Ἑορτάσθηκε μέ τήν ἐπιβαλλόμενη ἐκκλησιαστική τάξη καί σεμνότητα ἡ ἱερή μνήμη τῶν ἐθνοϊερομαρτύρων Ἱεραρχῶν α) Σμύρνης Χρυσοστόμου β) Μοσχονησίων Ἀμβροσίου γ) Κυδωνιῶν Γρηγορίου καί δ) Ἰκονίου Προκοπίου, ε)Ἐπισκόπου Ζήλων Εὐθυμίου καθώς ἐπίσης καί τῶν λοιπῶν Κληρικῶν καί Λαϊκῶν πού ὑπέστησαν βίαιο καί μαρτυρικό θάνατο κατά τήν Μικρασιατική Καταστροφή τήν Κυριακή πρό τῆς Ὑψώσεως τοῦ Τιμίου Σταυροῦ (7 Σεπτεμβρίου 2014) σύμφωνα μέ τήν ὑπ’ ἀριθμόν 2556/5.7.1993 Ἐγκύκλιο τῆς Ἱερᾶς Συνόδου τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος.

Τό πρωΐ τελέσθηκε πάνδημη θεία Λειτουργία στόν Ἱερό Ναό τοῦ Εὐαγγελισμοῦ τῆς Θεοτόκου-ἁγίας Φωτεινῆς Ὑμηττοῦ ἀπό τόν Σεβασμιώτατο Μητροπολίτη Καισαριανῆς, Βύρωνος καί Ὑμηττοῦ Δανιήλ στήν ὁποία ἀναγνώσθηκε ἡ ἐν συνεχείᾳ Ἐγκύκλιός του πρός τό πλήρωμα τῆς Ἱερᾶς Μητροπόλεως :

«ΕΓΚΥΚΛΙΟΣ 140ή»

Πρός

τό πλήρωμα τῆς Ἱερᾶς Μητροπόλεώς μας

Εὐλογημένοι Χριστιανοί.

Τίς ἡμέρες αὐτές 92 ἔτη μετά τήν Μικρασιατική Καταστροφή (1922) ἡ Ἐκκλησία μας στρέφει τήν μνήμη της στό μαρτύριο τῶν Ἐθνοϊερομαρτύρων Μητροπολιτῶν α) Σμύρνης Χρυσοστόμου β) Μοσχονησίων Ἀμβροσίου γ) Κυδωνιῶν Γρηγορίου καί δ) Ἰκονίου Προκοπίου, ε)Ἐπισκόπου Ζήλων Εὐθυμίου καθώς ἐπίσης καί τῶν λοιπῶν Κληρικῶν καί Λαϊκῶν πού ὑπέστησαν βίαιο καί μαρτυρικό θάνατο στά φρικαλέα ἐκεῖνα γεγονότα τῶν διωγμῶν καί τῶν μαρτυρίων. 

Σέ αὐθεντικά κείμενα καταγράφεται ἡ συντελεσθεῖσα γενοκτονία:

α΄ Παραθέτουμε  ἀπόσπασμα ἀπό τήν Ἔκθεση τοῦ Μητροπολίτου Ἐφέσου, ὅπως ἐγράφη στήν γλῶσσα τῆς ἐποχῆς γιά τούς ἀπηνεῖς διωγμούς τοῦ Μικρασιατικοῦ Ἑλληνισμοῦ ἀπό τούς Νεοτούρκους.

«Τό Κεμαλικὸν κίνημα, τοῦ ὁποίου πρωτεργάται ὑπῆρξαν τὰ μᾶλλον φανατικὰ καὶ βάρβαρα στοιχεῖα τοῦ Τουρκικοῦ κράτους, εὐθὺς ἅμα τῇ ἐμφανίσει αὐτοῦ, κήρυξαν ἀπηνῆ διωγμὸν κατὰ παντὸς Χριστιανικοῦ, ὑπερέβαλεν εἰς ἀγριότητα τὴν ἀπὸ τῆς ἁλώσεως τῆς Κωνσταντινουπόλεως Τουρκικὴν κατὰ τῶν Χριστιανῶν πολιτικήν.

Καὶ τί μὲν ὑπέστησαν ἐν τῇ Κεμαλοκρατουμένῃ Μικρᾷ Ἀσίᾳ οἱ Χριστιανοί, ἐκτοπισθέντες, ληστευθέντες, ἀτιμασθέντες, σφαγέντες εἶνε σχεδὸν γνωστὰ τοῖς πᾶσιν.

Εἶνε ὅμως εἰσέτι ἄγνωστα ἐπακριβῶς τὰ κατὰ τοῦ κλήρου διενεργηθέντα.

Γνωρίζομεν ὅτι Μητροπολῖται καὶ Ἐπίσκοποι ὡς ὁ Ἰκονίου Προκόπιος, ὁ Ζήλων Εὐθύμιος, ὁ Σεβαστείας Γερβάσιος, ὁ Πατάρων Μελέτιος, ὁ Ῥοδουπόλεως Κύριλλος, ὁ πρώην Ῥοδουπόλεως Λεόντιος, οἱ ἀρχιμανδρῖται Ματθίας ἀρχιερατικός ἐπίτροπος ἐν Ναζλῇ, Χρυσόστομος ἀρχιερατικός ἐπίτροπος ἐν Δενιζλῇ, Λεόντιος ἀρχιερατικός ἐπίτροπος ἐν Μυλάσσοις, οἱ ἀρχιδιάκονοι Ἰωακεὶμ Γούναρης, Ξενοφῶν Ῥαπτάκης, ὁ ἱερὸς κλῆρος ἐν γένει τῶν ἐπαρχιῶν Ἀνέων, Ἡλιουπόλεως, Πισιδίας, Ἰκονίου, Καισαρείας, Νεοκαισαρείας, Χαλδείας, Τραπεζοῦντος, Κολωνίας καὶ τῶν λοιπῶν Κεμαλοκρατουμένων ἐπαρχιῶν ἄλλοι μὲν ἐφονεύθησαν, βασανισθέντες ἀγρίως, ἄλλοι δὲ ἀπομακρυνθέντες βιαίως ἐκ τῶν ποιμνίων των ἀπέθανον ἐν ταῖς φυλακαῖς καὶ τῇ ἐξορίᾳ καὶ ἄλλοι βασανίζονται εἰσέτι ἐξόριστοι εἰς τὰ βάθη τῆς Ἀνατολῆς, στερούμενοι περιθάλψεως καὶ βοηθείας (βλέπε Περιοδικό «Χριστιανικόν Ἡμερολόγιον 1925» ( Ἐν Ἀθήναις Τύποις Φοίνικος 1924 σελ. 107-122).

* * * * *

β΄ Παραθέτουμε ἐπίσης ἀπόσπασμα τῆς Ἀναφορᾶς τοῦ ἰδίου Μητροπολίτου πρός τόν Οἰκουμενικό Πατριάρχη γιά τήν Μικρασιατική Καταστροφή καί τό μαρτυρικό θάνατο τοῦ ἐθνοϊερομάρτυρα Χρυσοστόμου Μητροπολίτου Σμύρνης:

«Αἱ πληροφορίαι αἱ συλλεγεῖσαι τήν ἑπομένην ἐκ διαφόρων πηγῶν ἐβεβαίουν πᾶσαι ὅτι κατεδόθη οὗτος εἰς τόν ὄχλον, ὅστις διαπομπεύσας καί καταβασανίσας αὐτόν, διεμέλισε τό σῶμα αὐτοῦ καί εἶτα περιέφερεν ἐν θριάμβῳ τήν ἀρχιερατικήν αὐτοῦ ράβδον ἀνά τάς Τουρκικάς συνοικίας, διαλαλών τήν «παραδειγματικήν τιμωρίαν κιαφίρ, προδοτικῶς πρός τούς Τούρκους πολιτευθέντος». Οὕτως ἐτελειώθη ἐν Κυρίῳ Ἀρχιερεύς, διανύσας τόν θεοφιλῆ αὐτοῦ βίον ἐν ἀρεταῖς καί ἁγιότητι, περιπαθῶς ἀγαπήσας τήν Ἐκκλησίαν, ἀγωνισθείς καλλινίκως ὑπέρ τοῦ Ἔθνους καί πρωτοστατήσας ἐν παντί ἔργῳ, τιμῶντι λειτουργόν πραγματικόν τῆς Ἐκκλησίας τοῦ Χριστοῦ.

 Ἐγένετο, κατά τά περί αὐτοῦ προφητικῶς ὑπό τοῦ πνεύματος εἰρημένα, πιστός ἄχρι θανάτου καί ἐδόθη αὐτῷ ὁ στέφανος τῆς ζωῆς. Ἡ Μήτηρ Ἐκκλησία, θρηνοῦσα ἐπί τῇ ἀπωλείᾳ διαπρεποῦς Αὐτῆς λειτουργοῦ, εἶναι, δέν ἀμφιβάλλω, ὑπερήφανος διά τό μακάριον αὐτοῦ τέλος, τό ἐπισφραγῖσαν βίον χριστιανοπρεπῆ, πλήρη ἐργασίας ἀκαμάτου καί μόχθων ὑπερανθρώπων. Ὁ μισθαποδότης τοῦ Κυρίου ἄς προσδεχθῇ αὐτόν εἰς τήν αἰωνίαν ἀνάπαυσιν!»

Ἵνα σχηματίσῃ ἡ Ὑμετέρα Θειοτάτη καί προσκυνητή μοι Παναγιότης ἀμυδράν ἰδέαν τῶν ἀφαντάστως τραγικῶν τούτων γεγονότων, ἀρκεῖ νά ἀναφέρω ὅτι λέμβοι πλήρεις γυναικοπαίδων ἐσύροντο διά σχοινίου δεδεμένου εἰς τόν λαιμόν τολμηρῶν ἀνδρῶν, οἵτινες κολυμβῶντες κατώρθωσαν νά περισώσωσι τό πολύτιμον φορτίον καί πολλοί ἐξ αὐτῶν εὗρον τόν θάνατον ἐκ τῆς κοπώσεως, πνιγέντες ἐν τῇ ἐκτελέσει τοῦ καθήκοντος. Ἄλλαι πάλι γυναῖκες μή δυνάμεναι ἐπί πλέον νά κολυμβῶσιν ἐρυμουλκοῦντο ὑπό τῶν ἐντός τῶν λέμβων, κρατούντων αὐτάς ἐκ τῆς κόμης».  (βλέπε Δελτίο Κέντρου Μικρασιατικῶν Σπουδῶν τ. 4, σσ.301-322, Ἀφιέρωμα στήν Μικρασιατική Καταστροφή, Κέντρο Μικρασιατικῶν Σπουδῶν, Ἀθήνα 1983).

* * * * *

Τά γεγονότα αὐτά ἔσυραν στό δρόμο τοῦ ξεριζωμοῦ καί τῆς προσφυγιᾶς ἑνάμισυ ἑκατομμύριο Μικρασιάτες. Μπροστά στίς θυσίες τους, στά μαρτύριά τους, στίς ταλαιπωρίες τους σήμερα στεκόμαστε μέ πολύ σεβασμό καί τιμή καί κλίνουμε εὐλαβικά τό γόνυ μας. 

Στούς Δήμους πού περιλαμβάνει ἡ Ἱερά Μητρόπολή μας ἐγκαταστάθηκαν πρόσφυγες μετά τόν διωγμό τους ἀπό τίς πατρίδες τους, πού ἦλθαν ἐνδεεῖς ἀφοῦ ἔχασαν τήν περιουσία τους καί ὅλα τά ὑπάρχοντά τους καί κατέφυγαν στίς περιοχές αὐτές γιά νά στεγασθοῦν καί νά θεμελιώσουν μία νέα περίοδο ζωῆς.

Μετά πατρικῶν εὐχῶν.

Ο ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΗΣ

† Ὁ Καισαριανῆς, Βύρωνος & Ὑμηττοῦ Δανιήλ.»

 

Στίς περιοχές τῶν Δήμων τῆς Ἱερᾶς Μητροπόλεως κατοίκησαν πρόσφυγες πού ἐγκαταστάθηκαν ἐδῶ μετά τήν Μικρασιατική Καταστροφή.

Οἱ γενιές πού κατάγονται ἀπό ἐκείνη τήν γενιά τῶν προσφύγων διατηροῦν ζωηρές στήν μνήμη τους τίς ἐμπειρίες ἀπό ἐκείνα τά γεγονότα.

Μετά τό τέλος τῆς θείας Λειτουργίας ἀναπέμφθηκε Εἰδική Δέηση πού ἐπισφραγίσθηκε ἀπό τήν Ἀκόλουθη Εὐχή:

«Δέσποτα Κύριε καὶ Θεέ μας, Πολυέλαιε καὶ Παντοδύναμε πού εἶσαι δυνατὸς καὶ ἀγαθός ὅταν ἐλεεῖς καὶ γεμάτος εὐσπλαχνία ὅταν στηρίζεις, παρηγορεῖς καὶ ἀνορθώνεις τοὺς πεσόντες. Συναχθήκαμε σήμερα ὅλοι ἐμεῖς πού ἀποτελοῦμε τὴν ἐκλεκτὴ μερίδα καὶ κληρονομία Σου ἐνθυμούμενοι τὰ οἰκτρά γεγονότα πού συνέβησαν στὴν Μικρασιατικὴ Καταστροφὴ τὸ 1922, ὅταν οἱ πατέρες μας βασανίσθηκαν, σφαγιάσθηκαν, διώχθηκαν, λεηλατήθηκαν. ἐξωριίσθηκαν, ἀπαγχονίσθηκαν, ὑβρίσθηκαν, ἀτιμάσθηκαν, ταράχθηκαν, κάη καν, καταπνίγηκαν στὴν θάλασσα, θάφτηκαν ζωντανοί. Γέροντες ὑβρίσθηκαν ἀπηνῶς, γυναῖκες βιάσθηκαν ἀνηλεῶς. Παιδιὰ κακοποιήθηκαν καὶ αἰχμαλωτίσθηκαν ἀνοικτιρμόνως. Οἱ Ναοί σου μιάνθηκαν. Οἱ Μονές Σου λεηλατήθηκαν. Τὰ ὅσια καί τὰ ἱερά χλευάσθηκαν. Τὰ μαρτύρια τῶν Ἁγίων Σου κατασκὰφθηκαν. Οἱ πόλεις καὶ τὰ χωριὰ ἔμοιαζαν σὰν ἀμπέλια τρυγημένα καὶ χωράφια μετὰ τὴν συγκομιδή τῶν καρπῶν τους. Τὰ νεκρὰ σώματα τῶν πιστῶν σου ἔγιναν τροφὴ στὰ ἄγρια θηρία τῆς γῆς καί στὰ ὄρνεα τοῦ οὐρανοῦ. Τὸ αἷμα τους ἔβαψε ὅλη τὴν γῆ τῆς Μικρασίας. Τὰ ὀστᾶ τους σπάρθηκαν στὶς πεδιάδες, στὰ βουνὰ καὶ στὸ φαράγγια τῆς Ἀνατολῆς.

Δίκαιος εἶσαι Κύριε καὶ δίκαιες καὶ ἀληθινὲς οἱ ἀποφάσεις Σου, Σὺ πού ἀνυψεῖς καὶ κατεβάζεις.

Σοῦ δεόμεθα, καὶ Σὲ παρακαλοῦμε ἐμεῖς οἱ ἁμαρτωλοὶ καὶ ἀνάξιοι δοῦλοι Σοὺ νὰ ἀκούσεις καὶ νὰ δεχθεῖς τὴν δέησή μας τῶν ἀχρείων καὶ ταπεινῶν. Σὲ Σένα ἐξομολογούμαστε συντριμμένοι, θρηνοῦντες γιὰ τὴν ταλαιπωρία, γιὰ τὴν ἐξουδένωση, γιὰ τὴν ταπείνωση τῶν Πατέρων μας στὴν Μικρὰ Ἀσία, στὸν Πόντο, στὴν Ἰωνία, στὴν Καππαδοκία, στὴν Θράκη. Ἐμεῖς γνωρίζουμε καὶ ὁμολογοῦμε ὅτι ὅλα αὖτα συνέβηκαν κατά τίς ἀνεξιχνίαστες καὶ ἀνεξερεύνητες ἀποφάσεις Σου. Κλαῖμε ὅπως ὁ Ἱερεμίας καὶ ὁ Πέτρος. Ἀλλά καί ἐλπίζουμε ὅπως ὁ Δαβίδ καὶ ὁ Ζαχαρίας.

Σὲ ἐμπιστευόμαστε. Σὲ ὁμολογοῦμε Κύριο τῆς ζωῆς μας. Ἀπό Σένα ἀντλοῦμε θάρρος καὶ Σύ μᾶς παρηγορεῖς. Μὴ μᾶς ἐγκαταλείψεις καὶ μὴ μᾶς παραδώσεις σὲ σκληροὺς ἐχθρούς. Μὴ ἀφαιρέσεις τὸ ἔλεός Σου ἀπό μᾶς.

Ἐνθυμούμαστε ὅλα αὐτά καὶ Σὲ παρακαλοῦμε τὸν συμπαθέστατο καὶ φιλανθρωπότατο Θεὸ καὶ Πατέρα μας· νὰ ἔλθουν στὴν ζωὴ μας οἱ οἰκτιρμοί Σου. Σκέπασέ μας μὲ τὴν ἀγαπή Σου. Κυβέρνησέ μας μέ τὴν πρόνοιά Σου. Στήριξέ μας μὲ τίς δωρεές Σου. Συντήρησέ μας μὲ τὸ ἔλεός Σου γιὰ νὰ ζοῦμε μὲ πίστη καί ἄρετη, δοξάζοντες τὸ Πανάγιο Ὀνομά Σου, τοῦ Πατρὸς καὶ τοῦ Υἱοῦ καὶ τοῦ Ἁγίου Πνεύματος»