσκοπεῖ στό νά πείσει τόν ἄνθρωπο νά παραβεῖ τήν ἐντολή τοῦ Θεοῦ. Ὅταν ὅμως διαπιστώσει, ὅτι ὁ ἄνθρωπος εἶναι ὀχυρωμένος καί ἀποφασισμένος νά τηρήσει τήν ἐντολή ὑποχωρεῖ.
Ὁ ἀπόστολος Ἰάκωβος ὁ ἀδελφόθεος συμβουλεύει τούς μαθητές τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ:
«Ἀντίστητε τῷ διαβόλῳ, καὶ φεύξεται ἀφ' ὑμῶν» (Ἰακώβου δ΄ 7).
Δηλαδή : «Ἀντισταθεῖτε στό διάβολο, κι αὐτός θά φύγει μακριά σας».
ζ΄. Ἡ πάλη εἶναι συνεχής καί ἀδιάκοπη μέχρι τελευταίας ἀναπνοῆς τοῦ ἀνθρώπου. Γι’ αὐτό γιά νά διασφαλισθοῦν οἱ συνέπειες μιᾶς νίκης ἀπαιτεῖται ἰδιαίτερη προσοχή καί ἐπαγρύπνηση, διότι πολύ εὔκολα δυναμώνουν τά πάθη μετά ἀπό μιά ἀτελῆ διόρθωση, ὅπως ἐπεσήμανε ὁ Κύριός μας :
«Ὅταν δὲ τὸ ἀκάθαρτον πνεῦμα ἐξέλθῃ ἀπὸ τοῦ ἀνθρώπου, διέρχεται δι' ἀνύδρων τόπων ζητοῦν ἀνάπαυσιν, καὶ οὐχ εὑρίσκει. τότε λέγει· εἰς τὸν οἶκόν μου ἐπιστρέψω ὅθεν ἐξῆλθον· καὶ ἐλθὸν εὑρίσκει σχολάζοντα καὶ σεσαρωμένον καὶ κεκοσμημένον. τότε πορεύεται καὶ παραλαμβάνει μεθ' ἑαυτοῦ ἑπτὰ ἕτερα πνεύματα πονηρότερα ἑαυτοῦ, καὶ εἰσελθόντα κατοικεῖ ἐκεῖ· καὶ γίνεται τὰ ἔσχατα τοῦ ἀνθρώπου ἐκείνου χείρονα τῶν πρώτων. οὕτως ἔσται καὶ τῇ γενεᾷ τῇ πονηρᾷ ταύτῃ » (Ματθαίου ιβ΄ 43-45, πρβλ. Λουκᾶ ια΄ 24-26).
Δηλαδή : «Ὅταν τό δαιμονικό πνεῦμα βγεῖ ἀπό τόν ἄνθρωπο, περνάει ἀπό ξερούς τόπους, ψάχνοντας νά βρεῖ κάπου νά ξεκουραστεῖ, μά δέ βρίσκει. Τότε λέει: “θά γυρίσω ξανά στήν κατοικία μου, ἐκεῖ ἀπ’ ὅπου ἔφυγα”. Ἔρχεται καί τή βρίσκει ἀδειανή, σκουπισμένη καί στολισμένη. Τότε πηγαίνει καί παίρνει μαζί του ἄλλα ἑπτά πνεύματα, πιό πονηρά κι ἀπό τό ἴδιο, καί μπαίνουν καί κατοικοῦν ἐκεῖ. Καί γίνεται ἡ τελευταία κατάσταση τοῦ ἀνθρώπου ἐκείνου χειρότερη ἀπό τήν προηγούμενη. Ἔτσι θά γίνει καί μ’ αὐτήν ἐδῶ τήν πονηρή γενιά».
* * * * *
«Τό στάδιο τῶν ἀρετῶν ἠνέῳκται· οἱ βουλόμενοι ἀθλῆσαι εἰσέλθετε, ἀναζωσάμενοι τόν καλόν τῆς Νηστείας ἀγῶνα· οἱ γάρ νομίμως ἀθλοῦντες, δικαίως στεφανοῦνται· καί ἀναλαβόντες τήν πανοπλίαν τοῦ Σταυροῦ, τῷ ἐχθρῷ ἀντιμαχησώμεθα, ὡς τεῖχος ἄῤῥηκτον κατέχοντες τήν Πίστιν, καί ὡς θώρακα τήν προσευχήν, καί περικεφαλαίαν τήν ἐλεημοσύνην· ἀντί μαχαίρας τήν νηστείαν, ἥτις ἐκτέμνει ἀπό καρδίας πᾶσαν κακίαν. Ὁ ποιῶν ταῦτα, τόν ἀληθινόν κομίζεται στέφανον, παρά τοῦ Παμβασιλέως Χριστοῦ, ἐν τῇ ἡμέρᾳ τῆς Κρίσεως» (Ἰδιόμελον τῶν Αἴνων τοῦ Ὄρθρου τῆς Κυριακῆς τῆς Τυρινῆς).
2. Ὡς στρατιώτης τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ ὁ πιστός καλεῖται νά ἐνδυθεῖ τήν πνευματική του πανοπλία γιά νά ἀποκρούσει τίς ἐπιθέσεις τοῦ Πονηροῦ, τῆς ἁμαρτίας καί πάσης κακίας.
Κατά τόν ἀπόστολο Παῦλο τά πνευματικά ὅπλα του εἶναι οἱ ἀρετές, ἡ ἀλήθεια, ἡ εἰρήνη, ἡ δικαιοσύνη, ἡ πίστη, ὁ λόγος τοῦ Θεοῦ πού προτρέπει τούς πιστούς:
«Διὰ τοῦτο ἀναλάβετε τὴν πανοπλίαν τοῦ Θεοῦ, ἵνα δυνηθῆτε ἀντιστῆναι ἐν τῇ ἡμέρᾳ τῇ πονηρᾷ καὶ ἅπαντα κατεργασάμενοι στῆναι. στῆτε οὖν περιζωσάμενοι τὴν ὀσφὺν ὑμῶν ἐν ἀληθείᾳ, καὶ ἐνδυσάμενοι τὸν θώρακα τῆς δικαιοσύνης, καὶ ὑποδησάμενοι τοὺς πόδας ἐν ἑτοιμασίᾳ τοῦ εὐαγγελίου τῆς εἰρήνης, ἐν πᾶσιν ἀναλαβόντες τὸν θυρεὸν τῆς πίστεως, ἐν ᾧ δυνήσεσθε πάντα τὰ βέλη τοῦ πονηροῦ τὰ πεπυρωμένα σβέσαι· καὶ τὴν περικεφαλαίαν τοῦ σωτηρίου δέξασθε, καὶ τὴν μάχαιραν τοῦ Πνεύματος, ὅ ἐστι ῥῆμα Θεοῦ » (Πρός Ἐφεσίους στ΄ 13-17).
Δηλαδή : «Γι’ αὐτό φορέστε τήν πανοπλία τοῦ Θεοῦ, ὥστε νά μπορέσετε νά προβάλετε ἀντίσταση, ὅταν ἔρθει ἡ ὥρα τῆς σατανικῆς ἐπίθεσης. Λάβετε κάθε ἀπαραίτητο μέτρο γιά νά μείνετε ὡς τό τέλος σταθεροί στή θέση σας. Σταθεῖτε, λοιπόν, σέ θέση μάχης· ζωστεῖτε τήν ἀλήθεια σάν ζώνη στή μέση σας· φορέστε σάν θώρακα τή δικαιοσύνη. Γιά ὑποδήματα στά πόδια σας βάλτε τήν ἑτοιμότητα νά διακηρύξετε τό χαρούμενο ἄγγελμα τῆς εἰρήνης. Ἐκτός ἀπ’ ὅλα αὐτά, κρατᾶτε πάντα τήν πίστη σάν ἀσπίδα, πάνω στήν ὁποία θά μπορέσετε νά σβήσετε τό φλογισμένα βέλη τοῦ πονηροῦ. Ἡ σωτηρία ἄς εἶναι περικεφαλαία σας, καί ὁ λόγος τοῦ Θεοῦ ἡ μάχαιρα πού σᾶς δίνει τό Πνεῦμα».
«Ἔφθασε καιρός, ἡ τῶν πνευματικῶν ἀγώνων ἀρχή, ἡ κατά τῶν δαιμόνων νίκη, ἡ πάνοπλος ἐγκράτεια, ἡ τῶν Ἀγγέλων εὐπρέπεια, ἡ πρός Θεόν παῤῥησία· δι’ αὐτῆς γάρ Μωϋσῆς, γέγονε τῷ Κτίστῃ συνόμιλος, καί φωνήν ἀοράτως, ἐν ταῖς ἀκοαῖς ὑπεδέξατο. Κύριε, δι’ αὐτῆς ἀξίωσον καί ἡμᾶς, προσκυνῆσαι σου τά πάθη καί τήν ἁγίαν Ἀνάστασιν, ὡς φιλάνθρωπος» (Δοξαστικό τοῦ Ὄρθρου τῆς Κυριακῆς τῆς Τυρινῆς).
* * * * *
3. Οἱ ἁμαρτωλές ἐπιθυμίες παγιδεύουν τόν πιστό στήν ἁμαρτία καί ἐπιτίθενται κατά τῆς ἀθάνατης ψυχῆς. Γι’ αὐτό ὁ πιστός ὀφείλει νά ἀπέχει ἀπ’ αὐτές.
«Ἀγαπητοί, παρακαλῶ ὡς παροίκους καὶ παρεπιδήμους, ἀπέχεσθαι τῶν σαρκικῶν ἐπιθυμιῶν, αἵτινες στρατεύονται κατὰ τῆς ψυχῆς » (Α΄ Πέτρου β΄ 11).
Δηλαδή : «Ἀγαπητοί μου, σάν περαστικοί καί πρόσκαιροι πού εἶστε, σᾶς παρακαλῶ, ἀποφεύγετε τίς ἁμαρτωλές ἐπιθυμίες, πού ἀντιμάχονται τή νέα σας ζωή».
«Τόν τῆς Νηστείας καιρόν, φαιδρῶς ἀπαρξώμεθα, πρός ἀγῶνας πνευματικούς ἑαυτούς ὑποβάλλοντες· ἁγνίσωμεν τήν ψυχήν, τήν σάρκα καθάρωμεν· νηστεύσωμεν ὥσπερ ἐν τοῖς βρώμασιν ἐκ παντός πάθους, τάς ἀρετάς τρυφῶντες τοῦ Πνεύματος· ἐν αἷς διατελοῦντες πόθῳ, ἀξιωθείημεν πάντες, κατιδεῖν τό πάνσεπτον Πάθος Χριστοῦ τοῦ Θεοῦ, καί τό ἅγιον Πάσχα, πνευματικῶς ἐναγελλιώμενοι» (Στιχηρό τοῦ Κατανυκτικοῦ Ἑσπερινοῦ τῆς Κυριακῆς τῆς Τυρινῆς)
* * * * *
Β΄. Ἡ πνευματική ἄθληση.
Ἡ ἄσκηση ἤ ἡ πνευματική γυμνασία ἀποδεικνύει αὐτόν πού εἶναι κατάλληλος γιά νά λάβει πνευματικό βραβεῖο, πού εἶναι ἡ εἴσοδος στήν βασιλεία τοῦ Θεοῦ. Σέ ἕνα λόγο Του ὁ Κύριος χαρακτήρισε βιαστές ὅσους ἀγωνίζονται στόν πνευματικό στῖβο, διότι μέ τόν ἀγώνα τους ἐπιδιώκουν νά κάμψουν καί νά μεταβάλουν σέ ἀνενεργῆ τήν ροπή τοῦ ἀνθρώπου πρός τήν ἁμαρτία, ἁρπάζουν τήν βασιλεία τῶν οὐρανῶν (Ματθαίου ισ΄ 12).
Ὁ ἀπόστολος Παῦλος διακρίνει τήν σωματική γυμνασία ἀπό τήν πνευματική γυμνασία. Καί οἱ δύο ἀπαραιτήτως ἀπαιτοῦν τήν ἐγκράτεια.
«Οὐκ οἴδατε ὅτι οἱ ἐν σταδίῳ τρέχοντες πάντες μὲν τρέχουσιν, εἷς δὲ λαμβάνει τὸ βραβεῖον; οὕτω τρέχετε, ἵνα καταλάβητε. πᾶς δὲ ὁ ἀγωνιζόμενος πάντα ἐγκρατεύεται, ἐκεῖνοι μὲν οὖν ἵνα φθαρτὸν στέφανον λάβωσιν, ἡμεῖς δὲ ἄφθαρτον, ἐγὼ τοίνυν οὕτω τρέχω, ὡς οὐκ ἀδήλως, οὕτω πυκτεύω, ὡς οὐκ ἀέρα δέρων, ἀλλ' ὑπωπιάζω μου τὸ σῶμα καὶ δουλαγωγῶ, μήπως ἄλλοις κηρύξας αὐτὸς ἀδόκιμος γένωμαι» (Πρός Κορινθίους Α΄ θ΄ , 24-27).
Δηλαδή : «Δέν ξέρετε ὅτι οἱ δρομεῖς στό στάδιο τρέχουν ὅλοι, ἕνας ὅμως παίρνει τό βραβεῖο; Τρέχετε, λοιπόν, κι ἐσεῖς ἔτσι ὥστε νά κατακτήσετε τό βραβεῖο. Οἱ ἀθλητές πού ἑτοιμάζονται γιά τόν ἀγώνα, ὑποβάλλονται σέ κάθε εἴδους ἀποχή· γιά νά λάβουν, ἐκεῖνοι ἕνα στεφάνι πού μαραίνεται, ἐμεῖς ὅμως ἕνα ἀμάραντο. Ἐγώ, λοιπόν, ἔτσι τρέχω, μέ τά μάτια στυλωμένα στό τέρμα· ἔτσι πυγμαχῶ, ὄχι σάν κάποιον πού δίνει γροθιές στόν ἀέρα. Ἀλλά μέ σκληρές ἀσκήσεις ταλαιπωρῶ τό σῶμα μου καί τό ὑποδουλώνω, ἀπό φόβο μήπως, ἐνῶ θά ἔχω κηρύξει στούς ἄλλους, ἐγώ ὁ ἴδιος κριθῶ ἀκατάλληλος ».
«Ἐγκρατείᾳ τήν σάρκα, ταπεινῶσαι πάντες σπουδάσωμεν, τό θεῖον ὑπερχόμενοι στάδιον, τῆς ἀμώμου Νηστείας, καί εὐχαῖς καί δάκρυσι, Κύριον τόν σώζοντα ἡμᾶς ἐκζητήσωμεν, καί λήθην τῆς κακίας παντελῆ ποιήσωμεν βοῶντες· Ἡμάρτομέν σοι, σῶσον, ὡς πάλαι Νινευΐτας, Χριστέ Βασιλεῦ, καί κοινωνούς ἡμᾶς, οὐρανίου Βασιλείας ποίησον εὔσπλαγχνε» (Στιχηρό τοῦ Κατανυκτικοῦ Ἑσπερινοῦ τῆς Κυριακῆς τῆς Τυρινῆς).
Μέ τήν ἐγκράτεια ὁ πιστός ἐλευθερώνει τήν θέλησή του ἀπό τήν δύναμη τῆς ἁμαρτίας καί τῶν παθῶν καί τήν ὑποτάσσει στό θέλημα τοῦ Θεοῦ. Ὁ πιστός ἐγκρατεύεται καί ἀσκεῖται γιά νά ταυτίσει τήν θέλησή του μέ τό θέλημα τοῦ Θεοῦ, ὅπως παρατηρεῖ ὁ ἀπόστολος Παῦλος:
«Ἀνθρώπινον λέγω διὰ τὴν ἀσθένειαν τῆς σαρκὸς ὑμῶν· ὥσπερ γὰρ παρεστήσατε τὰ μέλη ὑμῶν δοῦλα τῇ ἀκαθαρσίᾳ καὶ τῇ ἀνομίᾳ εἰς τὴν ἀνομίαν, οὕτω νῦν παραστήσατε τὰ μέλη ὑμῶν δοῦλα τῇ δικαιοσύνῃ εἰς ἁγιασμόν. ὅτε γὰρ δοῦλοι ἦτε τῆς ἁμαρτίας ἐλεύθεροι ἦτε τῇ δικαιοσύνῃ. τίνα οὖν καρπὸν εἴχετε τότε ἐφ' οἷς νῦν ἐπαισχύνεσθε; τὸ γὰρ τέλος ἐκείνων θάνατος. νυνὶ δέ ἐλευθερωθέντες ἀπὸ τῆς ἁμαρτίας δουλωθέντες δὲ τῷ Θεῷ ἔχετε τὸν καρπὸν ὑμῶν εἰς ἁγιασμόν, τὸ δὲ τέλος ζωὴν αἰώνιον » (Πρός Ρωμαίους στ΄ 19-22).
Δηλαδή : «Χρησιμοποιῶ τήν ἀνθρώπινη εἰκόνα τῆς δουλείας, γιατί δέν μπορεῖτε ἀλλιώτικα νά μέ καταλάβετε. Παλιότερα εἴχατε ὑποδουλώσει ὅλο τό εἶναι σας σέ πάθη καί πράξεις ἀντίθετες στό θεϊκό θέλημα, μέ ἀποτέλεσμα νά ζεῖτε ἀντίθετα πρός τίς ἐντολές τοῦ Θεοῦ. Ἔτσι πρέπει καί τώρα νά ὑποδουλώσετε ὅλο τό εἶναι σας στό θεϊκό θέλημα, γιά νά βρεθεῖτε κοντά στό Θεό. Μήν ξεχνᾶτε πώς, ὅσον καιρό ἤσασταν ὑπόδουλοι στήν ἁμαρτία, ἤσασταν μακριά ἀπό τό θέλημα τοῦ Θεοῦ. Ποιό ἦταν τό κέρδος σας ἀπό τή διαγωγή σας ἐκείνη; Ντρέπεστε τώρα γι’ αὐτή, γιατί ὁδηγοῦσε τελικά στό θάνατο. Τώρα ὅμως εἶστε ἐλεύθεροι πιά ἀπό τήν ἁμαρτία κι ἀνήκετε στό Θεό. Καρπός τῆς καινούριας ζωῆς σας εἶναι ἡ ἁγιοσύνη, καί τό τέλος τῆς πορείας σας εἶναι ἡ αἰώνια ζωή».
«Ἔλαμψε ἡ χάρις σου Κύριε, ἔλαμψεν ὁ φωτισμός τῶν ψυχῶν ἡμῶν· ἰδού καιρός εὐπρόσδεκτος, ἰδού καιρός μετανοίας· ἀποθώμεθα τά ἔργα τοῦ σκότους, καί ἐνδυσώμεθα τά ὅπλα τοῦ φωτός· ὅπως διαπλεύσαντες τό τῆς Νηστείας μέγα πέλαγος, εἰς τήν τριήμερον Ἀνάστασιν καταντήσωμεν, τοῦ Κυρίου καί Σωτῆρος ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ, τοῦ σώζοντος τάς ψυχάς ἡμῶν» (Ἰδιόμελον τοῦ δ΄ ἤχου τοῦ Ἑσπερινοῦ τῆς Κυριακῆς τῆς Τυρινῆς).
* * * * *
Γ΄. Ὁ ἀπόστολος Παῦλος παράδειγμα ἀθλήσεως.
α΄ Ὁ ἀπόστολος Παῦλος ἀποτελεῖ παράδειγμα πνευματικῆς ἀθλήσεως καί ἐγκρατείας λέγοντας ὅτι :
«Ἀλλ' ὑπωπιάζω μου τὸ σῶμα καὶ δουλαγωγῶ, μήπως ἄλλοις κηρύξας αὐτὸς ἀδόκιμος γένωμαι» (Πρός Κορινθίους Α΄ θ΄ 29).
Δηλαδή: «Ἀλλά μέ σκληρές ἀσκήσεις ταλαιπωρῶ τό σῶμα μου καί τό ὑποδουλώνω, ἀπό φόβο μήπως, ἐνῶ θά ἔχω κηρύξει στούς ἄλλους, ἐγώ ὁ ἴδιος κριθῶ ἀκατάλληλος».
Γι’ αὐτό ὡς διδάσκαλος καί ἀθλητής τοῦ χριστιανικοῦ βίου στό τέλος τοῦ ἀγώνα του ὁμολογεῖ:
«Τὸν καλὸν ἀγῶνα ἠγώνισμαι, τὸν δρόμον τετέλεκα, τὴν πίστιν τετήρηκα· λοιπὸν ἀπόκειταί μοι ὁ τῆς δικαιοσύνης στέφανος, ὃν ἀποδώσει μοι ὁ Κύριος ἐν ἐκείνῃ τῇ ἡμέρᾳ, ὁ δίκαιος κριτής, οὐ μόνον δὲ ἐμοὶ, ἀλλὰ καὶ πᾶσι τοῖς ἠγαπηκόσι τὴν ἐπιφάνειαν αὐτοῦ » (Πρός Τιμόθεον δ΄ 7-8).
Δηλαδή : «Ἀγωνίστηκα τόν ὡραῖο ἀγώνα, ἔτρεξα τό δρόμο ὡς τό τέλος, φύλαξα τήν πίστη. Τώρα πιά μέ περιμένει τό στεφάνι τῆς δικαιοσύνης, πού μ’ αὐτό θά μέ ἀνταμείψει ὁ Κύριος ἐκείνη τήν ἡμέρα, ὁ δίκαιος κριτής. Κι ὄχι μόνο ἐμένα, ἀλλά κι ὅλους ἐκείνους πού περιμένουν μέ ἀγάπη τόν ἐρχομό Του».
Ἐξομολογεῖται ὁ ἴδιος:
«Ἐν κόποις περισσοτέρως, ἐν πληγαῖς ὑπερβαλλόντως, ἐν φυλακαῖς περισσοτέρως, ἐν θανάτοις πολλάκις· ὑπὸ Ἰουδαίων πεντάκις τεσσαράκοντα παρὰ μίαν ἔλαβον, τρὶς ἐραβδίσθην, ἅπαξ ἐλιθάσθην, τρὶς ἐναυάγησα, νυχθήμερον ἐν τῷ βυθῷ πεποίηκα· ὁδοιπορίαις πολλάκις, κινδύνοις ποταμῶν, κινδύνοις λῃστῶν, κινδύνοις ἐκ γένους, κινδύνοις ἐξ ἐθνῶν, κινδύνοις ἐν πόλει, κινδύνοις ἐν ἐρημίᾳ, κινδύνοις ἐν θαλάσσῃ, κινδύνοις ἐν ψευδαδέλφοις· ἐν κόπῳ καὶ μόχθῳ, ἐν ἀγρυπνίαις πολλάκις, ἐν λιμῷ καὶ δίψει, ἐν νηστείαις πολλάκις, ἐν ψύχει καὶ γυμνότητι· χωρὶς τῶν παρεκτὸς ἡ ἐπίστασίς μου ἡ καθ' ἡμέραν, ἡ μέριμνα πασῶν τῶν ἐκκλησιῶν. Τίς ἀσθενεῖ, καὶ οὐκ ἀσθενῶ; τίς σκανδαλίζεται, καὶ οὐκ ἐγὼ πυροῦμαι; εἰ καυχᾶσθαι δεῖ, τὰ τῆς ἀσθενείας μου καυχήσομαι. Ὁ Θεὸς καὶ πατὴρ τοῦ Κυρίου ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ οἶδεν, ὁ ὢν εὐλογητὸς εἰς τοὺς αἰῶνας, ὅτι οὐ ψεύδομαι. ἐν Δαμασκῷ ὁ ἐθνάρχης Ἀρέτα τοῦ βασιλέως ἐφρούρει τὴν Δαμασκηνῶν πόλιν πιάσαι με θέλων, καὶ διὰ θυρίδος ἐν σαργάνῃ ἐχαλάσθην διὰ τοῦ τείχους καὶ ἐξέφυγον τὰς χεῖρας αὐτοῦ » (Πρός Κορινθίους Β΄ ια΄ 23-52).
Δηλαδή: «Μόχθησα πιό πολύ ἀπ’ αὐτούς, φυλακίστηκα περισσότερες φορές, μέ χτύπησαν μέ ἀφάνταστη ἀγριότητα, κινδύνεψα πολλές φορές νά θανατωθῶ. Πέντε φορές μαστιγώθηκα ἀπό Ἰουδαίους μέ τά τριάντα ἐννιά μαστιγώματα. Τρεῖς φορές μέ τιμώρησαν μέ ραβδισμούς, μία φορά μέ λιθοβόλησαν, τρεῖς φορές ναυάγησα, ἕνα μερόνυχτο ἔμεινα ναυαγός στό πέλαγος. Ἔκανα πολλές κοπιαστικές ὁδοιπορίες, διάβηκα ἐπικίνδυνα ποτάμια, κινδύνεψα ἀπό ληστές, κινδύνεψα ἀπό τούς ὁμογενεῖς μου Ἰουδαίους, κινδύνεψα ἀπό τούς ἐθνικούς πέρασα κινδύνους σέ πόλεις, κινδύνους σέ ἐρημιές, κινδύνους στά θάλασσα, κινδύνεψα ἀπό ἀνθρώπους πού ὑποκρίνονταν τούς ἀδελφούς. Κόπιασα καί μόχθησα πολύ, ξαγρύπνησα πολλές φορές, πείνασα, δίψασα, πολλές φορές μου ἔλειψε ἐντελῶς τό φαγητό, ξεπαγίαζα καί δέν εἶχα ροῦχα νά φορέσω. Ἐκτός ἀπό τά ἄλλα εἶχα καί τήν καθημερινή πίεση τῶν ἐχθρῶν μου καί τή φροντίδα γιά ὅλες τίς ἐκκλησίες. Ποιανοῦ ἡ πίστη ἀσθενεῖ καί δέν ἀσθενῶ κι ἐγώ; Ποιός ὑποκύπτει στόν πειρασμό καί δέν ὑποφέρω κι ἐγώ; Ἄν πρέπει νά καυχηθῶ, θά καυχηθῶ γιά τά παθήματά μου. Ὁ Θεός καί Πατέρας τοῦ Κυρίου Ἰησοῦ Χριστοῦ — ἄς εἶναι εὐλογημένο τό ὄνομά του στούς αἰῶνες — ξέρει ὅτι δέ λέω ψέματα. Στή Δαμασκό, ὁ διοικητής - ἐκπρόσωπος τοῦ βασιλιᾶ Ἀρέτα ἔβαλε φρουρούς σέ ὅλη τήν πόλη γιά νά μέ συλλάβει. Μέσα ὅμως ἀπό ἕνα ἄνοιγμα τοῦ τείχους μέ κατέβασαν μέ καλάθι καί ξέφυγα ἀπό τά χέρια του ».
β΄. Γιά τόν πνευματικό ἀγώνα ὁ πιστός χρειάζεται νά διαθέτει καί ἡρωϊσμό καί αὐτοθυσία καί ἀγάπη κυρίως ὅμως νά κοσμεῖται μέ ὑπομονή καί καρτερία, θάρρος καί ἐμπιστοσύνη στόν Θεό.
«Ἀναμιμνήσκεσθε δὲ τὰς πρότερον ἡμέρας, ἐν αἷς φωτισθέντες πολλὴν ἄθλησιν ὑπεμείνατε παθημάτων, τοῦτο μὲν ὀνειδισμοῖς τε καὶ θλίψεσι θεατριζόμενοι, τοῦτο δὲ κοινωνοὶ τῶν οὕτως ἀναστρεφομένων γενηθέντες. καὶ γὰρ τοῖς δεσμοῖς μου συνεπαθήσατε καὶ τὴν ἁρπαγὴν τῶν ὑπαρχόντων ὑμῶν μετὰ χαρᾶς προσεδέξασθε, γινώσκοντες ἔχειν ἐν ἑαυτοῖς κρείττονα ὕπαρξιν ἐν οὐρανοῖς καὶ μένουσαν. Μὴ ἀποβάλητε οὖν τὴν παρρησίαν ὑμῶν, ἥτις ἔχει μισθαποδοσίαν μεγάλην. ὑπομονῆς γὰρ ἔχετε χρείαν, ἵνα τὸ θέλημα τοῦ Θεοῦ ποιήσαντες κομίσησθε τὴν ἐπαγγελίαν. ἔτι γὰρ μικρὸν ὅσον, ὁ ἐρχόμενος ἥξει καὶ οὐ χρονιεῖ. ὁ δὲ δίκαιος ἐκ πίστεως ζήσεται· καὶ ἐὰν ὑποστείληται, οὐκ εὐδοκεῖ ἡ ψυχή μου ἐν αὐτῷ. ἡμεῖς δὲ οὐκ ἐσμὲν ὑποστολῆς εἰς ἀπώλειαν, ἀλλὰ πίστεως εἰς περιποίησιν ψυχῆς » (Πρός Ἑβραίους ι΄32-39).
Δηλαδή : «Νά θυμᾶστε τίς μέρες πού πέρασαν τότε πού γνωρίσατε τήν ἀλήθεια κι ἀγωνιστήκατε καί ὑπομείνατε πολλά παθήματα. Ἄλλους ἀπό σᾶς τούς διαπόμπευαν μέ βρισιές καί διωγμούς κι ἄλλοι ἀπό σᾶς συμπαραστεκόσασταν σ’ ἐκείνους πού περνοῦσαν τέτοιες στιγμές. Συμπάσχατε μ’ ἐμένα τό φυλακισμένο κι ἀντιδρούσατε μέ χαρά ὅταν ἅρπαζαν τά ὑπάρχοντά σας, γιατί ξέρατε πώς εἴχατε καλύτερη καί μόνιμη περιουσία. Μή χάσετε, λοιπόν, τό θάρρος σας, πού θά ἀνταμειφθεῖτε πλουσιοπάροχα, γιατί χρειάζεστε ὑπομονή γιά νά κάνετε τό θέλημα τοῦ Θεοῦ καί νά καρπωθεῖτε αὐτό πού ὑποσχέθηκε. Ὅπως λέει ἡ Γραφή: Λίγο ἀκόμη, καί φτάνει ὁ ἐρχόμενος· δέ θ’ ἀργήσει. Ὁ δίκαιος ἐξαιτίας τῆς πίστεώς του θά ζήσει· ἄν ὅμως δειλιάσει θά δυσαρεστηθῶ μ’ αὐτόν. Ἐμεῖς ὅμως δέν εἴμαστε ἀπό κείνους πού ὑποχωροῦν καί χάνονται, ἀλλά ἀπ’ αὐτούς πού πιστεύουν καί σώζονται».
«Νηστεύοντες ἀδελφοί σωματικῶς, νηστεύσωμεν καί πνευματικῶς· λύσωμεν πάντα σύνδεσμον ἀδικίας· διαῤῥήξωμεν στραγγαλιάς, βιαίων συνναλαγμάτων· πᾶσαν συγγραφήν ἄδικον διασπάσωμεν·» (Στιχηρόν Ἰδιόμελον τοῦ πλαγίου δ΄ ἤχου τοῦ Ἑσπερινοιῦ τῆς Τετάρτης τῆς Α΄ Ἑβδομάδος τῶν Νηστειῶν).
